ساز مخالف ترکیه در مناقشات منطقه‌ای

کشورهای غربی که تا همین سال گذشته برسقوط حکومت بشار اسد در سوریه تاکید داشتند و به حمایت از گروه‌های مسلح در این کشور می‌پرداختند، حال نبرد با داعش و سرنگونی این گروه تروریستی را اولویت نخست خود قرار داده‌اند، اما در این میان، رویکرد ترک‌ها همچنان ثابت است و هنوز خواستار برکناری اسد در سوریه هستند و مواضع سوال‌برانگیزی در قبال داعش دارند. حال با گذشت زمان مشخص شده، دولت ترکیه نظر و عقیده هیچ طرف بین‌المللی را در موضوع سوریه قبول ندارد. موید این مطلب سخنان تازه رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه پس از بازگشت او از سفر استونی است.

به گزارش ایسنا، وی در جمع خبرنگاران گفت: متاسفانه ما بر سر مساله سوریه با روسیه اختلاف‌نظر داریم و در این زمینه گفت‌وگوهای بسیاری انجام شده، اما در واقع اتلاف‌وقت بوده است. روسیه همچنان به حمایت از نظام اسد ادامه می‌دهد. وی همچنین نارضایتی خود را از اقدامات آمریکا در سوریه اعلام کرد و گفت: برخلاف انتظار ترکیه، این اقدامات تاثیر مثبتی نداشته است. آمریکا هنوز برای اعلام منطقه پرواز ممنوع موضعی اتخاذ نکرده است و فقط می‌گوید که ایجاد منطقه حائل قابل بررسی است. آنها می‌گویند باید روند آموزشی و تسلیح وجود داشته باشد، اما از نظر من توزیع سلاح از طریق هوایی نمی‌تواند بخشی از روند آموزش و تسلیح باشد. درواقع آنها بدون آموزش، سلاح توزیع کرده‌اند. بنابراین آنچه آنها انجام داده‌اند و برخلاف انتظار ما، این اقدامات تاثیر مثبتی برای عزل نظام اسد ندارد.

اردوغان همچنین با زیر سوال بردن صداقت تهران، گفت که اختلاف‌نظرهایی با ایران بر سر سوریه وجود دارد و با وجود وعده‌هایی که در نشست‌های دوجانبه مطرح شده، دو طرف نمی‌توانند درباره سوریه همکاری کنند.

اصرار بیش از اندازه بر سقوط حکومت سوریه

دلایل متعددی در مورد اصرار بیش از اندازه ترک‌ها برای مقابله با نظام سوریه وجود دارد. به عقیده تحلیلگران، ترکیه در مقایسه با دیگر کشورهایی که رودرروی حکومت سوریه ایستاده‌اند، این ویژگی را دارد که همسایه دیوار به دیوار سوریه است. در چارچوب گرایش‌های نوعثمانی دولت آنکارا، همسایگی با سوریه واجد ظرفیت‌هایی است که تنها با استقرار حکومتی همسو یا نزدیک به آنکارا بر دمشق می‌توان این ظرفیت‌ها را فعال کرد. از همین‌رو ادامه تسلط علوی‌ها بر دمشق مطلوب آنکارا نیست. در خود ترکیه هم دولت حزب عدالت و توسعه با اقلیت علوی رابطه‌ای سرد و تنش‌آلود دارد. آنکارا فکر می‌کند با تسلط سنی‌های هوادارش، از جمله نیروهایی مثل اخوان‌المسلمین بر دمشق هماهنگی سیاسی، دیپلماتیک، قومی، مذهبی و اقتصادی با سوریه ابعاد به مراتب گسترده‌تری پیدا خواهد کرد.

بازی دوگانه با کردها

اردوغان در جمع خبرنگاران به موضوع کردها نیز اشاره کرد. وی در سخنانش مدعی شد که اصلی‌ترین حزب کردها در سوریه نمی‌خواهد نیروهای پیشمرگ عراق برای مقابله با داعش در کوبانی وارد عمل شوند. وی گفت: حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه که ‌اکنون در حال مقابله با داعش در کوبانی است، هراس دارد که با ورود پیشمرگ‌های کرد عراق به شمال سوریه، این گروه نفوذ خود را از دست بدهد. آنها می‌ترسند با ورود پیشمرگ‌ها، بازی‌شان خراب شود و نقشه‌هایشان از بین برود.

وی عنوان کرد که پیشمرگ‌ها قصد داشتند در مرحله اول 500 نیرو به شمال سوریه اعزام کنند، اما با مقاومت کردهای سوریه این تعداد به 155 نفر کاهش یافته، اما کردها باز هم با این تعداد نیرو مخالف هستند. وی افزود: کردهای سوریه صداقت ندارند. من نسبت به نیات احزاب کرد در بحران کوبانی تردید دارم. در مرزهای ما بازی‌ای به راه افتاده که یک بازی ساده و تصادفی نیست. درباره کوبانی باید بگویم که توطئه در توطئه در حال وقوع است و مغز متفکری بالاتر از حزب اتحاد دموکراتیک طرح‌ریزی کرده است. با این حال ورود ارتش آزاد سوریه به کوبانی توطئه این حزب را خنثی می‌کند.

این اظهارات در حالی بیان می‌شود که با شدت گرفتن درگیری‌ها در کوبانی، بسیاری منتظر دخالت ترک‌ها در این ماجرا بودند، اما مقامات ترکیه عملا دست به کاری نزدند و در این میان افرادی همچون احمد داووداوغلو، نخست‌وزیر ترکیه اعلام کرد نمی‌خواهد با دخالت در کوبانی، جنگ را به مرزهای ترکیه بکشاند. این درحالی است که نیروهای به اصطلاح میانه‌رو مخالف حکومت سوریه تحت حمایت شدید آنکارا قرار داشته و این گروه‌ها بارها در خاک ترکیه نشست داشته‌اند.

ظاهرا با توجه به سابقه رابطه مبهم ترکیه با داعش، مقام‌های این کشور خطر چندانی در قدرت‌گیری آن حس نمی‌کنند و تصورشان این است که با به‌‌کار گرفتن همین رابطه‌ها و شبه‌رابطه‌ها می‌توان داعش را در نهایت زمانی که وقتش فرارسیده باشد، مدیریت و در صورت لزوم محدود کرد. از سوی دیگر، مقامات آنکارا بر این باورند که تضعیف کردهای سوریه به تضعیف کردهای ترکیه هم می‌انجامد یا دست‌کم از بروز یک جنبش قوی‌تر کردی در این منطقه جلوگیری می‌کند و این دقیقا همان موضوعی است که رضایت مقامات ترکیه را به همراه دارد.

حسین خلیلی‌‌ /‌‌ گروه بین‌الملل