83 سال روی ریل گواهینامه

تاریخچه اخذ گواهینامه رانندگی در نگاهی گذرا به جهان و ایران، قابل توجه است؛ اولین گواهینامه رانندگی را کارل بنز مخترع خودروهای مدرن، در ۱۸۸۸ دریافت کرد، او برای راندن خودروی خود که موسوم به موتورواگن بود و دود و صدای زیادی تولید می‌کرد، از دولت محلی اجازه رانندگی گرفت. اولین کشوری که داشتن گواهینامه برای رانندگان را الزامی کرد، پروس بود، اما اولین قوانین رانندگی در ایالات متحده و در ایالت نیویورک به تصویب رسید و اولین ایالتی که داشتن گواهینامه را برای همه رانندگان الزامی کرد نیوجرسی آمریکا بوده است.

گفته می‌شود قدیمی‌ترین گواهینامه صادر شده در ایران، به حدودا 83 سال پیش بازمی‌گردد، «سیف‌الله فنان» که البته اگر نام فامیلی وی را درست خوانده باشیم، از «کورس شوفری ایران»، «تصدیق‌نامه»ای دریافت کرده که طی آن در سه مرحله «علمی فنی اتومبیل»، «عملی فنی اتومبیل» و «سوق اتومبیل»، نمراتی تحت عنوان «خوب» کسب کرده و موفق به اخذ این تصدیق‌نامه شده است.

این تصدیق‌نامه با دو امضای «متخصصان» و «معلمین کورس ایران» به صاحب آن اعطا شده، اما نکته قابل توجه در این گواهینامه قدیمی ایرانی، دوره و مدت آموزش و در نهایت برگزاری امتحان و دادن تصدیق است.

در این گواهینامه ذکر شده که «سیف‌الله» از خرداد 1307 تا نهم مرداد ماه سال 1308 در ‌«موسسه اتومبیلرانی به ادامه تحصیل پرداخته.»

83 سال پیش برای اخذ گواهینامه فرد متقاضی باید یک سال در این موسسه تحصیل می‌کرده، حال کلاه را قاضی کرده، ببینیم، در حال حاضر جوان نو سبیل که تازه قدم به سال هجدهم زندگی خود گذاشته نهایت با صرف کردن یک ماه از زندگی خود، اگر پارتی پیدا نکند و بر مسیر منطقی و همیشگی و به اصطلاح قانونی قدم بردارد، پایان یک ماه شاد و سرخوش از گرفتن گواهینامه خانواده را مهمان شیرینی و شام می‌کند.

حال بگذریم از این که همچنان تصادفات رانندگی که علت تامه آن نبود توجه راننده یا اشتباه محض وی بوده است، هر ساله جان تعداد زیادی از رانندگان، سرنشینان و حتی افراد بی‌خبر از همه جا را می‌گیرد.

با سفر در زمان و رسیدن به حال حاضر، با طرحی که گام به گام در حال اجرایی شدن است مواجه می‌شویم، نظام تحول بنیادین گواهینامه مقصود این قسمت از نوشته است.

در این نظام که چند وقتی است بخش‌های مختلف آن به منصه ظهور رسیده، توجه ویژه بیشتری به بعد آموزش و گرفتن امتحانات رانندگی است.

گرچه رئیس پلیس راهور ناجا از برخورد جدی با برگزارکنندگان آزمون‌های صوری خبر می‌دهد، اما من و شما می‌دانیم که حتی اگر یک مورد در این خصوص اتفاق بیفتد و فرد بدون مهارت پشت فرمان خودرو بنشیند، شاید خود از گرداب تصادفاتی که می‌سازد جان سالم به در برد، اما اطرافیان وی، نمی‌دانند که این طرز بد رانندگی از کجا آب می‌خورد.

در چند سال اخیر و بویژه با اجرایی شدن نظام تحول بنیادین گواهینامه، سختگیری‌ها نسبت به این مدرک هویتی بیشتر شده تا جایی که تغییرات در نوع آموزش‌ها و حتی نحوه گرفتن امتحانات، گامی برای بهبود یافتن وضع تصدیق‌نامه‌های رانندگی شده است. آخرین خبری که در این رابطه منتشر شد، خبر جایگزین شدن افسران کادری با افسران بازنشسته در آزمون‌های شهری گواهینامه بود. چنان که از این به بعد به جای افسران بازنشسته، افسران کادری نیروی انتظامی از متقاضیان امتحان خواهند گرفت و به قول مسئولان پلیس راهور ناجا، نظارت بر مهارت‌های رانندگی سفت و سخت‌تر خواهد شد.

طرح تجمیع گواهینامه‌ها، هوشمند شدن آنها، تغییرات در مدت اعتبار آن و دیگر اتفاقاتی که قرار است برای این مدرک هویتی بیفتد، همگی نشان از اهمیت گواهینامه‌های رانندگی و لزوم نگرش همه جانبه همزمان با رشد تکنولوژی‌ها و افراد متقاضی دارد.

گواهینامه‌ها هوشمند می‌شوند تا راه برای جاعلان این مدرک بسته شود، تجمیع می‌شود تا یک راننده برای استفاده از وسایل حمل و نقل مختلف خود دچار دردسر و حمل چند کارت که ممکن است یکی از آنها هم مفقود گردد، نشود.

در حال حاضر گواهینامه‌های پایه یک به افرادی با حداقل 25 سال سن و به این شرط که دو سال از زمان صدور گواهینامه پایه دو آنها گذشته باشد، اعطا می‌شود.

هم‌اکنون اعتبار گواهینامه‌های رانندگی پنج سال است که در سیستم جدید برای افراد تا 65 سال سن گواهینامه‌ها با اعتبار 10 ساله بین 65 تا 70 سال با اعتبار پنج ساله و بالای 70 سال با اعتبار دو ساله صادر می‌شود.

خوشبختانه و براساس اعلام سردار مومنی، رئیس پلیس راهور ناجا، مقدمات لازم برای صدور گواهینامه‌های موتورسیکلت در آموزشگاه‌های این وسیله حمل و نقل موتوری نیز، فراهم شده که از مهر امسال به طور سراسری در کل کشور، صدور گواهینامه رانندگی موتورسیکلت به آموزشگاه‌های معتبر سپرده شده است.

تمام مواردی که گفته شد نشان از تغییر و تحولات بنیادین در گواهینامه است، اما نکته قابل توجه این است که گواهینامه‌های ما در 140 کشور دنیا اعتبار دارد، این بسیار مایع خرستدی است که این مدرک هویتی در دیگر کشورها نیز دارای برش است، اما اگر ما با این گواهینامه‌ها در کشورهای دیگر رانندگی کنیم و تنها دلخوش به داشتن این کارت باشیم، شک نکنیم که خارجی‌ها هم می‌فهمند که ما یک ماهه گواهینامه می‌گیریم!

اخذ گواهینامه رانندگی در ایران گام به گام در حال حرکت روی ریل تغییر و پوست انداختن است، نظام تحول بنیادین گواهینامه‌ها به طور حتم راهکار صحیح و در نهایت هدفی روشن برای بروز اصلاحات است، اما توجه به این نکته که تنها گرفتن گواهینامه شرط نیست و در پس آن باید راننده آموزش‌های علمی و عملی لازم را دیده باشد، مهم‌تر می‌نماید و این موضوع تا جایی است که گرچه همه اذعان دارند که در خارج از کشور مدت آموزش و اخذ گواهینامه‌ها مانند 83 سال پیش خودمان یک ساله است، اما باید ساختارها و زیرساخت‌های لازم این موضوع نیز مد نظر گرفته شود، چراکه در غیر این صورت این حرف و سخن‌ها تنها در همین مقامی که هستند، باقی می‌مانند.

آزاده عادل / جام‌جم