روانشکافی

اختلالات تیک

یکی از اختلالاتی که افراد در سنین مختلف با آن دست به گریبان می‌شوند، اختلال تیک است. تیک‌ها عبارتند از حرکات یا صداهای غیرارادی، ناگهانی، تکراری، سریع و نامنظم. تیک‌ها به دودسته حرکتی و صوتی تقسیم می‌شود که هر کدام علائم خاص خود را دارد.

کد خبر: ۷۵۰۰۶۷

به عنوان مثال، تیک حرکتی ممکن است در گروه کوچکی از عضلات دیده شود؛ مانند پلک زدن یا ممکن است دسته‌های بزرگ‌تری از عضلات را دربرگیرد؛ مانند حرکات ناگهانی سر به یک طرف یا بالا انداختن شانه‌ها. تیک‌های حرکتی عبارت است از ساده (حرکت ناگهانی گردن، پلک زدن و تغییر چهره)، پیچیده (لمس کردن، پریدن و بوییدن) و تیک‌های صوتی (سرفه و صاف کردن گلو). تمام انواع تیک‌ها در شرایطی که استرس و اضطراب در محیط و در فکر فرد زیاد باشد افزایش می‌یابد. تیک‌ها به طور موقت و با تلاش، آگاهانه و کنترل شده به چشم می‌خورد و هنگام خواب محو می‌شود. همچنین سه نوع تیک وجود دارد که عبارتند از تیک گذرا؛ تیک حرکتی یا صوتی مزمن و اختلال توره.

در تیک گذرا معمولا فرد، تیک صوتی یا حرکتی دارد. علائم این نوع تیک قبل از هجده سالگی بروز می‌کند و بیشتر از یک‌سال نیز طول نمی‌کشد. تیک گذرا به ناراحتی واضح یا اختلال بارز در عملکرد اجتماعی، بین فردی، شغلی و دیگر حوزه‌های زندگی فرد منجر می‌شود. این نوع تیک در اکثر موارد خودبه‌خود بهبود می‌یابد و تعداد اندکی از آنها به اختلال تیک مزمن تبدیل می‌شود. برای درمان تیک گذرا معمولا دارودرمانی توصیه نشده و بیشتر از مداخلات رفتاری و درمان‌های ضد اضطراب استفاده می‌شود.

در اختلال تیک حرکتی یا صوتی مزمن معمولا علامت تیک به چشم می‌خورد و بیش از یک‌سال ادامه می‌یابد. در این نوع تیک که قبل از هجده سالگی آغاز می‌شود، فرد در عملکردهای فردی و بین فردی با مشکل روبه‌رو می‌شود و علاوه بر درمان‌های روانشناختی به دارودرمانی و روان درمانی نیز نیازمند است.

در اختلال توره ـ که شایع‌ترین نوع اختلال تیک است ـ تیک‌های متعدد حرکتی و صوتی به مدت بیش از یک سال ادامه می‌یابد که در پسرها سه برابر شایع‌تر از دخترهاست. البته عوامل ژنتیک در اختلال توره نقش دارد. غالبا افرادی که دچار اختلال بیش‌فعالی هستند این نوع اختلال را بیشتر بروز می‌دهند. درمان اختلال توره ترکیبی از دارو درمانی، روان درمانی و کاردرمانی است و معمولا چون با اختلالات دیگری از قبیل بیش‌فعالی و حواسپرتی همراه است با توجه به سن فرد مبتلا ممکن است بازی درمانی نیز توصیه شود. عمده درمان‌های روانشناختی مربوط به انواع تیک‌ها شامل تکنیک‌های ضداضطراب و آرام‌سازی است و همچنین می‌توان با تغییر نگرش فرد درباره مسائل اضطراب‌آور به او کمک کرد تیک را تحت کنترل خود درآورد.