خداحافظی جشنواره تئاتر فجر با آماتورها

به گزارش جام‌جم، جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، امسال وارد سی و چهارمین دوره فعالیت خود می‌شود. رویدادی که از آن به عنوان مهم‌ترین و بزرگ‌ترین ضیافت تئاتر کشور یاد می‌کنند و کمتر اهل تئاتری است که تمایل به حضور و مشارکت در آن نداشته باشد. با نگاهی گذرا به تاریخ جشنواره، به نام‌های بزرگی برمی خوریم که افتخار و اعتبار هنر نمایشی کشور بوده و هستند و تئاتر حرفه‌ای ما با وجود آنها معنا و مفهوم پیدا می‌کند. چه بسیار افرادی هم که روزگاری، از جوان‌ها و دانشجویان جویای نام تئاتر بودند و با حضور متمادی و درخشش در دوره‌های مختلف جشنواره تئاتر فجر و سپس اجراهای صحنه‌ای، به چهره‌ و وزنه هنر نمایش ایران و استادانی خبره تبدیل شدند.

باوجود اهمیت جشنواره تئاتر فجر و اذعان به نقش غیرقابل انکار این رویداد در جهت دهی و تعیین مسیر تئاتر کشور، این جشنواره صرفا بازتاب‌دهنده بخشی از تئاتر ایران است و به دلیل محدودیت زمانی و مکانی، نمی‌تواند همه جریانات و اتفاقات مثبت نمایشی کشور را پوشش دهد. از سوی دیگر، در چند سال اخیر و به دلایل مختلف فنی همچون نبود کارشناسی دقیق و اعمال سلیقه‌های ضدونقیض، به جای توجه به کیفیت نمایش‌ها، شاهد حضور آثار پرشمار تئاتری در جشنواره تئاتر فجر بودیم که ملاک و معیار انتخاب آنها چندان مشخص نبود و خیلی از این نمایش‌ها، در شأن معتبرترین جشنواره موضوعی تئاتر نبودند.

سهل‌انگاری و خطاپوشی در مرحله انتخاب و راهیابی نمونه‌های زیادی از این دست نمایش‌ها، این تصور اشتباه را برای بسیاری از علاقه‌مندان جوان تئاتر به وجود آورد که جشنواره تئاتر فجر، سهل‌الوصول است و هر نمایشی با هر کیفیت و نگاهی، امکان حضور در این رویداد را دارد. کمااین‌که براثر شتابزدگی و کج‌سلیقگی‌های برخی دست‌اندرکاران در دوره‌های گذشته، این اتفاق هم افتاد و بجز برخی نمایش‌های درخشان، شاهد افت کیفی عموم نمایش‌ها بودیم. این رویکرد حضورِ صرفا و به هر طریق جشنواره‌ای، باعث شد بسیاری از گروه‌های تئاتری، شرکت در جشنواره تئاتر فجر را کعبه آمال آرزوهای تئاتری خود بدانند و به این مساله فکر نکنند که افتخارآفرینی در تئاتر و بیان هنرمندانه افکار و آثار نمایشی، فقط محدود و منحصر به این جشنواره نیست و راه‌های بسیاری برای ابراز وجود و نمایش استعدادها وجود دارد.

دکتر سعید اسدی، دبیر سی و چهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که چند سال مدیریت تالار مولوی- به‌عنوان مهم‌ترین عرصه نمایش‌های دانشگاهی- را به‌عهده داشت و اقدامات موثری هم در حمایت از جوانان فعال و آینده‌دار تئاتر انجام داد، روز گذشته در نخستین نشست رسانه‌ای این رویداد که با حضور جمعی از اصحاب رسانه در مجموعه تئاترشهر تهران برگزار شد، از تغییر رویکرد در جشنواره تئاتر فجر خبر داد و گفت امسال با مطالعه انتقادهای مطرح شده درخصوص هفت دوره گذشته جشنواره تئاتر فجر، تصمیم به ارائه چشم اندازی کلی برای ادامه راه این رویداد گرفتیم.

دبیر جشنواره تئاتر فجر بیان کرد: پس از بحث و گفت‌وگو و مشورت فراوان با کارشناسان تئاتر، به این نتیجه رسیدیم که تغییرات عمده‌ای در جشنواره امسال تئاتر فجر ایجاد نکنیم، اما تلاش کردیم در فراخوان این رویداد، جشنواره را از آماتوریسم (جریان غیرحرفه ای) حاکم به سمت فضایی حرفه‌ای‌تر ببریم.

اسدی ضمن تاکید براین نکته مهم که رویکرد تولیدمحوری و اجرامحوری، جایگزین رویکرد جشنواره محوری خواهد شد، افزود: جشنواره تئاتر فجر باید بازتاب دهنده اتفاقات تئاتری ما باشد. در این دوره سعی می‌کنیم بیشتر نمایش‌ها را به تولیدات گذشته اختصاص دهیم و بخش کمی از آثار، جزو تازه‌های تولید باشند. این رویکرد در شرایط حضور در بخش‌های «مرور تئاتر ایران» ( اعم از آثار اجرا شده در تالارهای نمایشی کشور و برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استانی) و همچنین «نسل نو» مورد نظر قرار گرفته است و سهم عمده‌ای از حضور در جشنواره را آثاری با این شرایط شامل خواهد شد.

دبیر سی و چهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، یکی از مهم ترین نکته‌ها و تغییرات مثبت جشنواره امسال را نسبت به سال‌های گذشته، کاهش کمی آثار دانست و گفت: سال گذشته، 115 نمایش در بخش‌های مختلف جشنواره حضور داشتند، اما امسال 75 اثر در جشنواره به نمایش در می‌آیند. درواقع با این کار، تمرکزمان را روی ارتقای کیفی نمایش‌ها گذاشته‌ایم تا بر اعتبار و شأن حضور در جشنواره بزرگ و مهم تئاتر فجر هم افزوده شود. ضمن این که با این رویکرد، هم امکان بیشتری برای نمایش‌ها در روزهای برگزاری جشنواره وجود خواهد داشت و دیگر کمتر شاهد آن فشردگی زمانی سال‌های قبل خواهیم بود و هم می‌توانیم کمک هزینه‌های بیشتری را مختص هرگروه قرار دهیم و حمایت هایمان از نمایش‌ها پررنگ‌تر از گذشته خواهد بود.

اسدی در بخشی دیگر از صحبت‌هایش با اشاره به‌حذف بخش تئاتر مناطق در جشنواره امسال، بر برگزاری جشنواره‌های فجر استانی با نظم و برنامه‌ریزی دقیق‌تر و کارشناسانه‌تر تاکید کرد و گفت: تلاش ما این است که باافزایش سطح کیفی فجر استانی، آثار برگزیده هر استان را برای حضور در جشنواره اصلی تئاتر فجر انتخاب کنیم.

همچنین هویت گروه‌های تئاتری و نظام تولید تئاتر در ایران، به عنوان دو عنصراساسی و کارآمد خلق نمایش، از موضوعاتی است که به گفته دبیر جشنواره تئاتر فجر، در قالب کارگاه‌ها و سمینارهای تخصصی این رویداد درباره آنها بحث و گفت‌وگو خواهد شد.

علی رستگار

گروه فرهنگ و هنر