در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
نویسندهها و شاعران ایرانی در دریافت جوایز بینالمللی آنقدرها که میگویند، سهم اندک و جزئی ندارند، شاید این دیده نشدن به این دلیل است که معمولا اهالی رسانه به صورت منسجم کمتر این جوایز و حضور بینالمللی را بررسی کرده باشند و از طرفی هیچ نهاد و سازمانی هم به طور رسمی متولی و بانی معرفی شاعران و نویسندگان به جوایز و جشنوارههای ادبی جهان نیست و بیشتر حضور آنها انفرادی و شخصی است. در ادامه سعی میکنیم به مرور برخی جوایز مهم ادبی جهان و سهم ایرانیها در آنها بپردازیم.
ایرانیها و نوبل کوچک
نویسندهها و تصویرگرهای ایرانی موفقیتهای زیادی از جایزه ادبی هانس کریستین اندرسن نصیب خود کردهاند. این جایزه ادبی که گاهی آن را نوبل کوچک مینامند، هر دو سال یکبار از سوی دفتر بینالمللی کتاب در دو بخش نویسندگان و تصویرگران برگزار میشود. هانس کریستین اندرسن، خود یکی از نویسندگانی بود که افسانههای کودکانه دانمارکی را مینوشت. جایزه بخش نویسندگان از سال 1956 به نویسندگان و جایزه تصویرگری آن از سال 1966 به تصویرگران اهدا شده است.
فرشید مثقالی، تصویرگر ایرانی، سال 1974 برنده این جایزه شده است و هوشنگ مرادیکرمانی علاوه بر این که در سال 1986 این جایزه بینالمللی را برد، سال 1992 نیز تشویق ویژه هیات داوران این جایزه را از آن خود کرد.
سال 2000 محمدرضا یوسفی و سال 2006 محمد عادی محمدی و سال 2010 احمدرضا احمدی در بخش نویسندگان و سال 2002 نسرین خسروی در بخش تصویرگری نامزد این جایزه شدهاند.
البته درخشش ایرانیان در این جایزه فقط به جوایز نویسندگی و تصویرگری محدود نمیشود؛ بلکه حضور داوران ایرانی در این جایزه نیز اهمیت دارد. توران میرهادی تاکنون چهار دوره، ثریا قزلایاغ یک دوره، زهره قایینی دو دوره، منصوره راعی دو دوره و پریناز نیری یک دوره از داوران این مسابقه بودهاند.
جایزه آسترید لیندگرن
آسترید لیندگرن، نویسنده سوئدی است که در زمینه کودک و نوجوان آثار مهمی پدید آورده و پس از 94 سال زندگی در سال 2002 از دنیا رفت. جایزه جهانی سالانه آسترید لیندگرن از بزرگترین جوایز جهانی ادبیات کودک و نوجوان است که برای یادبود نام این نویسنده از سوی شورای ملی سوئد در امور فرهنگی در سال 2002 بنیاد گذاشته شد.
حضور چهار نماینده از ایران در جایزه آسترید لیندگرن 2010 بسیار خبرساز شد. افسانه شعباننژاد (نویسنده و شاعر کودکان)، هوشنگ مرادی کرمانی (نویسنده کودکان و نوجوان)، ابوالفضل آهویی (تصویرگر کتب کودک) و انتشارات شباویز (ناشر کتابهای کودک) چهار نماینده ایران را تشکیل میدادند.
در سال 2012 هم دو نویسنده و شاعر ایرانی نامشان میان برگزیدگان این جایزه مطرح شد؛ احمدرضا احمدی، شاعر مشهور که چند دهه است برای کودکان و نوجوانان مینویسد، از سوی مسئولان برگزاری این جایزه معرفی شد. مصطفی رحماندوست، شاعر نامآشنای ایرانی نیز همان سال برای دریافت جایزه معرفی شد.
البته نام ایرانیها فقط در این سال در جایزه لیندگرن مطرح نشده است، بلکه در سال 2013 نیز احمدرضا احمدی و فرشید مثقالی در بخش نویسندگی و تصویرگری از سوی کانون بهعنوان نامزدهای دریافت این جایزه جهانی معرفی شدند. در سال 2013 مانند سالهای گذشته، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، شورای کتاب کودک و مرکز پژوهشی ادبیات کودک معرفی نامزدهای دریافت جایزه سال 2013 آستریدلیندگرن را به عهده گرفتند.
بولونیا، درخشش ایرانیان
آنقدر ایرانیها در بولونیا جوایز متعدد را به خود اختصاص دادهاند که هر بار زمان اعلام نتایج این جایزه میرسد، انتظار داریم باز هم نام ایرانیان بدرخشد.
در سال 2004 انتشارات شباویز با مدیریت فریده خلعتبری برای تمام آثار منتشرشدهاش موفق به دریافت جایزه افقهای تازه شد و هنوز این موفقیت استثنایی در انحصار انتشارات شباویز است. در سال 2012 جایزه افقهای تازه در بولونیای ایتالیا مجدد به انتشارات شباویز رسید. این جایزه برای کتاب «شنیدار پندار» بود که بازآفرینی خلعتبری از مثنوی معنوی است.
افسانه شعباننژاد نیز برای کتاب «ارنگ ارنگ بگو چه رنگ» جایزه معتبر افقهای تازه بولونیا در سال 2009 را به خود اختصاص داده است.
کلنل در دامنههای آلپ
جایزه یان میخالسکی که به آثار داستانی و غیرداستانی تعلق میگیرد، با بررسی آثار ادبی سراسر جهان بدون توجه به زبان کتاب، به انتخاب بهترین اثر میپردازد. برنده این جایزه، 50 هزار فرانک سوئیس دریافت میکند. پنج نویسنده راه یافته به فهرست نهایی همچنین به اقامت سه ماهه در مزون دو اکریچر در دامنه کوههای آلپ دعوت میشوند. اکنون کتاب «کلنل» اثر محمود دولتآبادی به فهرست نهایی رقابت این جایزه که شامل سه اثر میشود، راه یافته است. برنده اصلی این جایزه نوامبر سال جاری اعلام میشود. البته افتخارات کلنل به همین جا ختم نمیشود، زیرا ترجمه انگلیسی این رمان نامزد دریافت جایزه ترجمه از دانشگاه راچستر آمریکا شده و به جایزه بوکر آسیا 2012 نیز راه یافته است، گرچه شانس حضور در مرحله نهایی بوکر را از دست داد.
نویسنده ایرانی، جایزههای زیاد بینالمللی
هوشنگ مرادیکرمانی را باید بینالمللیترین نویسنده ایران دستکم در حوزه جوایز و جشنوارهها معرفی کرد، این نویسنده نامآشنای ایرانی برای کتابخوانها و سریالبینها و دوستداران سینما نیازی به معرفی ندارد؛ چرا که کتابهایش متعددند و سریال قصههای مجیدش هنوز در ذهنها مانده است و فیلم اقتباسی مهمان مامان مهرجویی از رمان او را هم در تلویزیون و سینما دیدهایم.
این نویسنده اهل کرمان در عرصه جوایز بینالمللی خوش درخشیده است. علاوه بر جایزه هانس کریستین آندرسن او جایزه کتاب سال ۱۹۹۴ کودکان و نوجوانان اتریش را نیز از آن خود کرده است. او عنوان نویسنده برگزیده کشور کاستاریکا را نیز دارد و در سال 1995 جایزه خوزه مارتینی (نویسنده و قهرمان ملی آمریکای لاتین) را نیز از آن خود کرده است.
از بوکاچو تا یونسکو
در جایزههای متعدد دیگری نیز نام نویسندگان ایرانی به چشم خورد. برای نمونه پرینوش صنیعی، داستاننویس برای رمان «سهم من» برنده جایزه بینالمللی بوکاچو شده است و البته از موفقیت استاد شهید مرتضی مطهری برای کتاب «داستان راستان» و مهدی آذریزدی نویسنده کودک و نوجوان جهت دریافت جایزه یونسکو هم نباید به این راحتیها گذشت. در سال 2012 نیز دو اثر «خرس دانا چرا به این روز افتاد؟» نوشته علیاصغر سیدآبادی با تصویرگری علیرضا گلدوزیان و «طبقه هفتم غربی» نوشته جمشید خانیان از سوی دفتر بینالمللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) جهت دریافت دیپلم افتخار سال 2012 انتخاب شدند.
دفتر بینالمللی کتاب برای نسل جوان که در زوریخ سوئیس بنیان نهاده شده، سازمانی است که سال ۱۹۵۳ از سوی یلا لپمن به منظور بهبود کیفیت کتابهای کودکان و نوجوانان، گسترش کتابخانههای مربوط به آنها و ایجاد تفاهم میان نسل جوان کشورهای مختلف از طریق کتاب تاسیس شده است.
البته اگر بخواهیم نگاه جامعتری به نفوذ اهالی قلم ایران در کشورهای دیگر داشته باشیم حتما باید گستره ترجمه آثار ادبی ایران و بخصوص شاعران را هم درنظر گرفت که خود موضوع مستقلی از جوایز ادبی بینالمللی است.
حورا نژادصداقت / جامجم
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در واکنش به حمله رژیم صهیونیستی به ایران مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک نماینده مجلس:
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»:
گفتوگوی «جامجم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین: