شهری که بهشت باستان‌ شناسان است

سیستان سرزمین افسانه‌ساز ایران خاستگاه اسطوره‌ها،‌ حماسه‌ها و دستخوش حوادث گوناگون بوده است.

یکی از اولین کانون‌های استقرار شهرنشینی در 3800 تا 1200 قبل از میلاد در فلات شرق ایران در محوطه شهر سوخته این منطقه شکل گرفته و بر اساس کتاب زرتشت یازدهمین سرزمین بوده که توسط اهورامزدا آفریده شده است.

مورخان بنا کردن آن را به دست گرشاسب در چهار هزار سال قبل از ظهور اسلام ذکر می‌کنند، به طوری که این امر در کتیبه‌های یونانی و تخت جمشید بیان شده است این سرزمین باستانی در ادوار مختلف دارای اسامی گوناگون از جمله سیستان، ماساژت، آریا پلیس، درانگیانا، زرنگ، زرنج، نیمروز یا نصف‌النهار، زاول، زابل و ده‌ها نام دیگر بوده است.

سیستانی‌ها بعد از ورود اسلام در سال 24 هجری قمری چنانکه حقانیت دین مبین اسلام را حس کردند از اولین گروه‌هایی در ایران بودند که بدون جنگ با پیام امام حسن (ع) مسلمان شدند و وقتی خبر شهادت امام حسین (ع) را شنیدند به خونخواهی آن حضرت قیام کردند، زابل در سال 1314 هجری شمسی بعد از اضافه شدن قریه حسین‌آباد به حضرت آباد، با استقرار زیرساخت‌های اولیه شهری به نام شهر زابل نامیده شد.

سیستان را بهشت باستان‌شناسان لقب داده‌اند، تاکنون محققان داخلی و خارجی بسیاری در این دیار کنکاش کرده‌اند کارشناسان استان توانسته‌اند تاکنون حدود 1595 اثر باستانی از دوره‌های مختلف تاریخی را در این منطقه شناسایی و 776 اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

از جمله آثار تاریخی در سیستان می‌توان به شهر سوخته، منطقه اوض‌دار، آسباد، ارگ سه کوهه، قلعه سام، قلعه رستم، میل نادر، کاروانسرای ملک، بانک ایران و انگلیس و کوه خواجه اشاره کرد.

شهر سوخته نام سلسله تپه‌های به هم‌چسبیده گسترده‌ای است که در 56 کیلومتری زابل به زاهدان قرارگرفته است، ارتفاع تپه‌های شمالی جنوبی بین 12 تا 18 متر از سطح زمین‌های اطراف است.

بر مبنای یافته‌های باستان‌شناسان شهر سوخته 151 هکتار وسعت دارد و بقایای آن نشان می‌دهد که این شهر دارای، سه بخش اصلی و سه بخش فرعی بوده که عبارتند از: منطقه بزرگ مرکزی شامل بخش‌ های مسکونی شرقی، مرکزی و بناهای یادمانی، منطقه صنعتی شمال غربی و بخش جنوبی یا منطقه گورستان است.

بنا بر این گزارش، شهر سوخته مرکز بسیاری از فعالیت‌های صنعتی و هنری بود که از جمله می‌توان به جواهرسازی، پارچه‌بافی، سفالگری، ذوب فلز، سنگ‌تراشی و معرق‌کاری اشاره کرد که بدون شک جزء شهرهای بسیار پیشرفته زمان خود بوده است.

این نکته نه تنها در بقایای آثار معماری و کارهای ظریف دستی و صنعتی دیده می‌شود بلکه در سازمان‌دهی اجتماعی شهر نیز نمایان بوده که دارای تشکیلات منظم و مرتبی است.(باشگاه خبرنگاران)