دشواری‌های نظام جدید آموزشی برای خانواده‌ها

بر این اساس دیروز، وزیر آموزش و پرورش دستورالعملی به نام ساماندهی و اصلاح تابلوی مدارس را ابلاغ کرد تا از سال تحصیلی آینده دانش‌آموزان مقطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان که در سال تحصیلی 92ـ91، شاهد اجرای نظام 3ـ3ـ6 بودند، نظامی را تجربه کنند که به دو مقطع ابتدایی و دبیرستان تقسیم و مقطعی به نام راهنمایی در آن حذف می‌شود.

به این ترتیب دانش‌آموزان در یک دوره تحصیلی دوازده ساله وارد می‌شوند که به چهار دوره سه ساله ابتدایی و دبیرستان تقسیم می‌شود که از این پس با عناوین سه ساله اول ابتدایی ‌،‌ سه ساله دوم ابتدایی،‌ دوره اول متوسطه ‌و دوره دوم متوسطه شناخته می‌شود.

نظام 3ـ3ـ3ـ3 در واقع ریز شده نظام 3ـ3ـ6 است که در آن دوره شش ساله ابتدایی بنا بر ملزومات سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به دو دوره سه ساله تقسیم شده تا تعالی علمی و معنوی از طریق جداسازی دانش‌آموزان شش تا 9 سال و 9 تا 11 سال میسر شود.

دورنمای نگران‌کننده

اجرای نظام 3ـ3ـ3ـ3 در سیستم آموزشی کشور قطعی است. استدلال آموزش و پرورش نیز برای اجرای این سیستم این است که تجربه نظام سه مقطعی (ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان) به آنها ثابت کرده قرار دادن دانش‌آموزان با تفاوت سنی معنادار در یک مدرسه بیش از آن که نفع داشته باشد ضرر به دنبال دارد. مسئولان وزارتخانه، سربسته می‌گویند، اما آن طور که از والدین دانش‌آموزان و اولیای مدرسه شنیده می‌شود قرار گرفتن بچه‌های شش، هفت ساله در کنار دانش‌آموزان ده، یازده ساله که جثه‌های بزرگ‌تری دارند و از دنیای کودکی پا بیرون گذاشته‌اند و تجربه‌های دوره نوجوانی را مزه‌مزه کرده‌اند، سبب انتقال رفتارها و کردارهایی می‌شود که با دنیای کودکی دانش‌آموزان سه سال اول ابتدایی همخوانی ندارد.

برخی والدین حتی از این گلایه دارند که در مدارس مختلط امروزی، کودکان کم‌سن و ریزجثه‌شان در حیاط و راهروهای مدرسه امنیت ندارند و هدف قلدری‌های دانش‌آموزان ارشد قرار می‌گیرند.

تقسیم مقطع ابتدایی به دو دوره سه‌ساله که در آن دانش‌آموزان سال‌های اول، دوم و سوم در یک مدرسه و دانش‌آموزان سال‌های چهارم، پنجم و ششم در مدرسه‌ای دیگر درس می‌خوانند نیز دقیقا به همین دلیل است.

برخی والدین که از اهداف این نظام جدید باخبرند از ‌اکنون از اجرای آن استقبال کرده‌اند، اما آنها که از این نکات بی‌خبرند یا آنها که خبر دارند ولی خود را به واسطه اجرای این نظام در مضیقه می‌بینند، امروز که بیش از سه ماه تا شروع مهر باقی مانده از نگرانی‌های خود حرف می‌زنند.

یکی از والدین تهرانی که دو فرزند دوره ابتدایی دارد در گفت‌وگو با جام‌جم به این نکته اشاره می‌کند که تقسیم مدارس ابتدایی به دو مدرسه مجزا باعث می‌شود فرزندان او که تاکنون در یک مدرسه درس خوانده‌اند در سال تحصیلی آینده در دو مدرسه جداگانه قرار بگیرند و از بابت رفت و آمد، او در تنگنا بیفتد.

مادر یکی از دانش‌آموزان تهرانی که امسال در پایه سوم ابتدایی درس می‌خواند و سال بعد باید به دوره سه ساله دوم ابتدایی وارد شود و مدرسه فعلی را ترک کند نیز دغدغه رفت و آمد فرزندش را دارد چون او حالا چاره‌ای جز استفاده از سرویس مدرسه ندارد و برای این کار توان مالی‌اش کفایت نمی‌کند.

در این میان برخی والدین که با جام‌جم تماس گرفته‌اند بویژه آنهایی که در منطقه محل سکونتشان تعداد مدارس محدود است و به این دلیل انتخابشان نیز محدود شده است از این که مجبورند فرزندانشان را به مدرسه‌ای بفرستند که از کیفیت خدمات آن راضی نیستند، گله دارند.

با این حال مسئولان وزارت آموزش و پرورش بویژه شخص وزیر، همچنین دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش و نیز معاون ابتدایی وزیر که نظارت آنها در شکل‌گیری این سیستم نقش اصلی را داشته، دورنمای نظام 3ـ3ـ3ـ3 را نه نگران‌کننده بلکه سبب‌ساز پیشرفت دانش‌آموزان می‌دانند.

خانواده‌ها نگران نباشند

مهدی نویدادهم، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش در گفت‌وگو با جام‌جم از هدف متعالی آموزش و پرورش که رساندن دانش‌آموزان به حیات طیبه است، سخن می‌گوید و نظام 3ـ3ـ3ـ3 را تنها راه رسیدن به این هدف می‌داند.

فاطمه قربان، معاون ابتدایی وزیر نیز از این نظام، چشم‌اندازی بجز تحقق حیات طیبه که ضامن سعادت دنیوی و اخروی دانش‌آموزان است نمی‌بیند، اما در عین حال از نگرانی‌های دانش‌آموزان، پدر و مادرها و اولیای مدرسه که مجریان این نظام هستند، باخبر است.

او در گفت‌وگو با جام‌جم ترجیح می‌دهد به جای اضافه کردن بر نگرانی‌های مخاطبان این سیستم به آنها نسبت به آینده روشن دانش‌آموزان اطمینان خاطر بدهد، به همین دلیل اعلام کرد که در سال تحصیلی آینده فقط 20 درصد از مدارس ابتدایی کشور شامل جداسازی می‌شوند و فقط یک‌پنجم دانش‌آموزان ابتدایی مجبور به نقل مکان از مدرسه فعلی به مدرسه جدید هستند.

البته آن طور که فاطمه قربان می‌گوید در سال تحصیلی 92ـ91 که تا چند روز دیگر به آخر می‌رسد، پنج درصد از مدارس ابتدایی سراسر کشور نظام 3ـ3ـ3ـ3 را اجرا کرده‌اند و گزارش‌های حاصل از ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که میزان رضایتمندی دانش‌آموزان، والدین و اولیا مدرسه از این سیستم بالاست.

با این حال همه‌گیر شدن این نظام در سراسر کشور امری زمانبر است که به گفته قربان، با اجرای تدریجی آن، همه به آن عادت می‌کنند و چشم‌انداز دلهره‌آور امروز آن به ایجاد سیستم آموزشی کیفیت‌مدار تبدیل خواهد شد.

با وجود این و در شرایطی که مسئولان آموزش و پرورش خانواده‌ها را به حفظ آرامش و پرهیز از نگرانی دعوت می‌کنند به دلیل وجود برخی مشکلات نمی‌توان با خیال کاملا آسوده به استقبال سال تحصیلی جدید رفت.

امروز بیشتر مدارس کشور متناسب با ویژگی‌های جسمی و روانی گروه‌های سنی مختلف طراحی نشده است به طوری که فضای فیزیکی و امکانات مدارس از چیدمان میز و صندلی‌ها گرفته، تا طراحی کلاس‌ها و رنگ‌آمیزی محیط، با نیازهای دانش‌آموزان همخوانی ندارد.

امروز دانش‌آموز کلاس‌اولی در بیشتر مدارس کشور در همان کلاسی درس می‌خواند که دانش‌آموز دوره راهنمایی، یعنی نقصی که کوچک‌ترین پیامد آن ایجاد ناهنجاری‌های قامتی دانش‌آموزان است؛ همچنین شاد نبودن فضای مدارس که هنوز بسیاری از آنها از امکانات اولیه آموزشی و تربیتی محرومند باعث کمرنگ شدن انگیزه‌های تحصیلی بین دانش‌آموزان شده است.

با این حال وزارت آموزش و پرورش نسبت به آینده این نظام امیدوار است تا آنجا که فاطمه قربان به مردم اطمینان خاطر می‌دهد که در آینده‌ای نه چندان دور با گسترش ساخت و ساز مدارس و احداث مدرسه‌ های نوساز در محله‌ها، دسترسی به مدارس آسان تر و نظام 3ـ3ـ3ـ3 به‌طور کامل در سراسر کشور اجرا شود.

مریم خباز ‌- گروه جامعه