در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
برای همین هم بیشتر خانمهای باردار دائم از خودشان میپرسند اگر جنین سالم نباشد، چه اتفاقی میافتد؟ اگر بچه دچار عقبماندگی ذهنی شود، چطور؟ از طرفی، نگران استرسها هم هستند و میخواهند این دغدغههای ذهنی را به حداقل برسانند؛ اما مگر میشود؟
شاید در گذشته چنین فکر و خیالهایی راهحل نداشت، اما امروزه وضع فرق کرده و علم پزشکی راهی پیش روی مادران قرار داده است. اکنون آنها میتوانند به کمک آزمایشهای غربالگری از سلامت جنینشان مطمئن شوند و احتمال بروز مشکل را کاهش دهند. در حقیقت، غربالگری پیش از تولد، انجام آزمایشاتی است که میتواند احتمال ابتلای جنین به اختلالات کروموزومی یا آناتومیک (ساختمانی بدن) را تشخیص داده و این مادران را برای انجام آزمایشات تائیدی و تکمیلی معرفی کند.
پیشگیری، بهتر از درمان است
درباره همه بیماریها و حتی مشکلات دوران جنینی، پیشگیری بهتر از درمان است، اما در این باره، گاه حتی ممکن است امکان درمان ناهنجاری هم وجود نداشته باشد. به همین دلیل تمام مادران باردار باید این آزمایشها را انجام دهند تا احتمال بروز مشکلات به حداقل برسد.
دکتر مهران قهرمانی، پاتولوژیست در گفتوگو با «جامجم» درباره این غربالگریها توضیح میدهد: اکنون انجام تستهای غربالگری سندرم داون یا منگولیسم، سندرم ادوارد و نقایص لوله عصبی باید به تمام خانمهای باردار صرف نظر از سنشان پیشنهاد شود.
وی با اشاره به مشخصات یک پروتکل غربالگری قبل از زایمان میگوید: این آزمایشات باید کارآمد باشد، یعنی میزان تشخیص قابل قبولی برای ناهنجاریهای دوران جنینی داشته باشد. همچنین لازم است مقرون به صرفه نیز باشد تا همه مادران باردار براحتی بتوانند آن را انجام دهند. به همین دلیل، امروزه در کشورهای پیشرفته جهان، موسسات بیمه هزینه غربالگری پیش از تولد را به عهده گرفتهاند. علاوه بر این، چنین خدماتی باید در سراسر کشور قابل انجام باشد که اکنون نیز در هر مرکز یا شهری که آزمایشگاه و بخش سونوگرافی داشته باشد، میتوان این غربالگریها را انجام داد.
مسلما اگر قرار است مادر این آزمایشات را انجام دهد تا خیالش راحت شود، نباید خطری هم او و جنینش را تهدید کند. دکتر قهرمانی ضمن تائید این مطلب میگوید: آزمایشی بهتر است که احتمال بروز خطر برای مادر و جنین نیز در آن کمتر باشد. به عنوان مثال، اکنون آزمایشهایی وجود دارد که نتیجه قطعیتری به ما خواهد داد، اما به دلیل اینکه احتمال سقط وجود دارد ـ حتی به میزان بسیار کم ـ ، این آزمایشات را در مراحل بعدی به مادر پیشنهاد میکنیم. در واقع، ابتدا انجام آزمایشاتی توصیه میشود که خطری برای مادر و جنین نداشته باشد، اما در مراحل بعدی، برای آزمایشات تائیدی و تکمیلی از تستهای تهاجمیتر استفاده خواهیم کرد.
این آزمایشات قطعی نیست
ممکن است مادران باردار به اشتباه تصور کنند، انجام تستهای غربالگری به معنای تشخیص صددرصدی ناهنجاریهاست. دکتر قهرمانی اما میگوید: تستهای غربالگری، آزمایشاتی است که احتمال خطری را تعیین میکند و پس از آن، بیمار برای انجام تستهای تائیدی با روشهای قطعیتر و کمی تهاجمیتر معرفی میشود.
بنابراین در این آزمایشات احتمال ابتلای جنین به ناهنجاریها را بررسی میکنیم و در صورت مثبت بودن نتیجه، تنها احتمال مبتلا بودن مشخص میشود. پس از آن در صورت نیاز باید آزمایشات تائیدی انجام شود که هزینه بالاتری داشته و احتمال سقط نیز ـ هرچند کم و ناچیز ـ در آنها وجود دارد.
وی تاکید میکند: البته درصد بالایی از مادرانی که برای آزمایشهای تکمیلی معرفی میشوند نیز جنینشان سالم است، ولی گروهی هم دچار ناهنجاری هستند که باید برایشان تصمیمات لازم گرفته شود.
آزمایشات مختلف برای تشخیص سلامت جنین
آزمایشات غربالگری پیش از تولد شامل سه نوع متفاوت است که در ماههای مختلف بارداری انجام میشود. دکتر قهرمانی با اشاره به این مطلب توضیح میدهد: غربالگری توأم که در سه ماهه اول بارداری انجام میشود، از ابتدای هفته یازدهم بارداری تا سیزده هفته و شش روز قابل انجام است؛ البته با توجه به اینکه ضخامت شفافیت پشت گردن جنین به عنوان عامل مهمی در غربالگری سه ماهه اول در نظر گرفته میشود، انجام سونوگرافی دقیق نیز بسیار مهم و ضروری است. در صورتی که جواب این آزمایشها نگرانکننده باشد نیز باید براساس نظر پزشک، نسبت به انجام آزمایشات تکمیلی اقدام شود.
وی یادآور میشود: غربالگری در سه ماهه اول بارداری شروع میشود و بهترین زمان انجام آن از هفته یازدهم یعنی یازده هفته و یک روز است تا در صورت نیاز فرصت کافی برای انجام آزمایشات تکمیلی باشد.
نوع دیگر غربالگری، غربالگری سه ماهه دوم است که میتواند ناهنجاریهای دیگری مانند نقص لوله عصبی را مشخص کند و از 15 هفته و یک روز تا 22 هفته و شش روز قابل انجام است که به گفته دکتر قهرمانی، بهترین زمان برای انجام آن هفته 15 بارداری است و توصیه میشود با توجه به قوانین کشور، این غربالگری را در 15 هفته و یک روز انجام دهند.
وی میافزاید: روش سوم آزمایشات غربالگری، دو تست است که با عنوان «اینتگریتد» و «سکوئنشیال» معرفی شده است. انجام روش اینتگریتد به دلیل اینکه بیمار باید تا سه ماهه دوم صبر کند و نتیجه غربالگری سه ماهه اول و دوم یکجا به او داده میشود، چندان توصیه نمیشود. در روش سکوئنشیال، اما غربالگری سه ماهه اول به طور کامل انجام شده و نتیجه به پزشک و بیمار اطلاع داده میشود. در صورتی که احتمال خطر وجود داشته باشد، بیمار برای آزمایشات تائیدی ارجاع داده خواهد شد، اما اگر چنین نباشد، غربالگریهای سه ماهه دوم انجام شده و پس از آن، ریسک نهایی را به بیمار و پزشک اطلاع میدهند. قدرت تشخیصی این روش 92 تا 95 درصد است و به همین دلیل اهمیت زیادی دارد و روشی مورد تائید و مطمئن است.
حساسیت کمتر برای بارداریهای چندقلویی
خانمهایی که بارداریهای دوقلویی یا چندقلویی را تجربه میکنند، چه کاری از دستشان ساخته است؟ آیا این آزمایشات میتواند برای آنها هم موثر باشد؟ دکتر قهرمانی در پاسخ به این پرسش میگوید: اکنون برای بارداریهای بیش از دوقلویی چنین امکانی را نداریم و غربالگریهای پیش از تولد برای چندقلوها بسیار دشوار است. درباره دوقلوها، اما میتوانیم این آزمایشات را با دقت خوبی انجام دهیم، ولی حساسیت آزمایش در بارداریهای بیش از دوقلویی بسیار کاهش مییابد. وی توصیه میکند: در مواردی که ناهنجاریهای جنین تائید و از سوی پزشک معالج دستور سقط داده میشود، بهتر است برای بررسیهای تکمیلی، نمونه دوباره به آزمایشگاه برگردانده شود.
نیلوفر اسعدیبیگی / گروه سلامت
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»:
گفتوگوی «جامجم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد