وضع فعلی بی‌سوادی در ایران

در حالی که مطابق سند چشم‌انداز توسعه ایران، کشور ما باید تا سال 1404 در صدر کشورهای منطقه در حوزه علم و فناوری قرار بگیرد، اما به نظر می‌رسد با وجود چنین آماری از بی‌سوادان، قدری خوشبینانه است بتوانیم به این هدف از سند چشم‌انداز توسعه برسیم، مگر این که هر چه سریع‌تر برای باسوادی این گروه میلیونی، چاره‌ای اندیشیده شود.

یکی از ناامیدکننده‌ترین آمارهای مربوط به بی‌سوادی در ایران به بی‌سوادی گروه عظیمی از نوجوانان و کودکان ایرانی برمی‌گردد که قاعدتا باید دوران تحصیلات اجباری را طی کرده و باسواد باشند، اما آمارها می‌گوید 172 هزار و 800 نفر بی‌سواد در کشور در گروه سنی بین 6 تا 19 سال قرار دارند.

در حالی که مطابق برنامه پنجم توسعه باید تا پایان این برنامه درسال 94، بی‌سوادی در کشور ریشه‌کن شود، اما با توجه به شرایط فعلی اختصاص بودجه برای مقابله با بی‌سوادی در کشور، رسیدن به اهداف این برنامه در بخش باسوادی شهروندان دور از انتظار به نظر می‌رسد.کارشناسان آموزشی بر این باورند که ریشه‌کنی بی‌سوادی در ایران، حداقل به هزار میلیارد تومان اعتبار سالانه و چند سال ممارست و پیگیری مسئولانه نیاز دارد.با توجه به این که در اغلب کشورهای توسعه یافته به بودجه‌های آموزشی به دید بودجه‌های هدر رفته نگاه نمی‌کنند و آن را گونه‌ای سرمایه‌گذاری بلندمدت و پرسود می‌دانند، وجود چنین نگاهی در مسئولان می‌تواند به ریشه‌کنی بی‌سوادی در ایران بسیار کمک کند.

سیاست‌های تشویقی برای سوادآموزان و معلمان

هم‌اکنون برخی استانداری‌های کشور به ازای باسوادکردن هر فرد بی‌سواد، مبلغ 300 هزارتومان به عنوان پاداش به فرد آموزش‌دهنده پرداخت می‌کند، اما فرهاد بشیری، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در گفت‌وگو با «جام‌جم» معتقد است: باید این رقم‌ها را بالاتر برد تا معلمان هم انگیزه بیشتری برای باسوادکردن افراد بی‌سواد داشته باشند.

وی توضیح می‌دهد: سیاست تشویقی باید هم برای بی‌سوادان و هم برای معلمان اعمال شود و همچنین باید همه دستگاه‌هایی که به نوعی با موضوع بی‌سوادی مبارزه می‌کنند، مورد حمایت مالی و معنوی بیشتری قرار گیرند.

به گفته بشیری، هیچ اشکالی ندارد برای باسوادشدن افراد بی‌سواد، تشویقی در نظر گرفته شود تا انگیزه مالی هم در کنار سایر انگیزه‌ها برای باسوادشدن افراد وجود داشته باشد.

بشیری تاکید می‌کند: باید چنان جاذبه‌ای برای معلمان نهضت سوادآموزی ایجاد شود که آنها با انگیزه بالایی برای تدریس آماده شوند؛ نه این که این کار تدریس را از سر بی‌رغبتی و نبود شغل جایگزین انجام دهند.

نهضت رفته‌ها چند نفرند؟

هم‌اکنون وضع سوادآموزی در کشور ما با شتابی کند در حرکت است. آمارهای فعلی می‌گوید از سال شروع نهضت سوادآموزی در ایران تا به امروز، 35 میلیون نفر بی‌سواد و کم‌سواد به کلاس‌های نهضت سوادآموزی رفته‌اند؛ اما فقط تاکنون دو میلیون نفر توانسته‌اند مدرک پنجم ابتدایی بگیرند.

این آمارها نشان می‌دهد اگر با همین سبک و سیاق فعلی برای ریشه‌کن کردن بی‌سوادی حرکت کنیم؛ یعنی حدود هر سه دهه، فقط دو میلیون نفر را باسواد کنیم، آن​گاه ریشه‌کنی بی‌سوادی در ایران حداقل 150 سال طول خواهد کشید.

امین جلالوند - گروه جامعه