پریدن در ارتفاع پایین

زمانی که فدراسیون والیبال برنامه بلندمدتش را آغاز کرد، زنان زیر نظر انجمن والیبال و در معاونت ورزش بانوان اداره می‌شدند و طبیعی بود که فدراسیون جایی در این برنامه‌ریزی‌ها برای آنها درنظر نگیرد. بعد از ادغام فدراسیون و انجمن هم، مسئولان وقت در فدراسیون تمایل زیادی برای هزینه کردن در ورزش زنان نداشتند. با صادر شدن مجوز حضور زنان در میادین بین‌المللی با پوشش اسلامی، تیم ملی زنان ایران هم در چند دوره مسابقات آسیایی شرکت کرد؛ اما درجا زدن این تیم چندان خوشایند نبود.

کارشناسان والیبال معتقدند که بازی‌های کم، نداشتن پشتوانه و برنامه‌ریزی منسجم دلیل اصلی پیشرفت نکردن زنان است. شاید پیشرفت قابل توجه والیبال مردان و تمرکز روی آنها، فرصت نداده که برای زنان هم کار جدی انجام شود.

محمود افشاردوست، دبیر فدراسیون مدعی است که آنها به فکر زنان هم هستند و کار در این بخش زمانبر است: «شرایط زنان و مردان متفاوت است و این را باید قبول کنیم. ما کار روی والیبال پایه زنان را آغاز کرده‎ایم و کمیته استعدادیابی زنان هم فعال شده است. مرحله اول انجام شده و مرحله دوم هم تا جای خوبی پیش رفته است. نمی‌شود انتظار داشت که سریع اتفاقات خوبی بیفتد. پروسه زمانی باید طی شود تا به نتیجه‌ای که می‌خواهیم برسیم. نوجوانان باید مراحل را طی کنند تا به سن بزرگسالی برسند. باید صبر داشته باشیم.»

هما نژادنایبی، نایب‌رئیس جدید فدراسیون در امور زنان است. از نظر او هم اولویت در والیبال زنان استعدادیابی و راه‌اندازی مدارس والیبال است: «بیشترین تلاش ما این است که مدارس والیبال را دوباره فعال کنیم. برنامه این است که در استان‌های والیبال‌خیز مدرسه داشته باشیم. تهران و اصفهان در اولویت هستند. استان‎هایی مثل قزوین، کرمان، البرز، گیلان، فارس و اسلامشهر که تیم‌های خوبی دارند، حتما باید مدرسه داشته باشند. از هر مدرسه ده بازیکن هم به والیبال اضافه شود، هر ساله ما تعداد زیادی بازیکن می‎توانیم داشته باشیم.»

تعداد بازی‌هایی که زنان در طول سال انجام می‌دهند، انگشت‌شمار است. حتی شده که برای حضور در مسابقات آسیایی هم بازیکنان بدون بازی تدارکاتی اعزام شده‌اند. این مهم‌ترین دلیلی است که اجازه نمی‎دهد زنان رشد داشته باشند.

افشاردوست تا حدودی این موضوع را قبول دارد: «یکی از مشکلات اصلی همین تعداد کم مسابقات است. البته امسال ما برای تیم بزرگسالان اردوی تدارکاتی خارجی داشتیم. قبل از مسابقات کنفدراسیون آسیا، تیم ملی در تایلند اردو داشت. به همین دلیل هم در این مسابقات خوب بود. زنان در بازی با چین و قزاقستان هم ست گرفتند و هم در امتیازات بالا باختند. این نشان می‌دهد که پیشرفت داشته‌اند. تیم‌های زنان سال‌های آینده می‌توانند به سطح خوبی برسند.»

اما همه می‌دانند با یکی دو اردو هیچ تیمی نمی‌تواند در شرایط مسابقه قرار بگیرد. اولین چیزی که زنان والیبالیست به آن احتیاج دارند، تعداد بالای بازی حداقل در داخل ایران است. لیگ بهترین جا برای بازی بیشتر است. انتظار می‌رفت فدراسیون با فعال کردن باشگاه و جذب اسپانسر، این فصل لیگ زنان را پرتعداد برگزار کند، اما فقط هفت تیم برای حضور در این مسابقات اعلام آمادگی کرده‌اند.

افشاردوست می‌گوید: «ما هم می‌دانیم که هفت تیم برای لیگ خیلی کم است. اما سرمایه‌گذاری در لیگ زنان شراط خودش را می‌طلبد. در این بخش اسپانسرها سخت هزینه می‌کنند.» یکی از راهکارهایی که این سال‌ها به فدراسیون‌ها پیشنهاد شده این است که باشگاه‌های فعال در لیگ مردان را مجبور کنند تیم زنان هم داشته باشند. فدراسیون والیبال اجباری ندیده و به مذاکره بسنده کرده.

افشاردوست از تلاش فدراسیون برای متقاعد کردن تیم‌ها حرف می‌زند: «ما با همه تیم‌ها صحبت کردیم که این اتفاق بیفتد. الان میزان تیم زنان هم دارد. اما به هر حال سرمایه‌گذار هم اهدافی را دنبال می‌کند که باید به آنها برسد؛ ولی در لیگ زنان نمی‌رسد. زنان هم باید خودشان مستقل پیگیر باشند.»

دوره‌هایی که ورزش زنان حرفه‌ای نشده بود، تیم‌های حاضر در لیگ‌ها بیشتر بود. زنان مقطعی هم که بود، اسپانسر پیدا می‌کردند و در لیگ حاضر می‌شدند. آنها دستمزدی نمی‌گرفتند و تنها درخواستی که از اسپانسر داشتنند، پرداخت هزینه‌ها بود. اما اکنون زنان هم تفکر حرفه‌ای دارند و برای بازی در لیگ دستمزد می‌خواهند. بیشترین پولی که آنها می‌گیرند، 20 میلیون تومان است و در مقابل مبلغ میلیاردی و چند صد میلیونی بازیکنان مرد ناچیز است، اما هنوز هم کمتر سرمایه‌گذاری حاضر است این هزینه را بپردازد.

دیده نشدن بازی زنان، خالی بودن سالن‌ها و نداشتن مقام‌های بین‌المللی دلیلی است که اسپانسرها جذب این بخش نمی‌شوند. نژادنایبی می‌گوید، تلاش‌های زیادی برای جذب اسپانسر شده، اما هنوز به نتیجه‌ای نرسیده است: «همین چند روز پیش با یک اسپانسر صحبت کردم. می‌گفت من یک بنر در خیابان بزنم، فقط پنج میلیون تومان هزینه دارد و هزاران نفر آن را می‌بینند. اما ده میلیون تومان باید برای تیم پول بدهم و جایی هم تبلیغات من دیده نمی‌شود. وقتی حرفشان منطقی است، نمی‌شود چیزی گفت. این مشکلی است که در ورزش زنان وجود دارد و تا برطرف نشود، نمی‌شود کاری کرد.»

غیر از حمایت نکردن اسپانسرها به نظر می‌رسد انگیزه خود زنان هم برای حضور در میادین ورزشی کمتر شده است. نه بازیکنان مثل سابق شوق حضور در مسابقات را دارند و نه مربیان حوصله‌ای برای ساخت بازیکنان جدید. شاید به‌دلیل تفاوت‌هایی که والیبال زنان و مردان دارد و پول‌های هنگفتی که بین مردان جابه‌جا می‌شود، زنان را بی‌انگیزه کرده باشد.

نژادنایبی این بی‌انگیزگی را تائید می‌کند، اما هنوز دلیلی برایش پیدا نکرده است: «خود مربیان و بازیکنان هم در عقب‌ماندگی والیبال سهیم هستند. چند سال است که ما فقط زینب گیوه‌چی و مائده برهانی را داریم. چرا در این مدت مربیان ما بازیکنان نساخته‌اند؟ ما مربیانی مثل نسرین خزانی را داریم که در باشگاه برق روزی چهار کلاس دارد و در هر کلاس 50 ـ 40 بازیکن تمرین می‌کنند، اما بقیه کجا هستند؟ بازیکنان هم الان بیشتر درگیر اینترنت و وایبر هستند و کمتر به بازی فکر می‌کنند.»

فدراسیون والیبال در نظر دارد در تعامل با مسئولان ورزش آموزش و پرورش و استان تهران هم استعدادیابی را سریع‌تر انجام بدهد و هم این‌که از دانش‌آموزان برای پرکردن سکوها استفاده کند. کمتر بازی‌ای‌ در والیبال زنان انجام می‌شود که تماشاگر داشته باشد.

حضور دانش‌آموزان در سالن، هم می‌تواند انگیزه خود آنها را برای ورزش کردن بیشتر کند و هم این‌که بازیکنان داخل زمین را به بازی‌ ای‌در مقابل تماشاگران عادت بدهد.

نژادنایبی معتقد است که یکی از دلایل اصلی شکست بازیکنان تیم ملی در تورنمنت‌های بین‌المللی همین تماشاگران است: «بازیکنان ما در سالن‌‌های خالی بازی می‌کنند. اما در مسابقات خارج از ایران باید در سالنی که پر از تماشاگران مرد و زن است، مسابقه بدهند. در همان شروع مسابقه روحیه‌شان را می‌بازند و نمی‌توانند بازی خودشان را ارائه بدهند.»

همه برنامه‌های فدراسیون هم که عملی شود، به نظر نمی‌رسد والیبال زنان به این زودی‌ها بتواند به سطح قابل‌قبولی برسد. آنها در اول راهی هستند که والیبال مردان 30 سال پیش بودند؛ با این تفاوت که والیبال مردان از همان ابتدا تماشاگران ویژه‌ای را حداقل در استان‌‌هایی مثل مازندران، ارومیه و تهران داشت و نیاز نبود برای دیدن بازی‌ها هم تلاش شود. به هر حال فدراسیون والیبال که در بخش مردان موفق بوده، حالا تحت‌فشار است که برای زنان هم برنامه‌ریزی اساسی داشته باشد. شاید این انتظار زیادی نباشد؛ زیرا فدراسیون هم متولی ورزش زنان است و هم مردان.