دینگ‌دینگ‌های آزاردهنده

احتمالا این روزها بارها و بارها برایتان اتفاق افتاده که با شنیدن صدای پیامک، سراغ گوشی‌تان رفته و با پیام‌هایی مشابه اینها مواجه شده‌اید. شاید شما ـ مثل خیلی‌های دیگر ـ این پیام‌ها را نخوانده پاک کنید، اما خوب است بدانید پشت پرده آنها چیست؟ خوب است بدانید مخابرات از کجا فهمیده است شما کچل هستید و برایتان پیشنهاد ارائه اطلاعات کاشت مو فرستاده است. گاهی اوقات کار تا جایی پیش می‌رود که با هر ترفند و روشی شما را مجبور به فشردن کلید عدد 1 می‌کنند، گاهی هم این پیامک‌ها به دلیل محتوای زردشان لبخندی به روی لبتان آورده‌اند. این پیامک‌ها از کجا می‌آیند؟ آیا مخابرات برای کسب درآمد دست به ترفند جدیدی زده است؟ اگر این طور است درآمدی که عاید مخابرات می‌شود چقدر است؟ اگر به دنبال پاسخ این سوالات هستید، در این گزارش با ما همراه باشید.

ماجرا زیر سر کیست؟

خوب است بدانید به این نوع پیامک‌ها که پس از تائید شما در ازای مبلغی پول اطلاعاتی به شما ارائه می‌کنند، در اصطلاح فنی مخابراتی‌ها «خدمات ارزش افزوده» می‌گویند. حالا متصدی ارزش افزوده در مخابرات ما کیست؟ باز هم خوب است بدانید که کل ماجرای ارسال پیامک‌های اینچنینی یا همان خدمات ارزش افزوده زیر سر چهار شرکت اصلی طرف قرارداد با مخابرات است که نامشان در سایت شرکت مخابرات قابل دسترسی است. این چهار شرکت با اپراتور تلفن همراه زیرمجموعه مخابرات قرارداد خدمات ارزش افزوده دارند. هر یک از این شرکت‌ها سایت مختص به خودشان را دارند و تمام قواعد و قوانین‌شان به شکل مکتوب در آنجا وجود دارد. آنها از طریق سایت‌هایشان خدماتشان را توضیح می‌دهند. وظیفه تولید محتوا و متون ارسالی هم به عهده این شرکت‌هاست. این شرکت‌ها اختیار دارند این خدمات را به شرکت‌های جزء‌تر برونسپاری کنند. اولین قانونی که برای همه این شرکت‌ها مشترک است این است که باید شرکت‌های طرف قرارداد ثبتی باشند.

آیا ضوابطی هست؟

بله هست. یکی از قوانینی که برای پیامک‌های ارزش افزوده وجود دارد این است که محتوای پیامک حتما باید به تائید شرکت مادر ـ یکی از همان چهار شرکت طرف قرارداد با مخابرات ـ برسد و مخابرات مسئولیتی در این زمینه ندارد. دومین قانون این است که حتما هزینه‌ای که قرار است از مشترک کسر شود در متن پیامک عنوان شده باشد.

قانون سوم هم این است که طی یک هفته نظر مشترک در رابطه با ادامه عضویت در سرویس پرسیده شود که اگر هر کدام از این قوانین رعایت نشود شرکت مربوط تخطی کرده و جریمه خواهد شد.

انواع سرویس‌های پیامکی

تمام سرویس‌هایی که تحت عنوان ارزش افزوده اکنون، در حال ارائه شدن است، به چهار دسته کلی auto charge ، event base، bulk و مسابقه روزانه تقسیم می‌شود.

1 ـ در auto charge افرادی پیامک‌ها را تولید و در سیستم ثبت می‌کنند. بعد از ثبت در سیستم، پیامک‌ها در زمان مشخص به صورت اتوماتیک فرستاده می‌شود.

2 ـ درEvent base که همان اتاق گفت‌وگوست، یک موضوع از سوی مدیر اتاق مطرح می‌شود و افراد پیرامون آن موضوع گفت‌وگو می‌کنند. در این اتاق‌ها موضوعات ورزشی، اجتماعی و... مطرح می‌شود؛ مثل داربی استقلال و پرسپولیس، ازدواج و... در این روش مدیر، اسمی برای اتاق گفت‌وگو انتخاب و بعد از ورود به اتاق موضوعی را مطرح می‌کند. در ادامه افراد نظراتشان را در قالب پیامک ارسال می‌کنند. مدیر بعد از مدتی 15 ـ 10 پیام را انتخاب کرده و آنها را پاسخ می‌دهد و این موضوع تا وقتی که مدیر به نتیجه مطلوبش از بحث نرسد ادامه پیدا می‌کند.

3 ـ یک نوع پیامک‌هایی هم به نام پیامک‌های توده یا بالک (Bulk) وجود دارند که معمولا تبلیغاتی هستند. این پیامک‌ها با هدف تبلیغات ارسال شده و هنگام دریافت آن مبلغی از حساب مشترک کسر نمی‌شود، اما به محض این که شما وارد بازی شوید و عددی را انتخاب کنید عضو سیستم می‌شوید. عضویت در این سیستم مساوی است با کسر مبلغی از شارژ شما یا اضافه شدن مبلغ قبض تلفن‌تان. سیستم کسر این هزینه از حساب شما هم مساله جالبی است. اگر در زمانی که دارید انگشتتان را روی عدد مورد نظر می‌فشارید اعتبار شارژ نداشته باشید شما بدهکار سیستم شده و به محض شارژ مجدد خط‌تان مبلغ از حسابتان کسر خواهد شد. برای خطوط ثابت همراه اول و غیراعتباری هم گزینه‌ای در قبض ارسالی‌شان به نام ارزش افزوده چشمنوازی خواهد کرد.

4ـ کنار سرویس‌های اتو شارژ و تالارگفت‌وگو، مسابقه روزانه هم برگزار می‌شود. این مسابقه‌ها معمولا بین سه تا شش ماه طول می‌کشند و جوایز بزرگ و وسوسه‌انگیزی دارند. تصور کنید هر فرد 2000 تا 3000 سوال در هر ماه پاسخ دهد و هر پیامک 100 تومان کسر کند افراد چه هزینه‌ای برای بردن این جوایز پرداخت می‌کنند!

این وسط چقدر پول جابه‌جا می‌شود؟

درآمد طرفین از آن موضوعاتی است که مخابرات طی قرارداد با شرکت‌ها مشخص می‌کند. برای درآوردن درآمد مخابرات از پیامک‌های ارزش افزوده، باید گفت از کل پیامک‌هایی که ارسال می‌شود، حدود 10 تا 15 درصدشان بازگشت دارند. با توجه به این‌ که معمولا روزانه20 میلیون پیامک ارسال می‌شود، با تقریب 10 درصد، دو میلیون پیامک برگشت داده می‌شود. در متن پیامک‌ها معمولا هزینه‌ای بین 50 تا 150 تومان قید می‌شود که با حسابی سر انگشتی می‌توان از در‌آمد شرکت‌ها و مخابرات از پیامک‌های ارزش افزوده مطلع شد.

از تمام درآمدی که از پیامک‌های ارزش افزوده حاصل می‌شود 60 درصدش برای مخابرات و 40 درصد آن برای یکی از چهار شرکت است. اگر این چهار شرکت هم زیرمجموعه‌ای داشته باشند، بین 8 تا 12 درصد از درآمد چهار شرکت را بر می‌دارند. حالا حساب کتابش دیگر به عهده شما.

چه کسی نظارت می‌کند؟

حتما برای شما هم پیامک‌هایی ارسال شده که از محتوایش تعجب کرده باشید یا حداقل کسی را در اطرافیان‌تان دیده‌اید که از محتوای عجیب بعضی پیامک‌ها دچار حیرت شده باشد. سوال اساسی این است که چه کسی وظیفه نظارت بر محتوای پیامک‌های ارزش افزوده را بر عهده دارد؟ باید گفت در واقع اولین و مهم‌ترین نظارت از طرف مخابرات است و در انتخاب شرکت‌های طرف قرارداد اعمال می‌شود که در حال حاضر فقط همان چهار شرکت هستند. این شرکت‌ها باید ثبتی باشد و طی بخشنامه‌ای کامل با مخابرات قرارداد ببندند، یکی از بندهای قرارداد این است که این شرکت‌ها باید معتبر باشند و میزان سود برگشتی را هم به مخابرات متعهد شوند. بعد از بسته شدن قرارداد مخابرات شرکت را به نوعی جانشین خودش می‌داند و از همه جوانب به او اعتماد می‌کند و این موضوع باعث می‌شود که در تائید متن پیامک‌ها دخالتی نکند. از اینجا به بعد مخابرات به امور مربوط به خود می‌پردازد و حالا این شرکت‌ها هستند که با شرکت‌های جزئی‌تری وارد تعامل می‌شوند. این شرکت‌های کوچک تر می‌توانند طی قرارداد ساده‌تری با شرکت‌ها (چهار شرکت) پیامک‌های تبلیغاتی خود را به تائید رسانده و بفرستند. گاهی این پیامک‌ها محتوایی زرد و دم دستی دارند که این سوال را در ذهن به وجود می‌آورد که چرا به اینچنین محتواها تائیدیه داده می‌شود باید در جواب این سوال گفت که این تائیدیه به دلیل بیشتر دیده شدن پیامک است و مردم هم بیشتر از این محتواها استقبال می‌کنند؛ مثل موضوعاتی از قبیل اگر مادر شوهری بدقلق دارید عدد 1 را بفرستید یا با شوهر عصبی خود چگونه کنار بیایید، 14 را بفرست.

بخش دوم نظارت توسط مخابرات زمانی اتفاق می‌افتد که شرکت تخلفی کرده باشد، مسئولان مخابرات معتقدند که با سختگیری که در انتخاب چهار شرکت طرف قرارداد به عمل آمده، چنین اتفاقی خیلی نادر است و کمتر به وقوع می‌پیوندد. مهم‌ترین دلیلش هم این است که شرکت‌ها در صورت تخلف با جریمه‌های سنگین مواجه خواهند شد. در صورت تخلف شرکت‌ها این اتفاق زمانی بدتر می‌شود که سر و کله یک شاکی خصوصی در این مورد پیدا شود. شاکی خصوصی براحتی می‌تواند از شرکت شکایت کرده و شرکت از ادامه فعالیت خود باز بماند.

مریم امیرپور