پنج خطای تاریخی در فیلم «300»

پل کارتلج پروفسور فرهنگ و تاریخ یونانی دانشگاه کمبریج درباره این که چقدر این فیلم فارغ از حقیقت است چنین گفته است:

1. مشکل اول عنوان فیلم است. کدام «امپراتوری» قرار است اینجا در حال طلوع باشد؟ امپراتوری آتنی؟ این امپراتوری تا حداقل دو سال بعد از اتفاقاتی که در این فیلم نشان داده می شود – یعنی نبردهای دریایی آرتمیسیوم و سالامیس که در هر دو در سال 480 قبل از میلاد مسیح رخ دادند – آغاز نمی شود.

2. این فیلم با نمایش پیکانی که به طرز خارق‌العاده ای غیرتاریخی است، کار خود را آغاز می‌کند. این خدنگ توسط تمیستوکلس قهرمان آتنی در میدان نبرد ماراتون که نزدیک شهر آتن بود در سال 490 قبل از میلاد مسیح پرتاب می‌شود و پادشاه داریوش اول را آن هم درست هنگامی که پسر و جانشینش خشایار کنارش ایستاده است، به قتل می رساند. اما واقعیت این است که با وجود اینکه داریوش آغازگر حمله بزرگ ایران - که در نهایت در ماراتون به پایان رسید- بود، نه شخص او و نه خشایار در صحنه نبرد حضور نداشتند.

3. از صحنه شکست ایرانی ها در نبرد ماراتون – که از نظر تاریخی دلیل اصلی حمله بعدی انتقام جویانه خشایار شاه بود – فیلم یک دهه جلوتر می رود و ناوگان دریایی ایرانی ها را نشان می دهد. این ناوگان تحت فرمان یک زن یونانی است – ملکه آرتمیس اهل هالیکارناسوس که نقشش را «ایوا گرین» بازی می کند. ما از گزارش های تاریخی هردوت که تاریخدان معاصر آرتمیس و نویسنده داستان های جنگ های ایرانی - یونانی بود می دانیم که آرتمیس واقعی بوده است. او مسلما یک ملکه یونانی بوده که در سالامیس برای ایرانی ها جنگید. اما او به هیچ وجه فرمانده کل نیروهای دریایی نبود و از میان چیزی حدود 600 کشتی جنگی، او تنها چندین عدد از آنها را فراهم کرده بود.

4. فیلمسازان رابطه ای را نیز میان تمیستوکلس و آرتمیس که دشمن یکدیگر هستند به وجود می آورند، آن هم در میان نبردهای آرتمیسیوم (که در فیلم به عنوان شکست یونانی ها نشان داده شد، ولی در حقیقت نتیجه آن تساوی بود) و سالامیس. که طبیعتا تمام این ها به نام دیپلماسی انجام داده می شود.

5. و البته در نهایت، بزرگترین و مضحک ترین خطای تاریخی این فیلم، این تصور است که تمیستوکلس و سپاهیان آتنی اش برای برنده شدن در نبرد سالامیس نیازمند کمک نیروی دریایی عظیم اسپارتانی ها بودند که طبیعتا درست به موقع از راه می رسد و فرمانده اش نیز کسی نیست جز یک ملکه یونانی دیگر به نام گورگو (همسر بیوه لئونایداس، قهرمان فیلم «300»)، که نقشش را «لینا هدی» بازی می کند. اما در حقیقت از میان 400 کشتی جنگی که در آن نبرد در سمت آتنی ها حضور داشتند، اسپارتی ها تنها 16 عدد را فراهم کرده بودند که درست مانند تعداد کشتی های ملکه آرتمیس، هیچ تاثیری در نتیجه نهایی نبرد که پیروزی قطعی آتنی ها بود، نداشتند.(مهر)