زلزله ترس ندارد اگر آماده باشیم

میلیون‌ها سال است که احتمال زلزله در تهران وجود داشته و میلیون‌ها سال دیگر هم زلزله خواهیم داشت. در واقع هر روز در منطقه تهران زلزله‌هایی با قدرت‌های متفاوت داریم: یک ریشتر، دو ریشتر، صفر ریشتر، 1- ریشتر و...

بله. خوب است بدانید برای بیان قدرت زلزله، عددهای منها و صفر هم داریم؛ زلزله صفر ریشتر زلزله‌ای است که فقط دستگاه آن را ثبت می‌کند. بنابراین مطلع نشدن از زلزله به این معنا نیست که اصلا زلزله‌ای در کار نبوده است. درواقع اگر ما دستگاه و امکانات لازم را نداشتیم، به این معنا نبود که زلزله وجود ندارد بلکه فقط نمی‌توانستیم آنها را ردگیری کنیم. این مساله را با یک مثال بیان می‌کنم؛ ممکن است فردی احساس نکند فشار خون دارد، ولی وقتی به کمک دستگاه، فشار خونش اندازه‌گیری می‌شود، متوجه این مساله خواهد شد. بنابراین در این منطقه هم سال‌هاست که زلزله داشته و خواهیم داشت.

تمام ایران زلزله‌خیز است و می‌توان گفت تنها یکی‌دو‌درصد از مناطق کشور ما زلزله‌خیزی کمی دارد؛ بخصوص باید توجه داشته باشید چون اطراف تهران کوه وجود دارد، زلزله‌خیزی آن نیز زیاد است. پس نباید فراموش کنیم همه ایران زلزله‌خیز به حساب می‌آید ولی زلزله‌خیزی در مراکز ایران کمتر است. با این حال زلزله هنگامی خطرناک محسوب می‌شود که در منطقه‌ای انسان زندگی کند و خانه ساخته شده باشد. اگر در بیابان زلزله‌ای اتفاق بیفتد، خطری هم وجود نخواهد داشت. از سوی دیگر وجود آب و سبزه در یک منطقه، نشان‌دهنده وجود گسل است؛ یعنی زمین شکافته شده، آب بیرون آمده، درخت سبز شده و مردم هم در این جای خوش آب و هوا زندگی می‌کنند که مشکل دقیقا همین‌جاست. در کشور ما معمولا مناطقی که آب و هوای خوبی داشته و در آن آب وجود دارد، دارای گسل است.

متاسفانه بشر هنوز نمی‌تواند زمان وقوع زلزله را تعیین‌کند و تنها کاری که از دست ما برمی‌آید، ایمن‌سازی در مقابل این حادثه طبیعی است. بنابراین می‌توان گفت هیچ‌کس توانایی تعیین زمان زلزله را قبل از وقوع ندارد.

توجه داشته باشید که نه من و نه هیچ‌کس دیگر روی کره زمین، نمی‌دانند ریتم گسل چگونه است و به طور قاطع نمی‌توان گفت زلزله چه زمانی اتفاق می‌افتد. آنچه ما می‌توانیم بگوییم در این خلاصه می‌شود که آمدن زلزله حتمی است، ولی نمی‌دانیم چه زمانی اتفاق خواهد افتاد. درواقع هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید یک گسل چه زمانی فعال‌می‌شود.

اگر ما همیشه آماده باشیم که نیستیم و ستاد بحران هم داشته باشیم، هر وقت زلزله بیاید مشکلی نخواهیم داشت. مردم و مسوولان هم باید همیشه نگران زلزله باشند نه فقط پس از وقوع زمین‌لرزه؛ چرا که ترس و نگرانی گاهی خوب است و باعث آگاهی می‌شود. ما مناطقی داریم که زلزله‌های زیادی در آن اتفاق می‌افتد و می‌دانیم خطرناک و خطرساز است. مناطقی هم وجود دارد که دوره بازگشت آنها طولانی است و زلزله‌های ریز هم اتفاق نمی‌افتد؛ مانند بم که زلزله ناگهان اتفاق افتاد و چند هزار کشته داد؛ در حالی که من بر این باورم حتی یک نفر هم نباید در آن زلزله جانش را از دست می‌داد.

همیشه باید مقاوم‌سازی ساختمان‌ها را در نظر داشته باشیم، ستاد بحران آماده باشد و ارگان‌ها نیز با یکدیگر هماهنگ باشند. البته ما ستاد بحران داریم ولی متاسفانه عملکرد آن آن طوری که باید باشد، نیست. در واقع در عمل هم باید وقتی زلزله 6 ریشتری رخ می‌دهد، در کشور هیچ کشته‌ای نداشته باشیم تا بتوان گفت ستاد بحران خوب عمل کرده و مقاوم‌سازی هم صورت گرفته است. اکنون با همت افراد و وزارتخانه‌های متعدد، ستاد بحران تشکیل شده ولی هنوز در مرحله شروع هستیم.

متاسفانه تهران بسیار آسیب‌پذیر است و اگر زلزله 7ریشتری در تهران اتفاق بیفتد، پایتخت برای ده سال تعطیل خواهد بود.

تمام سرزمین ما تحت فشار و استرس است؛ حالا این دفعه منطقه اهر شکسته شد، فردا ممکن است در هر منطقه دیگری چنین اتفاقی بیفتد. بنابراین ما باید همیشه آماده باشیم.