جشنواره فیلم فجر زیر ذره‌بین

از در ورودی خیابان بلال که وارد می‌شویم، چند صد متر آن طرف‌تر، چند سری پله ما را به فضایی مرتفع هدایت می‌کند و نمای شیشه‌ای ساختمانی آبی رنگ از دور دیده می‌شود؛ ساختمانی به شکل مکعب که در میانه آن فضای سبز نسبتا خلوتی با چند نیمکت فلزی قرار دارد؛ و حوضی در وسط این باغچه تُنُک که سطح رویی آبش یخ زده....

داخل که می‌شویم فضا به گونه‌ای دیگر است؛ دیوارها، راهروها، حتی کف‌پوش‌ها از جنس چوب پوشانده شده و خبری از سوز و سرمای بیرون نیست... این فضای گرم و دلچسب مدیون رنگ قهوه‌ای سوخته و بوی دلچسب چوب‌های کار شده در دل دیوارهاست... پله‌ها را پایین می‌رویم؛ بوفه ساختمان، در طبقه زیرین، درست حدفاصل ما و پخش رادیو گفت‌وگو و استودیوی چند رادیوی دیگر است. از میان میز و صندلی‌های چیده شده که معلوم است از صبح هیچ مشتری از اهالی رادیو را به خود ندیده می‌گذریم... پیش که می‌رویم صدای گفت‌وگو‌ها مفهوم تر می‌شود. در استودیوی پخش زنده رادیو گفت‌وگو سیدامیر جاوید، مجری کارشناس «سینمامعیار» مشغول گفت‌وگو با دو منتقدی است که در استودیو حضور دارند. در اتاق فرمان هر یک از عوامل مشغول کاری است.

نیم ساعتی تا پایان برنامه زمان باقی است؛ این مدت را در دفتر پخش رادیو گفت‌وگو منتظر می‌مانیم... صدای خوش و بش و خنده‌ها نزدیک‌تر می‌شود؛ معلوم است که برنامه تمام شده و عوامل مهمانان خود را بدرقه می‌کنند. این رسمی دیرین در رادیوست... از همان زمان‌هایی که میدان ارک و پیشتر از آن عمارت کلاه فرنگی، محفل تجمع برنامه‌سازان رادیو بوده، اهالی این رسانه گرم، هرگاه مهمانی از خارج این مجموعه داشتند، همچون صاحبخانه‌ای آداب‌دان، به استقبال یا بدرقه او می‌رفتند... این فرهنگ به گونه‌ای در رادیو نهادینه شده و هنوز هم در میان جوان‌ترها دیده می‌شود... چیزی که در تلویزیون کمتر شاهد آن هستیم...

سودای سیمرغ؛ همسو با حس و حال

جشنواره فیلم فجر

سال گذشته اولین حضور برنامه‌سازان سینمامعیار را در جشنواره فیلم فجر شاهد بودیم که با عنوان سودای سیمرغ تقدیم مخاطبان سینمادوست رادیو گفت‌وگو می‌شد.

محمدجواد طالبی، سردبیر و تهیه‌کننده سینمامعیار؛ تهیه برنامه‌های دیگری چون رهنما، نقطه عطف و همچنین دو برنامه رویداد و گفت‌وگوی روز در قالب بخش‌های خبری تحلیلی رادیو گفت‌وگو را که به صورت زنده روانه آنتن می‌شود و جزو پرشنونده‌ترین‌هاست، عهده‌دار است.

او درباره برنامه امسال سودای سیمرغ که قرار است به صورت زنده از محل برگزاری جشنواره فجر پخش شود، توضیح می‌دهد: در هر برنامه با یکی از کارگردانانی که در آن روز اکران داشته است، صحبت می‌کنیم؛ با توجه به این‌که امسال دو فیلم داخل و دو فیلم خارج از جشنواره اکران می‌شود، زمان اجازه نمی‌دهد میزبان بیش از یک کارگردان باشیم. بخشی از برنامه در قالب گفت‌وگو با کارشناسان آماده می‌شود؛ در این بخش از دو کارشناس دعوت خواهیم کرد که زمان اندکی حدود 8 ـ 7 دقیقه را به خود اختصاص می‌دهد.

طالبی ادامه می‌دهد: بررسی سینمای ایران در 35 سال گذشته و نسبت‌سنجی مدیریت سینمایی با بدنه سینما، رفتارها، تصمیمات و آثار آن از دیگر بخش‌های سودای سیمرغ خواهد بود؛ همچنین نقد و کارشناسی آسیب‌های روز سینمای ایران در بخش پنج دقیقه‌ای در قالب گفت‌وگوی دو نفره و ثابت تقدیم مخاطبان می‌شود.

عوامل این برنامه از تجربه سودای سیمرغ سال گذشته به نیکی یاد می‌کنند؛ جاوید می‌گوید: به جرات می‌توان ادعا کرد که سودای سیمرغ در میان دیگر برنامه‌های رادیویی که در جشنواره فجر حضور داشتند، تنها برنامه‌ای بود که هر روز اخبار آن، تیترِ یک سرویس فرهنگی بسیاری از خبرگزاری‌ها بود. از دیگر اتفاقات خوب سال گذشته حضور محمدرضا شهیدی‌فرد به عنوان کارشناس ثابت برنامه بود که در گفت‌وگو با ایشان آثار منتخب هر روز را به نقد و بررسی می‌گذاشتیم.

جاوید صحبت‌هایش را این‌گونه ادامه می‌دهد: پیش از آن‌که در جشنواره فجر حاضر شویم، قریب یک سال برنامه سینمامعیار را به صورت تولیدی از رادیو گفت‌وگو پخش می‌کردیم و این‌که در سال نخست برنامه به صورت تولیدی پخش می‌شد، انتخاب تیم تهیه این برنامه بود؛ بعد از تجربه‌های موفق جشنواره فجر، جشنواره مردمی فیلم عمار و تک‌برنامه‌ای از جشنواره سینماحقیقت به این نتیجه رسیدیم که از سال 93 برنامه به شکل زنده پیگیری شود.

از جاوید می‌پرسیم آیا سینمامعیار به دلیل تشابه اسمی با ویژه‌برنامه سینماعمار که در ایام برگزاری جشنواره مردمی عمار روانه آنتن رادیو گفت‌وگو شد، دنباله یک روند ارزشی است؟

او این‌گونه پاسخ می‌دهد: سینمامعیار ادامه یک تفکر است؛ با توجه به ویژگی‌های رادیو گفت‌وگو تصمیم گرفتیم برنامه‌ای داشته باشیم که در کنار نقد فرمی، ساختاری و تکنیکی فیلم‌ها، زمان بیشتری به بررسی و تشریح محتوایی آثار روی پرده اختصاص دهیم و نسبت آن را با پیشگاه فرهنگی سینما بسنجیم.

جاوید ادامه می‌دهد: این رویکرد در قالب جشنواره عمار به شکلی خاص نمود و بروز داشت و با وجود فضای آن جشنواره، جهتگیری برنامه متفاوت بود؛ در سینمامعیار، مخاطبان عام و منطبق با تعریف رادیو گفت‌وگو، شنونده برنامه هستند و اندک تغییری را در رویکرد برنامه شاهد هستیم؛ سودای سیمرغ نیز به طور کلی با حس و حال جشنواره پیش خواهد رفت و شاخص‌های جشنواره نمود بیشتری در برنامه خواهد داشت.

منویات رهبری متر و معیار ماست

جاوید قبل از همکاری با رادیو گفت‌وگو، برنامه «ققنوس» را در شبکه چهار سیما اجرا می‌کرد؛ برنامه‌ای با رویکرد سینمایی و با توجه به شعار شبکه چهار تلویزیون، برنامه‌ای برای قشر فرهیخته...

از جاوید می‌پرسیم چه مولفه‌های اجرایی را با خود از ققنوس به سینمامعیار رادیو گفت‌وگو آورده است؟

او با این جمله که «پاسخ دقیق به این پرسش قدری مشکل است» پرسشمان را جواب می‌دهد: زمانی که یک مجری وجهه‌ای رسانه‌ای پیدا کند، اگر مورد پذیرش مردم قرار گیرد، مخاطب به دنبال او در دیگر رسانه‌های دیداری و شنیداری خواهد رفت. اگر این اتفاق در مورد ققنوس افتاده باشد، مخاطب، بنده را به عنوان جزء کوچکی (که از دست روزگار به عنوان ویترین برنامه پیش روی بیننده بودم)، در فضایی دیگر نیز دنبال می‌کند، ولی در این مورد که همان مخاطبان پای سینمامعیار بایستند، اطلاع ندارم.

جاوید این را می‌گوید و ادامه می‌دهد: ما از دریچه نقد و بررسی به آثار سینمای ایران می‌پردازیم که لایه‌ای همه‌گیری است؛ در سینمامعیار نیز به اهالی علوم انسانی و سینماگران توجه داریم؛ افرادی که در فضای کارشناسی برنامه قرار می‌گیرند یا افرادی بینابینی هستند یا به یکی از دو حوزه سینما یا علوم انسانی اشراف بیشتری دارند و تلاش داریم بر اساس متر و معیاری که حضرت آقا بیان فرمودند پیش رویم.

شنونده‌ها در تولید برنامه مشارکت دارند

جاوید تصریح می‌کند: سینما معیار دارای یک بدنه اجتماعی فعال و پای کار است که در عرصه‌های مختلف در تولید برنامه مشارکت می‌کند. ما صفحه‌ای اختصاصی در صفحه اجتماعی پلاس راه‌اندازی و سعی کردیم مخاطبان خود را به این صورت در ساخت برنامه مشارکت دهیم؛ نظرات خوبی را در حوزه طراحی پرسش‌های محوری، سوژه‌ها و همچنین انتقادات و پیشنهادات در همین صفحه اجتماعی دریافت می‌کنیم، حتی از میان این مخاطبان افرادی بودند که وارد برنامه شدند و در کنار ما قرار گرفتند.

او همچنین درباره شاکله اصلی برنامه می‌گوید: دریچه ورودی این برنامه نقد آثار روی پرده است، ولی اگر سوژه‌ای مناسب و در خور توجه در این آثار پیدا نکنیم، به موضوعات مختلفی در حوزه بدنه سینمای ایران می‌پردازیم.

جاوید تاکید می‌کند: یکی از اتفاقات مهمی که در سری جدید سینمامعیار دیده می‌شود، طیف‌های مختلف منتقدان سینمایی هستند که پیشنهاد شرکت در برنامه را داده‌اند و در رقم زدن موضوع و پرداخت به فیلم‌ها نظراتی را ارائه می‌دهند؛ هم‌اکنون کارشناسان متعددی از رسانه‌ها و طیف‌های مختلف داریم که پیشنهاد حضور در برنامه را می‌دهند و ما با آغوش باز از این عزیزان استقبال کرده‌ایم.

در ادامه صحبت‌های جاوید، طالبی به سیر تحول برنامه‌های سینمایی در رادیو گفت‌وگو اشاره می‌کند و از قدیمی‌ترین برنامه سینمایی رادیو گفت‌وگو با اجرای فرزاد حسنی می‌گوید: خاطرم هست یکی از شنونده‌های برنامه فرزاد حسنی بودم، بحث‌های تند‌‌و‌تیز برنامه‌های او همچون برنامه‌هایی بود که امروز تولید می‌شود. بعد از فرزاد، چند جابه جایی دیگر صورت گرفت و مرحوم رضا صفدری اجرا را عهده‌دار شد و بعد آقای گبرلو اضافه شدند.

این را طالبی می‌گوید و ادامه می‌دهد: روندی که از انعکاس خبری برنامه در خبرگزاری‌ها دریافت می‌کنیم و همچنین شبکه اجتماعی که کاملا به صورت تعاملی با مخاطبان ارتباط برقرار می‌کند، نشان‌دهنده سطح شنونده‌های ماست. این صفحه اجتماعی در قالب یک اطلاع‌رسانی ساده، بازخوردهایی را ارائه و آمار نسبتا قابل اعتنایی از میزان مخاطبان «سینمامعیار» به دست می‌دهد. میزان بازشنوایی ما نیز رقم قابل توجهی در وبسایت رادیو گفت‌وگو و سایت ایران‌صداست.

آزاده خواجه‌نصیری