مُشک آن است که خود ببوید

چند روز پیش یکی از همین تهیه‌کننده‌ها ادعا کرده بود که هنگام پخش سریالش خیابان‌های یکی از شهرهای کشور خلوت می‌شود! یک نفر دیگر هم گفته بود که سریالش با فطرت انسان‌ها ارتباط برقرار می‌کند و به مردم آرامش می‌دهد. شبیه این‌گونه اظهار نظر‌ها را در روزهای اخیر زیاد شنیده‌ایم: این سریال راه جدیدی را باز کرد،‌ بازیگران سریال من همه درجه یک هستند، لوکیشن‌های این سریال تکراری نیست، این کار هم مشکلات اجتماعی را بیان می‌کند و هم راه حل می‌دهد و... .

از آن طرف برخی تهیه‌کنندگان آمار و ارقامی از موفقیت‌های سریالشان در جذب مخاطب ارائه می‌کنند که برخی اوقات تعجب برانگیز است. مثلا چگونه می‌توان باور کرد سریالی که از شبکه‌های سراسری هم پخش نمی‌شود و دایره مخاطبانش محدود است، رتبه اول را در جذب مخاطب کسب کرده باشد؟ آیا می‌توان قبول کرد که یک سریال مناسبتی از یک سریال فاخر «الف ویژه» محبوبیت بیشتری کسب کرده است؟ آیا آمار‌های اعلام شده از طرف مرکز نظرسنجی صدا و سیما اعلام شده‌ یا صرفا بر اساس حدس و گمان‌ سازندگان به‌دست‌آمده است؟

سایت‌های خبری و مطبوعات معمولا با یک علامت تعجب به استقبال این‌گونه آمارهای عجیب و غریب می‌روند. واقعیت این است که اگر همه اجزای یک سریال بدرستی کنار هم چیده شده باشد،‌ آن اثر خود مخاطبش را پیدا می‌کند و دیگر نیازی به بیان این همه تعریف و تمجید نیست. در این آشفته بازار نظرسنجی هر کسی می‌تواند هر عدد و رقمی را درباره موفقیت سریالش ارائه کند، ولی مهم این است که بدانیم نظرسنجی از سوی چه افرادی و با چه کیفیتی انجام شده است. آیا جامعه نمونه به روش علمی انتخاب شده و توانسته ذائقه واقعی جامعه آماری را بازتاب دهد یا خیر؟‌

در فضای سینما رقم فروش بلیت معیار درست و دقیقی برای محاسبه تعداد مخاطبان یک فیلم محسوب می‌شود، اما در تلویزیون نهادهای معتبری برای اعلام آمار میزان مخاطب یک اثر پیش بینی شده است. بهتر است که تا پایان پخش یک سریال منتظر بمانیم و آنگاه بر اساس آمار‌های اعلام شده درباره تعداد مخاطبان هر سریال قضاوت کنیم. بدیهی است جملات پرزرق و برقی که با هدف تائید و تحسین یک اثر بیان می‌شود، کمکی به بالا بردن تعداد مخاطبان یک سریال نمی‌کند. البته بینندگان پرشمار تلویزیون هم خیلی توجهی به این گفته‌ها و شنیده‌ها ندارند و خودشان بر اساس جذابیت‌های ساختاری و محتوایی هر سریال دست به انتخاب می‌زنند، چون بخوبی می‌دانندمشک آن است که خود ببوید، نه آن‌که عطار بگوید.

احسان رحیم‌زاده ‌/‌ گروه رادیو و تلویزیون