الگوی نیکو برای زندگی

تاکید به اخلاق پیامبر در قرآن کریم، نشان‌دهنده این است که اخلاق و نوع برخورد شایسته و انسانی با مردم، از ارکان مهم اسلام است. رفتار نبی‌اکرم به مثابه الگویی نیکو از سوی خداوند به مردم معرفی شده است.

از سویی پیامبر اکرم مردم را به سوی خدای یکتا دعوت می‌کند و از سوی دیگر خداوند مردم را به سوی پیامبر متوجه می‌کند: «قطعا برای شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقی نیکوست برای آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد می‏کند» (احزاب 21)‌.

بنابراین پیامبر اسلام صرفا یک واسطه برای رساندن وحی الهی به مردم نیست؛ بلکه شخصیت «محمد» (ص) انسانی کامل است و حیات و رفتار او حجتی است برای مسلمین.

جنبه‌های مختلف زندگی نبی‌اکرم را نباید صرفا به مثابه الگویی برای احکام شرعی فروکاست، بلکه علاوه بر این‌که قول و فعل رسول اکرم حجتی است برای صدور احکام شرعی، همچنین ایشان الگویی است برای زندگی شایسته و نیکو.

برای مثال در طول زندگانی نبی‌اکرم هرگز دیده نشد ایشان وقت خود را را به بطالت بگذراند و از بیکاری و تنبلی بیزار بود.

در معاشرت با مردم، نه‌تنها عادل بود؛ بلکه منصف بود و هیچ‌گاه در امور تجارت به مسائل غیراخلاقی‌ای چون کذب، تدلیس، مجادله و لجاجت متوسل نمی‌شد.

نبی‌اکرم بسیار خوشنام بود و در جامعه قوم‌گرای زمان خود، اقوام مختلف او را با صفت امانتداری می‌شناختند. اخلاق نیکو و نرم پیامبر سبب نمی‌شد که نسبت به مساله «ستم» نرمخویی داشته باشد، بلکه مسلمین را به مقاومت در برابر ستم و عدم انفعال در برابر ستمکاران دعوت می‌کرد.

این خصوصیات، از پیامبر اسلام چهره‌ای کامل ساخته به نحوی که مکتب‌های مختلف اخلاقی و سیاسی، نمی‌توانند از کنار شخصیت ایشان بسادگی عبور کنند؛ بلکه رفتار و زندگی پیامبر اسلام به مثابه رفتاری معتدل بعد از ظهور انواع مکتب‌های افراطی، می‌تواند به مثابه الگویی جهانی برای انسان امروز معرفی شود.

حسین شقاقی - دبیر‌گروه اندیشه