ورم پا را جدی بگیرید

به این ترتیب که به مدت 20 ثانیه روی ساق پا در قسمت داخلی یعنی جایی که در حالت عادی پوست روی استخوان را می‌پوشاند، فشار دهید. در موارد ورم واقعی پوست فرو می‌رود و چند ثانیه فرو رفته باقی می‌ماند. اگر این طور نشود به دو علت باید فکر کرد؛ اول این که ورم وجود ندارد و چربی زیر پوست جمع شده و دوم این که کم‌کاری شدید تیروئید، البته بیماری شدید تیروئید حتما علامت‌هایی بجز ورم پاها دارد.

گاهی در حالت عادی یعنی بدون وجود بیماری، ورم ایجاد می‌شود. مثلا وقتی شخص به طور خیلی طولانی سرپا بایستد و حرکت نکند پاها اندکی دچار ورم شده که با دراز کشیدن برطرف می‌شود. در خانم‌های باردار هم در اواخر ماه‌های حاملگی به خاطر فشار جنین روی وریدهای شکم در پاها اندکی ورم ایجاد می‌شود که طبیعی است.

اما علت ورم واقعی یا خیز چیست؟ هر وقت مانعی در سر راه سیاهرگ‌های بدن باشد فشار داخل این سیاهرگ‌ها بالا رفته و مایع زیادی در بافت‌ها تجمع می‌کند. شایع‌ترین علت این مشکل بیماری نارسایی قلبی است که به دلیل ناتوانی قلب در پمپاژ، خون داخل سیاهرگ‌ها نمی‌تواند به درون قلب تخلیه شود و پروسه‌ای که در بالا شرح داده شد، رخ می‌دهد.

گاهی دلیل بالا رفتن فشار وریدها، انسداد بر سر راه وریدهاست مثلا وجود یک لخته خون در سیاهرگ‌ها که به نام ترومبوز وریدی خوانده می‌شود. در این حالت معمولا یکی از پاها ورم می‌کند در حالی که در بیماری قلبی هر دو پا دچار ورم می‌شود.

همان طور که گفته شد وجود یک توده بر سر راه سیاهرگ‌ها نیز باعث فشار روی آنها و ایجاد ورم می‌شود. بارداری یک دلیل فیزیولوژیک (غیربیماری) ورم است. وجود توده‌های بزرگ داخل شکم نیز با همین مکانیسم ورم ایجاد می‌کند.

بجز فشار وریدها عامل دیگری که باعث ایجاد ورم می‌شود کم شدن پروتئین‌های خون است. آلبومین که نوعی پروتئین است مهم‌ترین نقش را در بین پروتئین‌های بدن برای تنظیم مایعات داخل بدن دارد. وجود این پروتئین در خون باعث می‌شود که مایعات داخل رگ بماند و کم شدن آن باعث خروج مایعات از رگ‌ها و ایجاد ورم می‌شود. محل ساخته شدن آلبومین کبد است.

سیروز که به مفهوم به هم خوردن ساختمان و عملکرد کبد است باعث کم شدن تولید آلبومین و ورم سراسری در پاها و جمع شدن مایع در شکم می‌شود. دلیل دیگر کم شدن آلبومین دفع آن از کلیه‌هاست. در حالت عادی کلیه‌ها آلبومین را دفع نمی‌کنند ولی دربرخی بیماری‌های کلیوی آلبومین زیادی هر روز از طریق ادرار دفع می‌شود که باعث ایجاد ورم در سراسر بدن بخصوص صورت می‌شود.

دکتر رضا کریمی / فوق تخصص بیماری‌های غدد