پس‌انداز کردن؛ سخت اما ممکن

روزهای سخت زندگی هم که از راه می‌رسد، بالاخره راه‌حلی پیدا می‌کند. همیشه پدر و مادری هستند که نیازهایش را برآورده کنند یا دوستانی که هنگام سختی‌ها به کمکش بیایند، اما نمی‌داند همه او را آدمی بدحساب می‌شناسند و وقتی نیست، درباره ناتوانی‌ مالی‌اش صحبت می‌کنند.

جوانی، دوره پس‌انداز یا خرج کردن؟

«تا جوانیم و می‌توانیم، باید زندگی کنیم، تفریح کنیم و از امکاناتی که داریم، لذت ببریم. سن‌مان که بیشتر می‌شود، پول هم خودش می‌ماند. خرجی که نداشته باشیم، پس‌انداز می‌کنیم و پول‌مان را کنار می‌گذاریم.» کم نیستند کسانی که چنین باوری دارند و فکر می‌کنند دوران جوانی فقط برای لذت بردن از زندگی و خرج‌کردن تمام درآمدشان است. چنین کسانی معمولا پس‌اندازی ندارند یا مبلغی بسیار کم و ناچیز پس‌انداز کرده‌اند و به خیال خودشان این کار را گذاشته‌اند برای روزهای میانسالی و سالمندی که دیگر نه مثل امروز به فکر تفریح هستند، نه پول خرج کردنشان مانند جوان‌هاست.

سالمندان و کسانی که سن و سالی از آنها گذشته، اما نظر دیگری دارند و نه‌تنها با طرز فکر این جوانان موافق نیستند که حتی آن را روشی اشتباه به حساب می‌آورند. آنها می‌گویند تا وقتی انسان جوان است و توان دارد، باید کار کند و برای روزهای سالمندی و میانسالی‌اش پس‌اندازی داشته باشد. وقتی حرف جوانان و سالمندان را مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم هر کدام نظر خودشان را دارند که تا حدی هم درست است. هم جوانان درست می‌گویند و باید تفریح کنند و هم حرف سالمندان صحیح است که می‌گویند در دوره سالمندی نمی‌توانند درآمدی مانند جوانی داشته باشند.

دکتر پروین ناظمی هم با تائید این مطلب، چنین توضیح می‌دهد: میزان پس‌انداز افراد در سنین مختلف، متفاوت است و دسته‌بندی خاصی برای آنها تعیین شده است. در حقیقت، می‌توان گفت میزان پس‌انداز در سنین مختلف، با توجه به توانمندی فرد در آن سن و همین‌طور نگاهی که نسبت به زندگی و آینده دارد، متفاوت خواهد بود.

آن‌طور که این روان‌شناس در گفت‌وگو با جام‌جم توضیح می‌دهد، جوانانی که وارد بازار کار می‌شوند و از توانمندی و تحصیلاتی که دارند برای کسب درآمد استفاده می‌کنند، باید مبلغی حدود 20 تا 30 درصد درآمدشان را پس‌انداز کنند. البته انتظار می‌رود این میزان پس‌انداز، با افزایش سن فرد هم بیشتر شود. نیازهای دوره جوانی با میانسالی و سالمندی تفاوت دارد و به همین دلیل میزان پس‌انداز‌کردن در دوره‌های متفاوت زندگی براساس سن و سال فرد تغییر می‌کند. طبیعی است جوانان بیشتر به نوع پوشش و لباس‌هایشان اهمیت دهند، تفریحات و سرگرمی‌های خاصی داشته باشند و بخواهند برای زندگی‌شان بیشتر هزینه کنند، اما به گفته دکتر ناظمی زمانی کارشان اشتباه به حساب می‌آید که بدون در نظر گرفتن شرایط و وضعیت مالی، همه درآمدشان و هر مقدار پولی را که به دست می‌آورند، خرج کنند و هیچ توجهی به آینده‌شان نداشته باشند.

برخی جوانان چنین طرز فکری دارند و اصلا به فکر آینده نیستند، اما این موضوع اصلا به معنای تائید خساست و جمع‌کردن تمام درآمد نیست. وی با اشاره به این مطلب، ادامه می‌دهد: باید تعادلی میان میزان هزینه و پس‌انداز وجود داشته باشد تا نه تمام درآمد خرج شود و پولی برای پس‌انداز‌کردن باقی نماند و نه تمام خرج‌ها و هزینه‌ها را از زندگی حذف کرد و تمام درآمد را برای آینده کنار گذاشت.

در حقیقت، مدیریت مالی صحیح به همین معنی است و بر اساس آن، باید حد تعادلی برای هزینه‌ها و پس‌انداز‌کردن در زندگی فرد وجود داشته باشد به طوری که براساس درآمد و مبلغی که در اختیارش است، هم پس‌انداز کافی و مناسب برای آینده داشته باشد و هم بخوبی از پولش استفاده کند.

مدیریت مالی؛ تامین نیازها و احساس امنیت

شاید تصور کنید مدیریت مالی خیلی مهم نیست و اگر در زندگی فردی وجود نداشته باشد، مشکلی برایش ایجاد نخواهد شد اما روان‌شناسان می‌گویند اگر در ابعاد مختلف زندگی بدرستی شرایط را مدیریت نکنیم و نتوانیم مجموعه‌ای را برای رسیدن به هدف‌مان هماهنگ کنیم ، مشکلات متعددی برای ما پیش خواهد آمد که در تمام بخش‌های زندگی گریبانمان را می‌گیرد.

مدیریت عاطفی، مدیریت احساسات، مدیریت زمان، مدیریت روابط و مدیریت رفتار از جمله مواردی است که هر یک در جای خود اهمیت ویژه دارد و باید در طول زندگی در نظر گرفته شود اما به گفته دکتر ناظمی، برای ایجاد احساس امنیت در سال‌های آینده و همین‌طور تامین نیازهای مادی باید مدیریت مالی را هم بیاموزیم و از آن بدرستی استفاده کنیم.

این روان‌شناس یادآور می‌شود: ممکن است در سال‌های آینده و در دوره سالمندی، توانایی ما کاهش پیدا کند و در نتیجه نتوانیم مانند دوره جوانی و میانسالی کار کنیم و به همان میزان درآمد داشته باشیم. به همین دلیل باید وضع​ مالی و هزینه‌ها را بدرستی مدیریت کرد تا از این نظر با مشکلی مواجه نشویم. یکی از شیوه‌های مناسب برای مدیریت مالی و تامین نیازها در سال‌های آینده همین توجه داشتن به موضوع پس‌انداز است.

ممکن است خیلی‌ها بگویند آینده هنوز نیامده، چرا باید به فکرش باشیم؟! با این‌که چنین حرفی اشتباه است، اما حتی اگر قرار باشد به آینده فکر نکنیم نمی‌توان هزینه‌های پیش‌بینی‌‌نشده را که در طول زندگی پیش می‌آید، نادیده گرفت. به عنوان نمونه ممکن است فردی بیمار شود و در این شرایط ناچار است هزینه‌های درمان را بپردازد یا کسی که می‌خواهد ازدواج کند و زندگی تشکیل دهد، باید پس‌اندازی برای این روزها داشته باشد. بنابراین پس‌انداز یکی از موارد ضروری زندگی است که تمام افراد در سنین مختلف و متناسب با توانایی‌هایی که دارند، باید به فکرش باشند.

زنان بیشتر پول خرج می‌کنند یا مردان؟

برخی می‌گویند خانم‌ها ولخرج هستند و نمی‌توانند پولی پس‌انداز کنند و عده دیگری هم درست برعکس این گروه، فکر می‌کنند خانم‌ها قدرت پس‌انداز بیشتری دارند. دکتر ناظمی اما می‌گوید خرج‌کردن پول و توانایی پس‌انداز کردن، بیشتر به ویژگی شخصیتی افراد مربوط می‌شود و همین‌طور شیوه‌های تربیتی پدر و مادر که از دوران کودکی چطور این موضوع را به بچه‌ها آموزش داده‌اند.

وی می‌افزاید: شخصی که خودش کار نمی‌کند و درآمدی ندارد، ممکن است خیلی قدر پول را نداند و بدرستی آن را خرج نکند. به همین دلیل برخی افراد می‌گویند خانم‌هایی که شاغل نیستند، نمی‌توانند بدرستی پول‌شان را خرج کنند، ولی باز هم باید توجه داشت این موضوع بیشتر به ویژگی‌های شخصیتی هر یک از افراد مربوط است. زمانی که درباره هزینه‌های بی‌مورد زندگی و خرج کردن‌های بی‌دلیل صحبت می‌شود، باید توجه داشت که ممکن است فردی در این‌باره اشتباه فکر کند و باوری غلط داشته باشد.

این روان‌شناس به این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: گاهی هزینه‌هایی در زندگی وجود دارد که باید انجام شود. مثلا ممکن است نیازهایی در دوره جوانی و میانسالی مطرح باشد که شاید در آینده دیگر احساس نشود و در نتیجه اگر به فکر تامین این نیازها نباشیم، در آینده فقط پرسشی در مورد آنها در ذهن‌مان وجود خواهد داشت. بنابراین درست خرج‌کردن موضوعی است که باید آن را در نظر داشته باشید و براساس آن عمل کنید. همچنین این مطلب را نباید با خوشگذرانی بی‌دلیل و افراطی اشتباه گرفت، زیرا منظور فقط تامین صحیح نیازها و خرج‌کردن درست پول است.

پس‌انداز کنید؛ حتی با حداقل مبلغ

اگر فکر می‌کنید گرانی و هزینه‌های زندگی به شما اجازه پس‌انداز‌ نمی‌دهد و این کار را به طور کلی کنار گذاشته‌اید، خوب است بدانید پس‌انداز‌کردن کاری ضروری است که در هر سن و سال و شرایطی باید انجام شود، اما در صورتی‌ که توانایی پس‌انداز‌ کردن مبلغ زیادی را ندارید، دکتر ناظمی توصیه می‌کند با مبالغ کم و اندک شروع کنید و بدانید این کار امکان‌پذیر است.

به گفته این روان‌شناس، در صورتی‌ که توانایی درست خرج‌کردن داشته باشید، مدیریت مالی صحیح و در نتیجه قدرت پس‌انداز هم خواهید داشت و نباید خیلی نگران این موضوع باشید.

نیلوفر اسعدی‌بیگی / جام جم