معاون ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری:

آمار معتادان در ایران از متوسط جهانی بالاتر است

پیشگویی دردسرساز اما قابل تامل

اوج آمار معتادان در کشور تا 3 سال دیگر حقیقت دارد؟

« اوج مصرف مواد مخدر در کشور در سال های 95 و 96 است. » این پیش بینی است که مدیرکل دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی با استناد به پژوهشی آن را ارائه داد اما بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند، آینده بازار مواد مخدر در کشور به این سادگی ها قابل پیش بینی نیست.
کد خبر: ۵۸۴۲۵۰
اوج آمار معتادان در کشور تا 3 سال دیگر حقیقت دارد؟

بر خلاف آنچه بسیاری از مردم گمان می‌کنند جریان های اجتماعی، سیبی نیست که اگر به هوا پرتاب شود هزار هزار چرخ بخورد و نشود روندشان را در آینده پیش بینی کرد و در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، وضعیت پدیده های مختلف اجتماعی با استفاده از داده‌های معتبر قابل پیش بینی است اما این اصل برای همه کشورهای دنیا و همه مسائل اجتماعی صادق نیست.

به عبارتی دیگر سطح توسعه یافتگی یک کشور و جنس مسئله اجتماعی، در پیشگویی متخصصان از وضعیت آن در آینده مؤثر است. این تحلیل ها، پیش در آمد گمانه زنی است که از سوی فرید براتی سده، مدیر کل دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور مطرح شد.

او با استناد به پژوهشی که  محمد بینازاده، روانپزشک و درمانگر اعتیاد انجام داده، اعلام کرد تا 3-4 سال دیگر آمار اعتیاد در کشور به اوج می رسد و گرچه هم اکنون شاخص اعتیاد در کشورمان 3 تا 3.5 درصد جمعیت است اما در سال های 95 و 96 این رقم به 5 تا 7 درصد خواهد رسید.  

این روانشناس با استناد به همان پژوهش اعلام کرد که در سال 1400 افزایش آمار معتادان متوقف می‌شود و نوعی ثبات در وضعیت آماری اعتیاد بوجود می‌آید. براتی سده درباره علت این افت و خیز درگفتگو با ایسنا توضیح می‌دهد: بیکاری ارتباط مستقیمی با مسئله اعتیاد دارد. در سال های 95-96 بیکاری در کشور افزایش پیدا می کند پس شمار معتادان نیز زیاد می‌شود اما پس از آن،  وضعیت اعتیاد به تعادل می رسد، چون مشکل کنکور جوانانی که سال های پیش پشت کنکور بوده‌اند حل می‌شود و آن‌ها کم کم جذب بازار اشتغال می‌شوند.

ما برای بررسی میزان درستی این اظهار نظر با بینازاده نیز گفتگو کردیم. گرچه این روانپزشک اصرار داشت که فعلاً مایل نیست جزئیات بیشتری از پژوهش را فاش کند اما به هر حال مشخص شد که تحلیل او بر اساس مدل های آماری ریاضی است.

بینا زاده تاکید می کند که در پژوهش او اشاره ای به این که رابطه‌ای میان بیکاری و اعتیاد وجود دارد، نشده است و بنابر این تحلیل مدیر کل دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی درباره این که علت افزایش آمار اعتیاد در سال های آینده ،‌بیشتر شدن شمار بیکاران است نیز جزو نتیجه گیری های پژوهش او نیست و اصلاً چنین شاخصی در پژوهش اندازه گیری نشده است.

خیلی چیزها را در نظر نگرفته اند!

سعید صفاتیان، مدیر عامل یکی از موسسات پژوهشی در حوزه اعتیاد است که تا کنون چندین طرح پژوهش بزرگ را در این حوزه در کشور انجام داده است اما او به پژوهش ارائه شده از سوی براتی سده خوش بین نیست و درباره جهش آمار معتادان تا نقطه اوج در سال های 95 و 96 در کشور اظهار می کند: بازار اعتیاد در کشور، پویا و غیر قابل پیش بینی است و در تغییرات آن، عوامل داخلی و خارجی دخیل است که در پیش بینی آماری وضعیت اعتیاد در آینده، از نظر ریاضی نمی شود آنها را لحاظ کرد اما به شدت بر شرایط تأثیر می گذارند و می توانند اوضاع را کاملاً دگرگون کنند.

صفاتیان درباره عوامل خارجی دخیل در آمار اعتیاد توضیح می دهد که تا دو سال دیگر، قرار است نیروی‌های نظامی خارجی افغانستان را ترک کنند و  معلوم نیست خالی شدن این کشور از خارجی ها به افزایش کشت خشخاش بینجامد یا به کاهش آن که هر کدام از این رخدادها بر شرایط بازار اعتیاد در ایران تأثیر خواهد گذاشت.

انگونه که صفاتیان می گوید امکان دارد با خروج نیروهای خارجی از افغانستان، طالبان بار دیگر در این کشور صاحب قدرت شوند و بنابر روال گذشته، مساحت وسیعی را زیر کشت خشخاش ببرند یا شاید اوضاع برعکس شود و دولت افغانستان قاطعانه تر با کشت خشخاش برخورد کند و مساحت زمین های زیر کشت را ثابت نگه دارد از سوی دیگر افغانستان تنها وارد کننده مواد مخدر به کشورمان نیست و سیاست کشورهای آسیای میانه که وضعیت مواد مخدر صنعتی را در دنیا کنترل می کنند و بخشی از آن را نیز به ایران می فرستند در سال های آینده قابل پیش بینی نیست.

برنامه های داخلی کشورمان برای مهار اعتیاد هم از ثبات کافی برخورد دار نیست و وقتی شاخصی تا این حد بی ثبات باشد نمی‌شود آینده آن را پیش بینی کرد. صفاتیان در این باره می گوید: معلوم نیست سیاست های داخلی در مبارزه با قاچاق مواد مخدر و درمان اعتیاد در کشور چگونه باشد و هنوز نمی‌دانیم آیا مسئولی که سر کار می آید به شیوه ای غلط بر یکی از وجوه درمان اعتیاد یا مبارزه با قاچاق مواد مخدر به شکل خاص متمرکز می‌شود یا بین آنها توازن بوجود می آورد.   

نگرانی این درمانگر اعتیاد از تغییرات مدیریتی در ستاد مبارزه با مواد مخدر به این علت که در ایران با تغییرات مدیریتی، سیاست های کلی سازمان ها عوض می‌شود حال آنکه در کشورهای توسعه یافته، تغییر مدیر به تغییر همه سیاست ها و نیمه کاره گذاشتن برنامه های پیشین یا دگرگون کردن کلی آنها نمی انجامد.

صفاتیان همچنین تحلیل براتی سده درباره ارتباط مستقیم اعتیاد و بیکاری را هم نفی می‌کند و توضیح می دهد که هم اکنون اعتیاد در کشورمان بیکار و شاغل نمی‌شناسد و آمارها نشان می‌دهد شمار زیادی از معتادان ، شاغل هستند.  

با کدام اطلاعات، آمار می گیرید؟

عباس دیلمی زاده ، مدیر عامل بزرگترین جمعیت خیریه درمان اعتیاد در کشور هم یک متخصص آمار است که به درستی پیشگویی اخیر درباره نقطه پیک اعتیاد مشکوک است. او هشدار می‌دهد که اطلاعات پایه دقیق، ابزار کار پژوهشگر است بویژه زمانی که او قصد آینده پژوهی داشته باشد اما زمانی که این اطلاعات اساسی وجود ندارد یا مخفی می‌شود و در اختیار پژوهشگران قرار نمی‌گیرد دیگر نمی توان به درستی پژوهش‌ها اعتماد کرد.

به گفته او دو مرجع اصلی آماری درباره اعتیاد در کشورمان یعنی طرح ارزیابی سریع اعتیاد در سال 86 و  آمارگیری دیگری در همین حوزه در سال 90، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، جامع و کامل نبوده است و بنابر این نمی‌شود آمار ارائه شده در آنها را درباره شمار معتادان در کشور ، مبنای طرح های آینده پژوهی اعتیاد در سال های بعد قرار داد.

مدیر عامل انجمن خیریه تولدی دوباره به نکته مهم دیگری نیز اشاره می‌کند که در کشور ما به آن توجهی نشده است و بنابر این پیشگویی‌ها در حوزه اعتیاد را بی اعتبار می‌کند. او اظهار می‌کند که مهمترین رکن در انجام چنین پژوهش هایی، شناخت کامل از شیوه تفکر معتادان است یعنی پژوهشگر باید بداند که چه فرایند فکری معتاد را ترغیب به تغییر الگوی مصرفش از مواد مخدر کم خطر به پرخطر می‌کند یا چه چیز باعث می‌شود او تصمیم بگیرد اعتیادش را ترک کند اما در ایران چنین پژوهش های روانشناسانه‌ای انجام نشده است و بنابر این پژوهشی که مبنای آن شناخت دقیق معتادان باشد، هنوز در دست نیست تا بر مبنای آنها آینده وضعیت اعتیاد در کشور پیش بینی شود.

باتوجه به گفته‌های این پژوهشگران، به نظر می رسد هنوز کشورمان به سطحی از توسعه یافتگی نرسیده است که پژوهشگران بتوانند آینده وضعیت اعتیاد را با کمک گرفتن از شیوه‌های ریاضی پیش بینی کنند و به همین علت گمانه زنی‌هایی در این حوزه حتی اگر به حقیقت نزدیک باشد،‌ برای مسئولانی که قصد سیاستگذاری در حوزه درمان اعتیاد و مبارزه با قاچاق مواد مخدر را دارند چندان قابل اطمینان نیست.

با این حال اما حقایقی که نشان می‌دهد آمار معتادان در کشورمان در حال افزایش و سن آغاز مصرف مواد مخدر رو به کاهش است، قابل کتمان نیست و به همین علت حتی اگر رسیدن به بیشترین آمار معتادان در سال های 95 و 96 در کشور رخ ندهد، وضع کشورمان در حوزه درمان اعتیاد و مبارزه با قاچاق مواد مخدر امیدوار کننده نیست و سازمان‌های متولی این امور باید تا دیر نشده در این باره چاره اندیشی کنند.  

مریم یوشی زاده- خبرنگار جام جم آنلاین

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۱
ابراهیمی
Iran, Islamic Republic of
۲۳:۴۵ - ۱۳۹۶/۰۱/۱۰
۰
۰
متاسفانه معلوم نیست چراهروقت ازاعتیادصحبت می شود پای روانشناسان وروانپزشكان وسط می آیدوآیا مساله اعتیاد رااینها بایدبررسی وحل كنند ؟!! یامی توان اعتیاد را از جنبه های دیگری هم می توان بررسی كرد؟ كه این واقعا جای سوال و تفكر دارد لطفا مطرح كنید

نیازمندی ها