از «سیب» بپرسید

دکتر طاهره سوری/ متخصص عفونی

ویروس ابولا چند ماهی است که در منطقه آفریقای غربی قربانی می‌گیرد. بر اساس آمارها، از ابتدای فروردین امسال نزدیک به هزار و 350 نفر در این منطقه به دلیل ابتلا به ویروس ابولا کشته شده‌اند، اما با تغییر اوضاع، مانند شدت یافتن گرما و انتشار بیشتر ویروس، آمار قربانیان افزایش یافته است. به این ترتیب که طی چند روز اخیر نزدیک به 110 نفر به دلیل ابتلا به این بیماری جان باخته‌اند.

بنابراین خطر ابتلا به این بیماری در صورت سفر به یکی از کشورهای این حوزه (بویژه لیبریا، گینه، نیجریه و سیرالئون) بالاست. این بیماری را می‌توان بیماری بومی منطقه آفریقا دانست. به این دلیل که نخستین‌بار ​سال 1976 میلادی​ در منطقه آفریقا مشاهده شد و نام آن نیز از نام یکی از رودخانه‌های این قاره که در کشور زئیر وجود دارد، گرفته شده است.

هر​چند این بیماری قربانیان فراوانی در کشورهای آفریقایی ​داشته و البته این به معنای عدم انتقال آن به کشورهای دیگر نیست، اما در پرسش‌تان بحث سفر به کشورهای آفریقایی و انتقال ویروس به کشور را مطرح کرده بودید.

به نظر می‌رسد بجز کشور نیجریه که ممکن است تعداد کمی از مردم کشور ما به آن سفر کنند، کمتر کسی به کشورهای دیگر سفر ​کند؛ بویژه از بین مردم کشور ما که مناطق دیگری را برای سفر ترجیح می‌دهند. از​طرفی درباره مراودات تجاری نیز مبنا بر این است که بسته‌های ورودی به کشور ابتدا قرنطینه شوند و در صورتی که سالم باشند، وارد کشور شوند. ضمن این که امکان انتقال بیماری با این بسته‌ها بسیار بعید است، اما هیچ‌وقت نباید خطر را نادیده گرفت.

همان‌طور که خودتان نیز اشاره کردید، بیماری ابولا (Ebola) بیماری ویروسی است که از طریق آلودگی با ویروسی به همین نام منتقل می‌شود. این ویروس از خانواده فیلوویروس‌هاست و پس از آن که به بدن وارد شد، باعث بروز تب می‌شود. به دنبال این اتفاق ضعف عمومی شدید، درد عضلانی، سردرد، سرگیجه و گلودرد پدید می‌آید، اما ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود و مشکلات دیگری مانند اسهال، استفراغ و بثورات پوستی نیز دیده می‌شود. وضع وقتی وخیم‌تر می‌شود که کلیه‌ها و کبد بیمار از کار می‌افتد. البته اگر بیمار به دلیل بالارفتن دمای بدن به دلیل تب، کم‌آبی بدن به همین دلیل و از همه مهم‌تر خونریزی ناشی از آن بیماری فوت نکرده باشد. در واقع این بیماری ​50 تا 90 درصد موارد منجر به مرگ خواهد شد. خونریزی داخلی و خارجی همزمان بیمار را بشدت ضعیف می‌کند.

آنچه بیش از هر چیز بیمار به آن احتیاج دارد تامین آب از دست‌رفته بدن و جلوگیری از خونریزی است. دهیدراته شدن و خونریزی اصلی‌ترین دلایل مرگ بیمار است. بنابراین کنترل خونریزی و تامین آب بدن مهم‌ترین اقدام‌های پزشکی است.در این زمان آزمایش‌ها نشان‌دهنده افت شدید تعداد گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها و افزایش آنزیم‌های کبدی است. در حال حاضر امکان تشخیص و کنترل بیماری از قبل بیشتر شده است، اما به‌ هر حال هنوز ​این بیماری قربانیان زیادی می‌گیرد.

میزبان این ویروس حیوانات هستند و فقط شامپانزه، انسان و میمون را بیمار می‌کند. این که ویروس چطور از حیوانات به انسان منتقل می‌شود، مشخص نیست؛ اما به ‌هر حال پس از انتقال به بدن انسان‌ بین آنها گسترش می‌یابد و پخش می‌شود.

یکی از راه‌های انتقال بیماری البته تماس فرد سالم با خون یا ترشحات آلوده بدن بیمار​ است.برای جلوگیری از ابتلا به بیماری مهم‌ترین کار سفر نکردن به کشورهای آفریقایی است. در صورت قرارگیری در معرض چنین خطری باید فرد بیمار در صورت شناسایی کاملا قرنطینه شود. اطرافیان نیز نباید به هیچ‌ یک از وسایل شخصی او دست بزنند یا به او نزدیک شوند.

وحید. ل هستم؛ از اصفهان پیامک می‌زنم (09130000102). چند روز پیش همراه دوستانم پیک‌نیک رفته بودیم. بعد از بازگشت به منزل احساس کردم دلم پیچ می‌زند. حال خوبی نداشتم. بعد از آن حالت تهوع شروع شد. به کلینیک مراجعه کردم. تشخیص دادند در اثر خوردن شیرینی تر دچار مسمومیت شده‌ام. می‌خواستم بدانم نشانه‌های مسمومیت با خوراکی‌های مختلف قابل ‌تشخیص است که مشخصا اعلام کردند مسمومیت ناشی از چیست؟

دکتر ایرج خسرونیا/ رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران

نشانه‌های مسمومیت با خوراکی‌های مختلف قابل تشخیص است. زیرا ضمن مشترک بودن بعضی نشانه‌ها، هر نوع مسمومیتی نیز ویژگی‌های اختصاصی خودش را دارد. در مسمومیت با خوراکی‌هایی مانند شیرینی‌تر، سس مایونز، سیب‌زمینی و تخم‌مرغ ​ معمولا تا 6 ساعت پس از مصرف غذای آلوده نشانه‌ها ظاهر می‌شود. شاخص‌ترین نشانه‌ها نیز شامل دل‌پیچه، اسهال و استفراغ است. اینها نشان می‌دهد که زمینه مسمومیت فرد مصرف یکی از این خوراکی‌ها بوده است، اما درباره گوشت و محصولات گوشتی: اگر مسمومیت کمتر از 6 ساعت پس از مصرف ایجاد شود، نشانه‌هایش شبیه به نشانه‌های مسمومیت با شیرینی‌ها و... است که پیشتر به آنها اشاره کردیم، اما پس از شش ساعت، مسمومیت با اسهال و در مواردی استفراغ همراه است. در صورت آلودگی با سبزیجات نشانه‌ها بین 6 تا 24 ساعت بروز می‌کنند و بعد از 36 ساعت نیز بهبود پیدا می‌کنند. مسمومیت با این خوراکی‌ها با نشانه‌هایی مانند اسهال و گاهی استفراغ بروز می‌کنند. البته بوی ایجادشده در اسهال و استفراغ ناشی از مسمومیت با گوشت و سبزی متفاوت است. این مساله از بوی دهان بیمار نیز مشخص می‌شود. مسمومیت با برنج که اغلب ناشی از مصرف برنج نیم‌پز است، با نشانه استفراغ بین 2 تا 4 ساعت بعد از مصرف برنج نپخته دیده می‌شود. نکته مهم این است که اگر برنج نپخته باشد، گرم کردن آن تاثیری روی از بین بردن سم ندارد. بنابراین باید برنج را بخوبی بپزید و در صورتی که مقداری از آن اضافه آمد، در ظرف مناسب سربسته بگذارید و درست کمی پس از خنک‌شدن آن، برنج را به یخچال منتقل کنید. بنابراین تشخیص درباره نوع مسمومیت شما درست است. به این دلیل که هر نوع مسمومیتی نشانه‌های اختصاصی خودش را دارد و از روی همین نشانه‌هاست که می‌توان پی به دلیل مسمومیت برد.

در همه موارد ابتلا به مسمومیت، نخستین واکنش بدن اسهال و استفراغ برای خارج کردن عامل مسمومیت‌زاست. برای درمان باید سریعا به متخصص یا اورژانس مراجعه کرد. به این دلیل که در فصل گرما اسهال و استفراغ در همراهی با بی‌آبی بدن خطرناک می‌شود. مصرف آنتی‌بیوتیک توصیه نمی‌شود، مگر این که متخصص این مسأله را تجویز و تائید کند. مصرف مایعات شامل تهیه سرم قندی ـ نمکی با پودر ORS و نوشیدن مایعاتی مانند آب و دیگر نوشیدنی‌هایی که متخصص تجویز کرده یا تزریق سرم به میزان و فواصلی که آن را نیز متخصص توصیه کرده باشد، راه درمان بیماری است.