ظهور و سقوط بنی صدر

زمانی که حرکت انقلابی مردم ایران شدت گرفت، روابط بنی‌صدر نیز با انقلابیون و پیروان امام نزدیکتر شد، به ویژه اینکه وقتی در جریان زندانی شدن آیات طالقانی و منتظری و شهادت آیت‌الله سعیدی، برخی از مبارزین از جمله محمد منتظری، محمد غرضی، محمدعلی هادی که آن هنگام در فرانسه حضور داشتند و در کلیسای "سن مری " اعتصاب غذا کرده بودند، در کنار آنان نقش فعالی پیدا کرد و به همراه سلامتیان، سودابه سدیفی و احمد غضنفرپور، جنبه‌های مثبت این حرکت اعتراضی را برای فرانسویان و فعالان حقوق بشر تشریح کرد.

همزمان با بازگشت امام به ایران در 12 بهمن، وی از جمله کسانی بود که در این سفر با ایشان همراه بود. در آن زمان وی چهره‌ای ناشناخته برای مردم بود، اما بعد از گذشت سه روز از ورودش به ایران، سلسله سخنرانی‌هایی در دانشگاه صنعتی شریف داشت که 10 روز به طول انجامید. از این پس بسیاری او را در لباس یک روشنفکر دینی که سعی دارد با استفاده از مفاهیم و مضامین قرآنی و اسلامی پیوندی با دنیای متمدن غرب برقرار کند، می‌شناختند.

فعالیت پرحجم و عجیب بنی صدر در سال اول پس از پیروزی انقلاب، او را به عنوان یک نیروی انقلابی و وفادار به امام خمینی(ره) در افکار عمومی معرفی می کند. مناظره با نیروهای مارکسیست، سخنرانی‌های پی در پی در اجتماعات ، دفاع از ایده اقتصاد اسلامی و بالاخره انتشار روزنامه “انقلاب اسلامی”‌ به صاحب امتیازی و مدیرمسئولی او در 30 خرداد 1358 این چهره ناشناخته را به یکی از فعالان شناخته شده انقلاب تبدیل می نماید.

با تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در آبان 1358 توسط دانشجویان خط امام(ره) و استعفای دولت موقت، شورای انقلاب از سوی رهبر انقلاب مأمور اداره کشور می شود و بنی صدر نیز در این میان به سرپرستی وزارت امور خارجه منصوب می گردد. بنی صدر این روزها در تعارض شدیدی به سر می‌برد او به طور جدی با اقدام انقلابی دانشجویان مخالف است،اما نمی خواهد خود را مقابل امام و مردم قرار دهد.او با زیرکی از سرپرستی وزارت امور خارجه به وزارت اقتصاد می رود تا در روزهای آینده خود را برای تصاحب صندلی اولین رئیس جمهور ایران آماده کند.

بنی صدر در این روزها به شدت مغرور و تمامیت خواه شده بود.او ارزیابی درستی از قدرت ملت و امام (ره)نداشت و تلاش می کرد تا رهبری را منزوی کند و پی در پی با قوه قضاییه و مجلس درگیر می شد

بنی‌صدر در ادامه در اولین انتخابات ریاست جمهوری که در 5 بهمن 1358 و به فاصله کمتر از یک سال پس از پیروزی انقلاب برگزار شد، توانست با حدود 11 میلیون رأی سایر رقبای خود از جمله شهید محمد حسن آیت‌، صادق قطب‌زاده‌، دریادار مدنی‌، کاظم سامی‌، صادق طباطبایی‌، داریوش فروهر و مرحوم حسن حبیبی را پشت سر گذاشته و به عنوان اولین رئیس جمهور اسلامی ایران انتخاب گردد.

ریاست جمهوری بنی‌صدر رسماً از 15 بهمن 1358 که وی در برابر امام خمینی سوگند یاد کرد، آغاز شد. در مراسم تنفیذ، امام(ره) طی سخنانی فرمودند: «من از آقای بنی‌صدر می‌خواهم که مابین قبل و بعد از ریاست جمهوری در احوال روحی‌شان تفاوتی نباشد.»  

امام و بنی صدر

 بنی صدر که دبیر شورای انقلاب بود در اواخر بهمن ماه به سمت فرماندهی کل قوا نیز برگزیده شد. او در 29 مرداد 1359 علیرغم میل باطنی و به خاطر این که تمایلی به برگزیدن نیروهای انقلابی و متعهد به انقلاب را نداشت،شهید محمدعلی رجایی را پس از کش و قوس های فراوان به عنوان نخست وزیر خود به مجلس معرفی کرد.

بنی صدر در این روزها به شدت مغرور و تمامیت خواه شده بود.او ارزیابی درستی از قدرت ملت و امام (ره)نداشت و تلاش می کرد تا رهبری را منزوی کند و پی در پی با قوه قضاییه و مجلس درگیر می شد.

ریاست جمهوری بنی‌صدر تنها 17 ماه به طول انجامید. وی در این مدت از یکسو با میدان دادن به گروهکهای ضد‌انقلاب سبب تقویت آنان شد و از سوی دیگر دربرابر اکثر مصوبات مجلس شورای اسلامی‌، قوه قضائیه‌، شورای نگهبان و برخی دیگر از نهادهای برخاسته از انقلاب ایستادگی کرد؛ تا جایی که امام خمینی روز 20 خرداد 1360 طی حکمی وی‌ را از سمت فرماندهی کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران برکنار کرد. 10روز پس از صدور حکم امام ، هاشمی رفسنجانی - رئیس وقت مجلس شورای اسلمی گزارش آراء نمایندگان مجلس را در مورد عزل بنی صدر از ریاست جمهوری به اطلاع امام رساند. امام (ره) نیز در پاسخ به نامه رئیس مجلس ، طی پاسخی ، بنی صدر را از ریاست جمهوری عزل کرد.