لشکرکشی موش‌ها در شهر

حالا دیگر دیدن موش‌های چاق و چله‌ای که در هر ساعتی از شبانه‌روز داخل جوی‌های پر از آب جست و خیز کرده یا بین شمشاد‌های کنار جدول پرسه می‌زنند، به صحنه‌ای عادی در زندگی روزمره شهری تبدیل شده است.

اضافه وزن 35 درصدی موش‌ها

زندگی در شهر آنقدر به مذاق موش‌ها خوش آمده که ذائقه غذایی‌شان به کلی عوض شده و دیگر قالب پنیری دلشان را نمی‌لرزاند، آنها خیلی وقت است فست‌فودخورهای قهاری شده‌اند، آنقدر که اضافه وزن هم پیدا کرده‌اند. کسی چه می‌داند شاید بزودی آنها هم مجبور شوند برای حفظ زیبایی اندامشان رژیم بگیرند!

سفره رنگارنگی که صاحبان رستوران‌ها با ریختن آشغال در جوی مقابل مغازه‌شان یا برخی شهروندان با رها کردن ته مانده انواع خوراکی‌ها در کنار سطل زباله محله‌شان پهن کرده‌اند شرایط زندگی را برای جمعیت موش‌های شهرمان آنقدر خوشایند کرده که حسابی درشت و چاق و چله شده‌اند.

قائم مقام سازمان نظام پزشکی، افزایش تکثیر حیوانات موذی در پایتخت را یکی از عوامل اصلی شیوع بیماری‌ها دانسته و توضیح می‌دهد که موش‌های موجود در شهر تهران سال 1950 میلادی و همزمان با ورود کالاهایی از کشور نروژ راهی تهران شدند و بسرعت زاد و ولد کردند.

به گفته علیرضا زالی، وزن موش‌های شهر تهران دست‌کم 35 درصد سنگین‌تر از موش‌هایی است که در شهرهای دیگر زندگی می‌کنند، اما این همه ماجرا نیست، چراکه موش‌ها عامل 35 نوع بیماری هستند و هر موش می‌تواند در سه ماه ده موش به دنیا بیاورد.

وی تاکید می‌کند: رها کردن زباله‌ها در جوی‌ها و مقابل سطل‌های زباله براحتی شرایط را برای تغذیه و تولیدمثل موش‌ها مهیا می‌کند و با توجه به این موضوع مهم‌ترین راه مقابله با این وضع این است که شهروندان از ریختن زباله‌ در سطح شهر که زمینه‌ساز حضور موش‌ها و انتقال بیماری‌های خطرناک است، خودداری کنند.

موش‌های پیشمرگ

درباره پیشمرگ‌ها شنیده‌اید؟ همان‌هایی که خودشان را فدا می‌کنند تا بقیه همنوعانشان به زندگی ادامه دهند. شاید جالب باشد که بدانید موش‌ها هم در میان خودشان پیشمرگ دارند.

موش‌ها زندگی اجتماعی پیچیده‌ای دارند، آنها وقتی با غذای جدیدی مواجه می‌شوند اول پیشمرگ‌ها آن را می‌خورند و اگر اتفاقی برایشان نیفتاد بقیه موش‌ها هم اقدام به خوردن آن غذا می‌کنند و اگر چند موش بمیرند دیگر آن غذا مورد استفاده موش‌ها قرار نمی‌گیرد.

موش‌ها موجودات بسیار باهوشی هستند که به دلیل برخورداری از حس بویایی قوی از سویی که اماکنی را که به لحاظ مواد غذایی غنی و بستر مناسبی برای رشد و زندگی آنهاست به آسانی شناسایی می‌کنند و از سوی دیگر طی مدت کوتاهی نسبت به سموم شیمیایی ایزوله شده و با مصرف آن از بین نمی‌روند.

موش‌ها، تهدیدی به هنگام زلزله

تصور کنید زیر خروارها خاک مدفون شده‌اید و لحظه‌شماری می‌کنید تا گروه های امداد و نجات از راه برسند و شما را از زیر آوار بیرون بکشند، ثانیه‌ها به کندی می‌گذرد، بسختی نفس می‌کشید، ناگهان با شنیدن صدای خش خشی امیدوار می‌شوید که کمک نزدیک است، اما اشتباه می‌کنید.

به جای کمک، این موش‌های چاق و چله هستند که به سراغتان آمده‌اند، چون یک جسم بی‌رمق و زخمی خوراک لذیذی برای موش‌هاست.

حتی تصورش هم وحشتناک و چندش‌آور است، اما این نه توهم است و نه داستان تخیلی که در آن اغراق شده باشد. این پیش‌بینی دبیر کمیته دفع آفات شهری و صنعتی شهرداری تهران از وضع نگران‌کننده یک شهر پس از وقوع زلزله است که اتفاقا مانند کلانشهر تهران با معضل جانور موذی ای مانند موش دست به گریبان است.

مهرداد حلوایی، انفجار موش​ها از زیر زمین به روی زمین با وقوع زلزله را تهدید جدیدی برای شهر دانسته و می‌گوید: اگر زلزله‌ای جدی در تهران به وقوع بپیوندد موش‌ها زیرآور‌ماندگان را تا رسیدن نیروهای امدادی می‌خورند و به آنان آسیب جدی وارد می‌کنند.

وی با بیان این‌که موش ها ناقل بیماری‌های خطرناکی همچون طاعون و انواع انگل و نیز دیگر بیماری‌های خطرناک هستند که باید وجود آنها کنترل شود، تصریح می‌کند: تاکنون روش‌های به‌کار گرفته شده برای نابودی و کنترل موش‌ها در تهران موثر نبوده است و همه اقدامات انجام شده از سوی متولیان برای کنترل موش‌ها فقط 10 درصد به وضع کنترل موش‌ها کمک می‌کند و 90 درصد این شهروندان هستند که در کنترل جمعیت موش‌ها نقش اصلی را ایفا می‌کنند.

این متخصص فیزیولوژیک جانوری با تاکید براین‌که کشتن و نابودی موش‌ها امکان‌پذیر نیست و در چرخه اکوسیستم باید وجود داشته باشند، می‌گوید: اما تعدادشان باید کنترل شده باشد نه این‌که براحتی در شهر زاد و ولد کنند و جمعیت‌شان هر روز بیشتر شود.

از تله‌گذاری تا نبرد تک تیراندازها

برای خلاصی از شر موش‌ها روشی نبوده که شهرداری در این سال‌ها آن را امتحان نکرده باشد، از تله‌گذاری گرفته تا ریختن سموم شیمیایی با پیچیده‌ترین فرمولاسیون‌ها درون جوی‌های آب یا داخل کلونی موش‌های شهر، اما در نهایت ناباوری مسئولان شهرداری باز هم این موش‌ها بودند که پیروزمندانه از میدان مبارزه بیرون آمده‌ و جولانشان هر روز در شهر بیشتر شده است.

این آخری هم که مبارزه تن به تن تک‌تیراندازها با موش‌هاست، به این ترتیب که 10 گروه تیرانداز در شب موش‌های پایتخت‌نشین را هدف می‌گیرند، گفته می‌شود تک‌تیراندازها طی دو ماه گذشته توانسته‌اند 2205 موش را در تهران نابود کنند.

به گفته رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران، مبارزه با موش‌ها در ساعات روز به صورت شیمیایی و شب‌ها با کمک گروهی از تیراندازان حرفه‌ای و با استفاده از تفنگ‌های بادی انجام می‌شود و در واقع مبارزه با این جانور موذی شبانه‌روزی شده است.

محمدهادی حیدرزاده می‌گوید: تمام این گروه‌ها مجهز به تفنگ‌های بادی با دوربین‌های مادون قرمز هستند و به‌کارگیری این تیم‌ها می‌تواند هم تعداد موش‌های تلف شده را مشخص کند و هم این که در کاهش استفاده از سموم موثر است.

مسئولان ستاد محیط زیست شهرداری تهران در حالی روش تیراندازی به موش‌ها را به‌عنوان آخرین برگ برنده خود در مبارزه با این جانور موذی به کار گرفته‌اند که برخی کارشناسان محیط زیست معتقدند این روش نیز در نابودی جمعیت موش‌ها کارگر نخواهد بود.

آنها می‌گویند مگر چند موش را می‌شود با این روش کشت؟ چون آنها به محض این‌که متوجه تهدیدی بشوند دیگر در آن منطقه خطر رفت و آمد نمی‌کنند.

به این ترتیب معلوم نیست مبارزه فرسایشی شهرداری با لشکر موش‌ها تا کی قرار است ادامه پیدا کند، شاید هم باید با این واقعیت کنار آمد که موش‌ها دیگر جزء جدانشدنی از زندگی شهری خواهند بود که شهروندان باید به زندگی مسالمت آمیز در کنار آنها عادت کنند.

موش‌ها سرشماری می‌شوند

موش‌های شهر ما چند تا هستند؟ هزارتا، 10هزارتا، صدهزارتا یا...؟

هیچ‌کس تا حالا نتوانسته آمار موش‌های شهرمان را دربیاورد، چون مانند خیلی موضوعات دیگر که آمار قطعی و دقیقی درباره آنها وجود ندارد، تعداد موش‌های شهر ما هم مشخص نیست.

تاکنون همه طرح‌های مختلفی که برای آمارگیری از تعداد موش‌ها حداقل در پایتخت به اجرا درآمده، با شکست مواجه شده است، اما این‌طور که پیداست شهرداری تهران با یکی از دانشگاه‌ها توافق کرده تا جمعیت موش‌های شهرمان را سرشماری کند.

رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران با تاکید بر این که هیچ آماری از جمعیت موش در تهران وجود ندارد از تدوین توافق‌نامه‌ای با دانشگاه شهید بهشتی برای تخمین جمعیت موش‌های پایتخت خبر داده و می‌گوید: با نهایی‌شدن این توافق‌نامه موش‌های پایتخت سرشماری می‌شوند که این امر می‌تواند در برنامه‌های آینده مبارزه با این جانور بسیار موثر باشد.

سازمان‌هایی که پای کار نیامدند

برای نابودی لشکر موش‌ها شهرداری به تنهایی کاری از دستش ساخته نیست. همکاری نکردن سایر دستگاه‌های مرتبط با این موضوع باعث شده که شهرمان با وجود سال‌ها مبارزه سخت و نفسگیر همچنان با معضل موش‌ دست به گریبان باشد.

رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران از این که سازمان‌های دخیل بخصوص وزارت بهداشت در برخورد با جانوران موذی از جمله موش‌ها منفعلانه عمل می‌کنند، انتقاد کرده و معتقد است وزارت بهداشت باید در رویه خود برای مهار موش‌های پایتخت تجدید نظر کند.

حیدرزاده از نهایی‌کردن معاهده‌ای در خصوص موش‌ها با سازمان بنادر و دریانوردی نیز خبر داده و می‌گوید: در صورت تائید نهایی این معاهده، سازمان بنادر موظف می‌شود شاخص‌هایی در خصوص پهلو گرفتن کشتی‌ها در بنادر ایران را رعایت کند.

پرونده موش‌ها روی میز شورای شهر

موش‌های پایتخت‌نشین حسابی چشم اعضای شورای شهرتهران را هم ترسانده‌اند، به طوری که آنها معتقدند ریختن سم به تنهایی راهکار اساسی و زیربنایی محسوب نمی‌شود، چراکه حتی اگر اسید هم به موش‌ها بدهیم بدون تردید پس از مدتی نسبت به آن هم واکسینه می‌شوند.

مهر سال گذشته در حاشیه یکی از جلسات شورای شهر تهران بحث داغی درباره موش‌ها به راه افتاد، به طوری که دبیر کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران در این جلسه گفته بود خودش هنگام بازدید از یکی از میادین میوه و تره‌بار شهرداری و در غرفه خشکبار با چشم موش‌هایی به اندازه گربه دیده که لابه‌لای آجیل‌ها جولان می‌داده‌اند و به همین دلیل از وضع بهداشت نامناسب میادین میوه و تره‌بار انتقاد کرده بود.

حالا امسال یک‌بار دیگر با داغ شدن موضوع افزایش جمعیت موش‌ها در تهران مسئولان شهرداری لایحه‌ای را به شورای شهر تهران ارائه داده‌اند و براساس آن خواستار تشکیل شورای عالی مبارزه با جانوران موذی شهری شده‌اند. قرار است این لایحه تا پایان امسال تقدیم شورای شهر تهران شود و با هماهنگی موضوع جانوران موذی در پایتخت مدیریت شود.

مانند بسیاری از مشکلات و معضلات زندگی شهری مبارزه با موش‌ها هم اراده همگانی می‌خواهد، برنامه جامعی برای کنترل جمعیت موش‌ها در شهر، برنامه‌ای که در آن شهروندان حتی نقش پررنگ‌تری از مسئولان شهری در میدان مبارزه با موش‌ها به عهده دارند.

هنوز هم هستند شهروندانی که با سهل‌انگاری در رعایت بهداشت معابر، رها کردن زباله‌ها در جوی‌های آب و... ناخودآگاه شرایط مساعد برای زندگی و زاد و ولد موش‌ها در شهرمان را فراهم می‌کنند.

واقعیت این است که شاید نتوان حضور موش‌ها در زندگی شهرنشینی را برای همیشه ریشه‌کن کرد، اما با رعایت برخی نکات بظاهر کم اهمیت از سوی شهروندان شاید بتوان حداقل از افزایش جمعیت لشکر موش‌ها در شهرمان جلوگیری کرد.

پوران محمدی ‌-‌‌ گروه جامعه