تئوری توطئه در افکار عمومی اعراب

با این همه به رغم رسانه‌های ارتباط جمعی و تضمین آزادی، اطلاع‌رسانی حجم زیادی از ‌نظرها و نگرش‌ها به سبب پیش‌داوری‌ها، اخبار، اطلاعات جعلی و تبلیغات حساب شده دچار سانسور شده و اگر فقط یک تصویر واقعی و شفاف وجود داشته باشد، همانا احساس تاسف و حسرت مردم منطقه از شرایط به وجود آمده و طرح این پرسش است که چرا ما به چنین وضع آشفته‌ای دچار شده‌ایم؟

بسیاری از مردم مصر اوضاع کنونی جهان عرب را چنین روایت می‌کنند:

قدرت‌های غربی به رهبری آمریکا در حال تحقق هدف دیرپایشان هستند که همانا تجزیه و تقسیم جهان اعراب و مسلمانان است.

اولین مرحله این طرح بزرگ در عراق پدیدار شد، جایی که آمریکایی‌ها به دو هدف اصلی خود دست یافتند. آنها ابتدا یک ارتش قدرتمند عربی را نابود سپس با شعله‌ور کردن آتش جنگ داخلی باعث تفرقه میان سنی و شیعه شدند.

جنگی که امواج گسست و انشقاق را به سراسر منطقه ارسال کرده است. دخالت غرب در سودان نیز این کشور را دوپاره کرده و دولتی متخاصم در جنوب را علیه کشوری مسلمان و عرب در شمال برانگیخته است.

مرحله دوم این طرح مربوط به تامین مالی جنبش‌های انقلابی است که از طریق فعالان اینترنتی، سازمان‌های غیردولتی و فتنه‌انگیزان حقوق بشری ایجاد شده و اقدامات شرارت‌بار این گروه‌ها به ظهور بهار عربی منجر شده است.

با فروپاشی و سقوط رژیم‌های عربی، قدرت‌های غربی برای سرکوب بی‌نظمی‌ها به این مناطق هجوم آوردند. در لیبی بمب‌های ناتو یک ارتش عربی دیگررا محو و نابود کرد و آن هم درست در زمانی که شبه‌نظامیان شورشی با تسلیحات غربی در حال تکه‌تکه کردن باقی‌مانده دولت لیبی بودند.

برنامه غربی‌ها برای سوریه متفاوت، اما به همان شیوه ویرانگر و نابودکننده بوده است: آنها ابتدا مردم را به انقلاب ترغیب کردند، اما بعد به جای پشتیبانی و کمک به پیروزی بر رژیم اسد تنها برای مخالفان تدارکات و مهمات کافی برای تحمل یک جنگ داخلی وحشتناک و بیمار گونه را فراهم کردند که نتیجه نیز تاکنون چیزی جز نابودی یک ارتش عربی دیگر، ایجاد یک فاجعه انسانی هولناک، تعمیق تفرقه قومی و مثله کردن یک کشورمهم در جهان عرب نبوده است.

و دست آخر هدف نهایی این نقشه و توطئه ـ آن گونه که تئوریسین‌های نظریه توطئه توضیح می‌دهند ـ کشور پرجمعیت، محبوب، استراتژیک و پرنفوذ مصر است با سقوط حسنی مبارک در انقلاب سال 2011 ماموران و جاسوسان غربی مناقشه‌ای را میان مسلمانان ومسیحیان به راه انداختند.

ایالات متحده به امید آن که اخوان‌المسلمین بتواند کنترل ارتش را به دست بگیرد به طور مخفیانه با این گروه متحد شد و آمریکایی‌ها در پی برنامه‌ریزی به منظور استفاده از اخوان به عنوان حزب پیشتاز در منطقه برای تضعیف دولت‌های عربی و محدود کردن پیشرفت‌های علمی، اقتصادی و فکری آنها برآمد، اما ژوئن امسال مردم مصر برای دفع این نقشه و توطئه و ساقط کردن محمد مرسی و دار و دسته اخوان به‌پاخاستند و اکنون فرماندهان ارتش با پشتیبانی کشورهای ثروتمند خلیج فارس در حال احیای دوباره مصر به عنوان یک قدرت عربی است.

کسانی که در مصر به تئوری توطئه معتقدند نگرش‌های متفاوتی درباره انگیزه غربی‌ها ابراز می‌کنند.

برای عده‌ای از آنها همه چیز آشکارا به اسرائیل و تلاش متحدان غربی برای از میدان به در کردن دشمنان بالقوه آن یعنی اعراب برمی‌گردد، اما کسانی هم هستند که معتقدند آمریکا به عنوان توطئه‌گر اصلی در پی کنترل بر جهان است.

این روایت و تئوری توطئه از نگاه اعراب شاید برای غربی‌ها احمقانه به نظر برسد، اما واقعیت این است که سادگی بیش از حد این داستان، مردمی را که در حال زندگی در کشاکش بحران‌ها و اغتشاشات سیاسی هستند به طرز عجیبی به خود جذب می‌کند.

در گفت‌وگوی خبرنگاران با مردم می‌توان بسادگی دریافت که تئوری توطئه در خاورمیانه مورد قبول بخش وسیعی از مصری‌ها، ازراننده تاکسی گرفته تا مشاوران اقتصادی و از دانشجویان دانشگاه تا مجریان شرکت‌های توریستی و حتی مقامات دولتی است.

علاوه بر این با قضاوت‌ها و ارزیابی‌های مقالات روزنامه‌های مصر که به جعل اخبار و انتقال آن به سرویس‌های امنیتی مشهورند و با مصاحبه‌هایی که با افسران بازنشسته اطلاعاتی انجام می‌دهند، به نظر می‌رسد نگرش‌های توطئه‌گرانه دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی دولت مصر را نیز فراگرفته است.

اما نکته طنز این روایت که از طرح یک تئوری بزرگ غربی و شیطانی خبر می‌دهد، برای ما آشناست.

روایت کنونی مردم مصر از تئوری توطئه دقیقا شبیه همان روایت اخوان‌المسلمین و طرفداران اسلامگرای آن به عنوان قربانی نقشه و دسیسه‌های دیگران است که سال‌های سال از جانب آنها ابراز می‌شد. اخوانی که اعضایش امروز تحت تعقیب پلیس و افسران مصری قرار گرفته است.

منبع: اکونومیست
مترجم: ایرج جودت