تصویر بی‌واسطه اعتیاد در تلویزیون

در میان نهادها و سازمان‌هایی که مسئولیت‌های فرهنگی بر دوش دارند، تلویزیون نیز تا امروز تلاش‌های گسترده‌ای برای اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به مخاطبان داشته و برنامه‌های متعددی در قالب‌های مختلف تهیه‌ و تدارک دیده ‌است. از هر نوع برنامه‌ای دست‌کم می‌توان یکی دو نمونه بارز را نام ‌برد که درباره اعتیاد ساخته شده است؛ از برنامه‌های ترکیبی و گفت‌وگومحور تا مستندهای متعددی که از زاویه‌های مختلف اعتیاد را بررسی کرده‌اند و حتی سریال‌هایی که تلخی‌ها و گزندگی‌های اعتیاد را به نمایش گذاشته‌اند و حتی گاهی ترکیبی از برنامه‌های نمایشی و مستند و ترکیبی.

با رشد مخدرهای صنعتی و رشد جمعیت معتادان، همزمان با بزرگ‌تر و دردناک‌تر شدن این زخم بر چهره جامعه، تلویزیون هم گام‌های جدی‌تری برداشته و برنامه‌های بیشتری درباره اعتیاد ساخته است. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که تلویزیون در این باره انجام داده، نزدیک شدن به مقوله اعتیاد است تا آنجا که تصویر اعتیاد و زندگی معتادان بی‌هیچ واسطه با همه زخم‌ها و زشتی‌ها به نمایش درآمد. تلویزیون برای روشنگری درباره صنعت مخدر در جهان و آگاهی‌بخشی به مخاطبان خود، تصویر عریان اعتیاد را به نمایش گذاشته و مستندهایی تولید کرده که تماشای برخی از آنها برای کودکان منع شده است.

در مستندهای تلویزیونی درباره اعتیاد که از شبکه‌های مختلف به نمایش درآمده و بازپخش شده‌اند و بخصوص در برنامه‌هایی که در همین رابطه از شبکه سلامت به نمایش درمی‌آید، تماشاگر با تصویری بی‌واسطه از اعتیاد و عواقب آن روبه‌رو می‌شود.

بیماری‌ها، دردها و گرفتاری‌های معتادان، بلایی که مخدر بر سر روح و هویت آنها می‌آورد، لطمات جبران‌ناپذیر اعتیاد و سقوط آنها به ورطه نابودی در این مستندها تصویر می‌شود. سازندگان این مستندها سراغ مردان و حتی زنان و کودکان معتاد رفته‌اند، زندگی آنها را در میان خرابه‌های حاشیه شهرها به تصویر کشیده‌اند و از زبان آنها اعتیاد و دردهایش را توصیف کرده‌اند.

شاید تصویری که این مستندها از اعتیاد به نمایش می‌گذارند تلخ و چرکین باشد، اما همین حقیقت‌های دردناک کمکی است برای آگاه‌تر شدن جوان‌ها و خانواده‌ها؛ نمایش راهی که یک معتاد به زبان خود توصیف می‌کند و مقصدی چنان منزجرکننده که بازگشت از آن هم به این سادگی‌ها نیست، زیبا و دلنشین نیست، اما بی‌گفت‌وگو مفید است.

آذر مهاجر / گروه رادیو و تلویزیون