تلفن‌های همراه در خدمت پزشکی

بهره‌گیری از حسگرهای بی‌سیم و تلفن‌های همراه برای جمع‌آوری داده‌ها در سال‌های اخیر رشد چشمگیری یافته است. از نرم‌افزارهای سلامت همراه (MobileHealth یا به اصطلاح رایج‌تر mHealth) برای محاسبه میزان کالری مصرفی، بررسی نوع تغذیه، محاسبه میزان فعالیت ورزشی، محاسبه شاخص جرم بدن و حتی ترک سیگار استفاده می‌شود. البته کمک‌هایی که فناوری سلامت همراه می‌تواند در آینده به پژوهش‌های پزشکی و مراقبت سلامتی کند، بسیار گسترده‌تر خواهد بود.

امروزه می‌توان از تلفن‌های همراه و سایر دستگاه‌های قابل حمل برای بررسی بیماری‌ها، حرکات، تصاویر، رفتار و تعاملات اجتماعی، میزان مواد مضر موجود در محیط، سوخت و ساز بدن و صدها متغیر فیزیولوژیکی دیگر بهره گرفت. از بسیاری از فناوری‌های سلامت همراه می‌توان در پژوهش‌های پزشکی استفاده کرد. پژوهش‌های پزشکی نیز به نوبه خود می‌تواند به رشد ابزارهای سلامت همراه بینجامد.

تلفن‌همراه حجم کوچکی دارد و نیازمند انرژی زیادی نیست، به این ترتیب می‌توان امکانات یک آزمایشگاه پزشکی را نزد فرد بیمار آورد. در گذشته، این مسائل حتی در تصور آدمی نیز نمی‌گنجید. اما اکنون به عنوان مثال، افرادی که در آزمایش‌های بالینی شرکت می‌کنند، دیگر زحمت رفتن به آزمایشگاه پژوهشی، نوشتن فعالیت‌های روزانه و قراردادن تجهیزات مختلف روی بدنشان را به خود نمی‌دهند. دانشمندان نیز با این روش به داده‌های با کیفیت بالاتر دسترسی خواهند داشت، زیرا صحت اطلاعات دریافت‌شده در قالب یادداشت‌های روزانه و پرسشنامه‌ها در مورد فعالیت جسمی، رژیم غذایی و... متاسفانه چندان دقیق نیست. داده‌های دقیق رفتاری و محیطی می‌تواند به طور چشمگیری درک ما را نسبت به عوامل اصلی به وجودآورده بیماری‌ها ارتقاء دهد.

ترکیب داده‌های سلامت همراه با داده‌های جی.پی.اس می‌تواند به شناسایی زودهنگام و هشدار در مورد شیوع ناگهانی بیماری‌های حاصل از شرایط محیطی یا عوامل عفونی منجر شود.

همچنین حسگرهای بی‌سیم می‌تواند به دانشمندان کمک کند تا در بررسی الگوهای خواب به‌جای مطالعه روی افراد در آزمایشگاه یا استفاده از گزارش‌هایی که افراد می‌دهند، این الگوها را با استفاده از تجهیزات همراه در خانه خود فرد بررسی کنند. پزشکان قادر خواهند بود فشار خون را در طول فعالیت‌های روزانه بررسی کنند و این نوع بررسی در طول روز، بسیار بهتر از بررسی در وقتی محدود در داخل آزمایشگاه است. همچنین خالکوبی‌های قابل شست‌وشو که در واقع یکسری حسگرهای نانو هستند، می‌توانند میزان گلوکز و سدیم خون را به تلفن همراه فرد ارسال کنند.

برای این‌که روزی به این فناوری‌ها دست یابیم، پژوهشگران پزشکی، طراحان نرم‌افزار و سایر متخصصان فناوری باید با یکدیگر همکاری کنند. برخی از سازمان‌های مرتبط با سلامت در دنیا، در حال کار برای ایجاد زمینه‌ای به منظور بررسی فواید و ضررهای مربوط به فناوری‌های سلامت همراه هستند.

حفظ حریم شخصی و محرمانه‌ماندن داده‌های پزشکی افراد، یکی از چالش‌های این حوزه است. چگونه می‌توان از داده‌های افراد شرکت کننده در پژوهش‌ها یا مشتریان معمولی حفاظت کرد و در عین حال به کیفیت پژوهش ضربه وارد نکرد؟ چه کسی قوانین مربوط به حفظ حریم شخصی در حوزه سلامت همراه را وضع می‌کند؟ اینها پرسش‌هایی است که بزودی باید برای آنها پاسخی یافت.

همچنین باید ببینیم افراد چگونه از سلامت همراه در زندگی روزمره خود استفاده می‌کنند. امروزه بسیاری از ما از چنین نرم‌افزارهایی در گوشی‌های خود به عنوان وسیله‌ای نه چندان جدی استفاده می‌کنیم. اما احتمالا در آینده بر شمار کاربران جدی این ابزارها افزوده خواهد شد. به عنوان مثال، بتازگی گروهی از کودکان با دیابت نوع یک، با استفاده از فناوری بی‌سیم، میزان گلوکز خون خود را در یک دوره یک‌ساله زیر نظر قرار دادند. نتیجه این شد که کنترل میزان قند خون و نیز مهارت‌های خودمدیریتی دیابتی آنها بسیار بهتر از کسانی بود که از این فناوری بهره نگرفته بودند.

این فقط یکی از کاربردهای موفق سلامت همراه بود. بی‌شک، فناوری سلامت همراه، آینده‌ای پرامید را به ما وعده می‌دهد.