مسی در پی سومین شکار توپ طلا

اما بعد از ادغام فوق به سبب لحاظ شدن ایده‌های نه‌چندان معقول مربیان و کاپیتان‌های تیم‌های ملی جهان سرشار از همان ایراداتی شده است که گزینش فیفا داشت و به جای گزینش موفق‌ترین فوتبالیست 12 ماه گذشته دنیا معمولا کسی انتخاب می‌شد که به اعتقاد مربیان و کاپیتان‌ها ذاتا فوتبالیست بهتری بود و به این نکته توجهی نمی‌شد که آیا آن «بهترین احتمالی» در 12 ماه سپری شده هم دستاوردی ارزشمند داشته یا صرفا برخی نمایش‌های زیبا را ارائه داده است.

علایق بومی و محلی و قاره‌ای نیز به اندازه قابل ملاحظه‌ای به آن گزینش‌ها لطمه می‌زد و آن ماجرا اینک که برخی آرای مخدوش مربیان و کاپیتان‌های جهان وارد چرخه کار انتخابات توپ طلا شده، اعتبار این جایزه را هم کاهش داده است.

از مسی و شایستگی‌‌هایش

با این وجود توپ طلا که از 1956 با همت «فرانس فوتبال» راه‌اندازی شد و تا 1995 فقط به فوتبالیست‌های اروپایی اهدا می‌شد و بعد شمول آن جهانی شد (و فقط اشتغال در فوتبال اروپا برای فتح آن توسط بازیکنانی از هر ملیت کفایت می‌کرد)‌ همیشه اعتباری بزرگ داشته و حتی حالا که فیفا آن را به عیب‌های پرشمار خود مبتلا و دچار ساخته، هنوز مهم‌ترین جایزه فوتبال دنیا به حساب می‌آید.

همه منتظرند ببینند فاتح دوره 2011 آن که در دهه اول ژانویه 2012 طی مراسمی در زوریخ سوئیس معرفی می‌شود ، چه کسی خواهد بود، از حالا می‌توان لیونل مسی را روی سن (صحنه)‌ و در حال دریافت مجدد این جایزه دید.

هر چقدر که او در 2010 برای دریافت این جایزه شایسته نبود و صلاحیت وسلی اشنایدر هلندی و در درجاتی پایین‌تر ژاوی اسپانیایی برای دریافت این جایزه بیشتر از فوق‌ستاره آرژانتینی بارسلونا بود، امسال مسی برای رسیدن مجدد به این عنوان شایستگی دارد و این به سبب سهم بزرگ او در قهرمان شدن بارسا در هر دو میدان لیگ اسپانیا و جام‌قهرمانان اروپاست.

او به این ترتیب اولین مرد بعد از میشل پلاتینی فرانسوی خواهد شد که این عنوان را سه سال متوالی تصاحب کرده است.

یوهان کرویف و مارکو فان‌باستن هلندی هم در مجموع البته به صورت غیرپیوسته دریافت کرده‌اند. در 1956 استنلی ماتیوز انگلیسی اولین کسی بود که به این افتخار دست یافت.

نزول نسبی اروپایی‌ها

با برداشته شدن لزوم اروپایی بودن برای دریافت این عنوان و کافی بودن اشتغال در فوتبال اروپا برای تصاحب توپ طلا، ژرژ وه‌آ لیبریایی در سال 95 و برزیلی‌هایی همچون رونالدو، ریوالدو و رونالدینیو در سال‌های بعدی و بزرگمرد کوچک آرژانتینی لیونل مسی‌ توانستند در سال‌های بعدی به این عنوان چنگ بزنند و به واقع در 16 دوره اخیر اهدای این جایزه، تعداد اروپایی‌های صیاد آن کمتر از اهالی آمریکای جنوبی بوده است و قاره سبز هرچند به فاتحانی همچون زین‌الدین زیدان فرانسوی، پاول‌ندود چکی، آندری شوچنکوی اوکراینی، مایکل اوون انگلیسی و فابیو کاناواروی ایتالیایی بالیده است اما همین که از 2006 به بعد صرف‌نظر از کریس رونالدوی پرتغالی هیچ اروپایی در این گزینش اول نشده، نشانگر کامل وضعیتی است که برشمردیم.

با این حال آرای دلبخواهی و گاه غیرمعقول بعضی مربیان و کاپیتان‌های تیم‌های ملی فوتبال جهان که با ادغام «توپ طلای» معقول فرانس فوتبال با عنوان «مردسال» گاه غیرمعقول فیفا اینک مسیر و روند مهم‌ترین جایزه فوتبال جهان را هم تعیین می‌کند، به گونه‌ای بوده که یوفا نهاد حاکم بر فوتبال اروپا از این جایزه و از این که نشانگر حقایق موجود باشد، قطع امید کرد و تصمیم گرفت جایزه‌‌ای را که هر ساله «فرانس فوتبال» بدون دخالت پر از خدشه فیفا در امر انتخابات این نشریه اهدا می‌کرد، خود راسا و تحت نام خویش به بهترین فوتبالیست سال قاره بدهد و اولین دوره آن را نیز شهریور امسال انجام داد.

همزمان با قرعه‌کشی فصل فعلی جام‌های اروپایی، بهترین‌های سال گذشته را هم گزینش کرد و رای به بهترین بودن لیونل مسی داد که به لطف قهرمانی بارسلونا در دو میدان بزرگ داخلی و اروپا، بر خلاف سال 2010 حق وی بود. تا قبل از برداشته شدن مساله ملیت از انتخابات قبلی توپ طلا بجز مارادونا شایسته‌های دیگری مثل روماریو هم از حق مسلم خویش در زمینه تصاحب توپ طلا محروم ماندند.

روماریو با بازی‌های فوق‌العاده‌اش در جام جهانی 1994 که پایه‌گذار قهرمانی برزیل در آن رقابت‌ها شد، جایزه مرد سال فیفا را بحق تصاحب کرد، اما چون اروپایی نبود و هنوز به سال 1995 هم نرسیده بودیم، توپ طلای 94 سهم هریستو استویچکوف بلغاری شد.

پیروزمندان دو ملیتی

سال‌ها پیش از آن (1957)‌ آلفردودی استفانوی آرژانتینی مشکل موجود را به گونه‌ای دیگر برای خود حل کرده بود.

او به این سبب که بعد از کوچ از آرژانتین به رئال مادرید ملیت اسپانیایی هم اختیار کرده بود، جایزه توپ طلا را به دست‌ آورد و این کار را نه یک بار بلکه دو مرتبه و در سال‌های‌1957 و 59 انجام داد.

البته این توجیه منطقی وجود داشت که «فرانس فوتبال» مسوولیتی در قبال فوتبالیست‌های سایر قاره‌ها نداشت و جایزه Ballon D'or با این هدف به راه افتاده بود که ستایش‌کننده اروپایی‌ها و جایزه‌ای برای بهترین‌های این قاره باشد.

لویاشین افسانه‌ای اولین دروازه‌بان فاتح توپ طلا

اولین دروازه‌بانی که توپ طلا را برد، لویاشین افسانه‌ای روسی در سال 1963 بود. به او به خاطر لباس‌های همیشه مشکی و دست‌های بسیار بلندش لقب «عنکبوت سیاه» را داده بودند و 50 سال بعد از آن درخشش‌های خیره ‌کننده و سال‌ها بعد از فلج شدن او از یک پا و مرگ وی، او همچنان بزرگ‌ترین دروازه‌بان تاریخ برشمرده می‌شود و نامش مترادف با هنر سنگربانی است و هر جا می‌خواهند از دروازه‌بانی که در مسابقه‌ای درخشیده تجلیل کنند، می‌گویند «لویاشین شده بود.»

رجحان پلاتینی

پیش از تغییر قواعد توپ طلا در اواسط دهه 1990 این جایزه به 15 ملیت مختلف از اروپا تعلق گرفت. اینک و در پنجاه و پنجمین سال توزیع این جایزه آلمان و هلند هریک با شش بار فتح این جایزه پیشتاز آن هستند و نقطه اوج تجلی آنها توسط فرانس بکن باوئر افسانه‌ای و ملقب به قیصر و یوهان کرویف در دهه 1970 شکل گرفت.

قیصر سال 1972 به اولین مدافعی بدل شد که توپ طلا را تصاحب کرده است و این توفیق را سال 76 تکرار کرد و کرویف «پرنس فوتبال هلند» هم سال‌های 1971 تا 74 در سه نوبت در صدر انتخابات Ballon Dَ or قرار گرفت.

هر دو بازیکن به جمع 10 فوتبالیست و حتی پنج بازیگر اول تاریخ تعلق دارند.

اولی (بکن‌باوئر)‌ هنوز بهترین بازیکن پست حساس موسوم به لیبرو در تمامی دوران‌ها به حساب می‌آید و کرویف رهبر ارکستر فوتبال فوق مدرن و ناخدای کشتی‌ای بود که متاع حمل شده توسط آن با نام «توتال فوتبال» (فوتبال فراگیر و همه پستی)‌ هنوز توسط نسل‌های مدرن‌تر بعدی به طور کامل و واقعی به اجرا درنیامده است.

مارکو فان‌باستن که یک هلندی نامدار در اواخر دهه 1980 و اوایل دهه 1990 بود، نیز در سال‌های 1988، 89 و 92 برنده توپ طلا شد تا مثل کرویف و پلاتینی از معدود مردان فاتح سه دوره این انتخابات باشد، ولی همان‌طور که قبلا نیز گفتیم رجحان پلاتینی فرانسوی بر سایر برنده‌های فوق این بود که فتوحاتش در سه دوره متوالی (1983 تا 85)‌ حاصل آمد.

پرافتخارترین‌ها

از سال 1991 که جایزه مرد سال فیفا هم به وجود آمد، نفراتی را داشته‌ایم که توانسته‌اند هم این عنوان و هم توپ طلا را در یک سال به دست بیاورند. آنها 6 نفر و با نام‌های آشنای ژرژ وه‌آ، رونالدینیو، فابیو کاناوارو، کاکا، کریستیانو رونالدو و لیونل مسی هستند.

اینک چنین چیزی دیگر میسر نیست، زیرا همان‌طور که قبلا آمد دو ‌جایزه فوق از سال 2010 ادغام شده‌اند. وه‌آ به واقع تنها آفریقایی است که عنوان مرد سال فیفا را به دست آورده است.

اگر پلاتینی ، کرویف و فان باستن تنها برنده‌های سه دوره توپ طلا هستند، زین‌الدین زیدان هم سال‌های 1998، 2000 و 2003 و رونالدو در 1996، 97 و 2002 تنها فوتبالیست‌هایی هستند که انتخابات فیفا را در سه نوبت فتح کردند. در بازگشت به سوژه توپ طلا باید متذکر شد که هیچ‌کس به اندازه کرویف و بکن باوئر در رده‌بندی مربوط به این جایزه موفق نبود، زیرا هرکدام 5 بار در میان 5 نفر نخست این انتخابات قرار گرفتند.

جوان‌ترین فاتح

اگر ماتیوز بریتانیایی با 41 سال سن، پرسن و سال‌ترین برنده توپ طلا بوده، رونالدوی برزیلی به هنگام فتح این عنوان در سال 1997 فقط 21 سال سن داشت تا جوان‌ترین فاتح این جایزه باشد.

رونالدو یکی از فورواردهای پرشماری است که تاکنون این جایزه را کسب کرده است. در مجموع در بیش از 30 نوبت در 55 باری که توپ طلا اهدا شده، برندگان، بازیکنان خط حمله بوده‌اند و این در حالی است که قیصر بکن‌باوئر، ماتیاس سامر دیگر مدافع باکلاس فوتبال آلمان و فابیو کاناوارو، کاپیتان ایتالیا در جام‌جهانی 2006 تنها مدافعان صیاد توپ طلا بوده‌اند و در موارد باقیمانده هافبک‌هایی مثل ایگور بلانوف روسی و البته پلاتینی فرانسوی و ‌ ندود‌ چکی جایزه را به خانه برده‌اند.

برزیل و 13 صید

هیچ کشوری به اندازه برزیل، فاتح توپ طلا و عنوان مرد سال فیفا نشده، زیرا در 13 مورد به این توفیق رسیده که پنج تا به توپ طلا مربوط می‌شده و هشت مورد نیز به عنوان مرد سال فیفا برمی‌گشته است و اهمیت این دستاورد زمانی بیشتر می‌شود که در نظر بگیریم برزیلی‌ها مثل سایر اهالی آمریکای جنوبی مدت‌ها در شمول فتح توپ طلا قرار نمی‌گرفتند و همان‌طور که پیشتر آمد فقط از سال 1995 وارد ملاحظات و رقابت مربوط شدند.

رتبه دوم در جدول دارندگان بیشترین پیروزی‌ها در دو جایزه فوق،‌ فرانسه با 9 مورد است و هلند با هشت عنوان در رده سوم قرار می‌گیرد.

آلمان و ایتالیا با هفت عنوان مشترکا چهارم هستند و انگلیس و پرتغال نیز هر کدام پنج بار برنده شده‌اند. اما آرژانتین به لطف فتوحات لیونل مسی که به نظر نمی‌رسد فعلا پایانی بر آن متصور باشد، در حال پر کردن فاصله‌اش با کشورهای فوق است.

بداقبالی آرژانتین در این بوده که در زمان استیلای مارادونا و درخشش گابریل باتیستوتا توپ طلا فقط به اروپایی‌ها داده می‌شد.

مسی در حالی به سوی سومین توپ طلای پیاپی خود هجوم برده و شکار مجدد آن را در دستور کارش دارد که با 24 سال سن برای فتح دو سه عدد دیگر از این جایزه بی‌همتا هم بدون شانس نیست.

برندگان توپ طلا از آغاز تا امروز

1956: استنلی ماتیوز از انگلیس، 57: الفردو دی استفانو از آرژانتین ـ اسپانیا، 58: ریموند کوپا از فرانسه، 59: دی استفانو، 60: لوییز سوارز از اسپانیا،‌61: عمر سیووری از آرژانتین ـ ایتالیا، 62: جوزف ماسوپوست از چکسلواکی، 63: لویاشین از اتحاد شوروی، 64: دنیس لاو از اسکاتلند، 65: اوزه بیو از پرتغال، 66: بابی چارلتون از انگلیس، 67‌: فلوریان البرت از مجارستان، 68: جورج بست از ایرلند شمالی، 69: جانی ریورا از ایتالیا، 70: گرد مولر از آلمان، 71: یوهان کرویف از هلند، 72: فرانس بکن باوئر از آلمان غربی، 73: کرویف، 74: کرویف، 75: اولگ بلوخین از شوروی سابق، 76: بکن باوئر، 77: الن سیمونسن از دانمارک، 78: کوین کیگان از انگلیس، 79: کیگان، 80: کارل هاینز رومنیگه از آلمان غربی، 81: رومنیگه، 82: پائولو روسی از ایتالیا، 83: میشل پلاتینی از فرانسه، 84: پلاتینی، 85: پلاتینی، 86: ایگور بلانوف از شوروی سابق، 87: رودگولیت از هلند، 88: مارکو فان باستن از هلند، 89: فان باستن، 90: لوتار ماتیوس از آلمان، 91: ژان پی‌یر پاپن از فرانسه، 92: فان باستن، 93: روبرتو باجو از ایتالیا، 94: هریستو استویچکوف از بلغارستان، 95: ژرژ وه‌آ از لیبریا، 96: ماتیاس سامر از آلمان، 97: رونالدو از برزیل، 98: زین‌‌الدین زیدان از فرانسه، 99: ریوالدو از برزیل، 2000: لوئیس فیگو از پرتغال، 2001: مایکل اوون از انگلیس، 2002: رونالدو، 2003: پاول ندود از چک، 2004: آندری شوچنکو از اکراین، 2005: رونالدینیو از برزیل، 2006: فابیو کاناوارو از ایتالیا، 2007: کاکا از برزیل، 2008: کریستیانو رونالدو از پرتغال، 2009: لیونل مسی از آرژانتین و 2010: مسی.

صاحبان عنوان مرد سال فیفا از شروع تا پایان

1991: لوتار ماتیوس از آلمان، 92: مارکو فان باستن از هلند، 93: روبرتو باجو از ایتالیا، 94: روماریو از برزیل، 95: ژرژ وه‌آ از لیبریا، 96: رونالدو از برزیل، 97: رونالدو، 98: زین‌الدین زیدان از فرانسه، 99: ریوالدو از برزیل، 2000: زیدان، 2001: لوئیس فیگو از پرتغال، 2002: رونالدو، 2003: زیدان، 2004: رونالدینیو از برزیل، 2005: رونالدینیو، 2006: فابیو کاناوارو از ایتالیا، 2007: کاکا از برزیل، 2008: کریستیانو رونالدو از پرتغال، 2009: لیونل مسی‌ از آرژانتین (این جایزه از 2010 با توپ طلا ادغام شد و به شکل قبلی‌اش منتفی و برچیده شد).

سایت فیفا - مترجم : وصال روحانی