2 کشور، یک هدف و ده‌ها سود

در مورد اول (2000) هلند و بلژیک شرکت کردند، در مورد دوم ژاپن و کره‌جنوبی دست به دست هم دادند و در مورد سوم (جام‌ملت‌های اروپا 2008) هم دو سوی یک ماجرای مشترک سوئیسی و اتریشی بودند. لهستان و اکراین نیز چند سالی است که مشغول همکاری هستند تا 5 ماه بعد که دوره جدید رقابت‌های «یورو» برگزار می‌شود، میزبانانی کم‌نقص جلوه کنند. بنابراین باید پرسید این مشارکت از کجا می‌آید و سبب‌های آن چیست و آیا سودی که در پایان بجا می‌ماند به حدی می‌رسد که هر دو کشور میزبان را از تبعات آن راضی نگه‌دارد و پشیمان نکند؟

جروم والکه، دبیر سوئیسی فیفا معتقد است دلیل اول مشارکت‌های فوق، ناتوانی یکی از کشورهای انتخاب شده برای میزبانی مسابقات به‌تنهایی بوده و به همین سبب از آغاز اعلام اسامی میزبان‌ها و نامزدهای این مهم با کشوری از قماش خود شریک شده است و مشترکا تقاضا داده‌اند. وی می‌گوید: «تجربه سال 2000 و موفقیت اقتصادی هر دو کشور هلند و بلژیک در میزبانی یورو ثابت کرد که اگر سازماندهی قوی و برنامه‌ریزی دقیقی وجود داشته باشد حتی به‌رغم پراکندگی اجباری مسابقات در 2 کشور مختلف و برقرار بودن ملاحظات متفاوت رفت و آمدها در آن کشورها و ترس‌های امنیتی می‌توان میزبانی موفقی را تجربه کرد.»

یک نمونه بسیار موفق در این زمینه کره‌جنوبی و ژاپن بودند که 10 سال پیش جام‌جهانی هفدهم فوتبال را به طور مشترک در خاک خود برگزار کردند. تاریخچه سیاسی 2 کشور سرشار از تنش‌های تند بین آنها و حتی لشکرکشی‌ها و جنگ‌ها میان آنان است، اما در عصر ارتباطات و مقدم شمرده‌شدن هرگونه سود اقتصادی بر هر رویکرد دیگری بدیهی بود که آنها دست از خصومت و لو به طور موقتی بردارند و رفقای مشترک و موفقی در امر میزبانی جام‌جهانی 2002 باشند. آنها هنوز هم از بهره‌های مالی برجای مانده از آن مسابقات ارتزاق و ده‌ها و بلکه صدها سود آن را برآورد و از برگزاری موفقیت‌آمیز آن احساس غرور ملی می‌کنند.

نمونه این روند در سال 2008 با سوئیس و اتریش در رقابت‌های یورو مشاهده شد و با این که لهستان و اکراین به لحاظ اقتصادی قوه تجاری کشورهای غرق در سرمایه‌های بانکی سوئیس و اتریش را ندارند، اما مشارکت وسیع اسپانسرها باعث‌شده جنبه فراملیتی یورو 2012 بر هر چیز دیگری سایه بیندازد و فقط توفیق اقتصادی شرط باشد و نه سلایق و عادات سنتی.

«میشل پلاتینی» رئیس فرانسوی یوفا هم در سال‌های اخیر با اضافه‌کردن حجم کمک‌های مالی به اکراین و لهستان از طریق پول‌های اهدایی بلاعوض این نهاد و همچنین فیفا، نقش مهمی را در هموارسازی اوضاع برای یورو 2012 داشته است. بسیاری از کارشناسان امور اقتصادی معتقدند برگزاری مسابقات به طور مشترک در 2 کشور به رغم داشتن مشکلات متعدد در زمینه تردد و اسکان افراد و فقدان تمرکز و نبود یک قوه فرماندهی مشترک در امر میزبانی، بهره‌های خاصی را هم در بردارد. مهم‌ترین آنها کشیده شدن پای نهادهای بیشتر و کمپانی‌های پرشمارتر به امر میزبانی است. مشارکتی که اگر میزبان فقط یک کشور باشد کمتر پدید می‌آید، اما وقتی پای 2 میزبان وسط است طبعا شرکت‌ها و حتی دولت‌های فزون‌تری در قضیه حاضر هستند و همسو با آن شرکای بالقوه بیشتری ماجرا را هدایت می‌کنند و احتمال‌ها و گزینه‌های تازه و متنوع‌تری به روی میزبانان گشوده می‌شود.

پلاتینی در فاصله کمی تا بهار 2012 می‌گوید: «من از برخی تاخیرها در امر میزبانی پیکارهای یورو 2012 ناراضی بوده‌ام و به دفعات نیز با مقام‌های ورزش لهستان و اکراین کشمکش داشته‌ام، اما باید اعتراف کنم میزان مشارکت اقتصادی سازمان‌های مختلف غیرورزشی این دو کشور و اسپانسرهای بین‌المللی در امر برگزاری مسابقات بیش از چیزی بوده است که تصور آن را داشتم.»

با این که فیفا اعلام کرده است از این پس میزبانی مشترک را نمی‌پذیرد و بعد از جام‌جهانی 2002 نیز آلمان و آفریقای جنوبی به تنهایی در سال‌های 2006 و 2010 سکاندار بودند و برزیل و روسیه و قطر هم تک میزبانان جام‌های 2014، 2018 و 2022 خواهند بود، اما تضمینی برای ادامه این روند در سال‌های بعد از سپ بلاتر وجود ندارد. شاید بازگشت به میزبانان مشترک برای جام‌های جهانی از نو باب شود، همان‌طور که برای میزبانان یورو هیچ‌گاه از دستور کار خارج نبوده است و به واقع اگر اسپانیا، تک میزبان جام ملت‌های اروپا در سال 2004 را نادیده بگیریم در 3 دوره از چهار دوره آخر این مسابقات نه یک کشور بلکه دو کشور به اتفاق و در کنار هم رقابت‌ها را میزبانی کرده‌اند.

گریگوری سرکیسی، رئیس فدراسیون فوتبال اکراین در اظهاراتی که نشانگر ثمرات روح تعاون اجباری بین 2 کشور میزبان و بهره‌های «در راه» برای کشور اوست، در نگاهی به یورو 2012 می‌گوید: «ما و لهستان در 5 سال اخیر برنامه‌ریزی مشترک و گام به گامی برای رسیدن به اهداف‌مان داشته‌ایم و هرچند در برخی زمینه‌ها هم کوتاهی‌ها و ناکامی‌هایی در کار ما مشاهده شده و بحران‌هایی داشته‌ایم، اما اینک در فاصله نه چندان زیادی تا شروع مسابقات آرامش به اردوی هر دو کشور بازگشته و احساس اطمینان می‌کنیم.»

آمارها حکایت از این دارند که اکراین به خاطر برگزاری هرچه بهتر این مسابقات 4 استادیوم جدید، 6 هتل مدرن و تازه، 3 خط تراموای اضافی و بیش از 200 کیلومتر جاده‌سازی جدید به قصد سرعت بخشیدن به سفرهای زمینی برای توریست‌ها و بازیکنان تیم‌ها احداث کرده است. اگر به ورشو و سایر شهرهای عمده لهستان هم نگاه کنیم، می‌بینیم 2 استادیوم تازه، 3 هتل جدید و بیش از 100 کیلومتر جاده‌سازی جدید برای تصحیح و ترمیم ملزومات برگزاری این مسابقات اعمال شده است.