آدامس بجویم یا نجویم؟

دغدغه‌هایی مانند تاثیر روی رشد و سلامت دندان‌ها یا افزایش احتمال پوسیدگی آنها باعث شده کودکان همیشه از جویدن آدامس منع شوند. این در حالی است که با اصلاح دیدگاه خود نسبت به آدامس ممکن است به عذاب وجدان همیشگی که هنگام تجربه شیرین جویدن این حجم لاستیکی و لزج، شما را فرا می‌گیرد، پایان دهید.

از جمله مزایایی که برای آدامس جویدن می‌توان قائل شد این است که آدامس راهی مناسب برای رفع بوی بد دهان است. ضمن این‌که به واسطه افزایش ترشح بزاق، موجب شست و شوی دهان می‌شود و به همین دلیل نقش مؤثری در کاهش پوسیدگی دندان‌ها دارد. از دیگر سو جویدن 10 دقیقه‌ای آدامس، بعد از صرف وعده‌های غذایی، به هضم بهتر کمک می‌کند.

کاهش ترشح بزاق و خشکی یکی از عوارض بالینی مصرف بسیاری از داروها (مانند داروهای ضد فشار خون) یا بیماری‌ها (مانند دیابت یا افرادی که در حال رادیوتراپی هستند) است. خشکی دهان در این افراد زمینه را برای بروز پوسیدگی‌های گسترده در سطح تمامی دندان‌ها فراهم می‌کند.

اما جویدن آدامس می‌تواند موجب تحریک ترشح بزاق و کاهش ریسک پوسیدگی دندان شود. اگر چه جویدن مداوم آدامس برای کاهش ریسک پوسیدگی کفایت نمی‌کند و این افراد ملزم به رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان و مراجعه دائم به دندانپزشک هستند.

اگر شما از جمله افرادی هستید که از جویدن آدامس منع نمی‌شوید بهتر است برای انتخاب آدامسی که می‌جوید 3 نکته را مدنظر قرار دهید. یکی از این نکات قوام آدامس است که از این نظر می‌توان آن را در 2 دسته تقسیم‌بندی کرد:

آدامس‌های بادکنکی که قوام سفت و محکمی دارند و حین فشرده شدن میان دندان‌ها، همیشه یک لایه حتی نازک از آنها میان دندان‌ها باقی می‌ماند. جویدن این نوع آدامس برای مفصل فکی (TMJ) مناسب نیست و آن را دچار آزردگی و درد می‌کند. زیرا ساختار مفصل فکی شما دوست دارد که حین جویدن غذا، دندان‌ها به طور کامل روی هم قرار گیرند و هیچ ماده‌ای، اعم از ماده غذا یا یک ترمیم بلند، میان سطوح جونده دندان‌ها فاصله نیندازد.

در نقطه مقابل آدامس‌های غیر بادکنکی قوام نرمی دارند و حین جویدن، به راحتی از میان دندان‌ها فرار کرده و حجمی از آن، روی سطح جونده دندان‌ها باقی نمی‌ماند.

اما دومین نکته برای انتخاب آدامس اندازه آن است. آدامس هر چه بزرگ‌تر و حجیم‌تر باشد، فک‌ها برای جویدن آن بیشتر از هم باز می‌شوند و نیروی بیشتری برای نفوذ کردن دندان‌ها در آدامس و به هم رسیدن آنها صرف می‌شود از همین رو حجم آدامس نباید از یک یا حداکثر 2 عدد تجاوز کند.

در نهایت نوع قند آدامس هم ازجمله نکات انتخاب آن است. چرا که از آنجا که مواد قندی خاصیت پوسیدگی زایی دارند، دندانپزشکان مصرف آدامس‌های بدون قند را به شما توصیه می‌کنند. این نوع آدامس‌ها در اصل بدون قند نیستند، بلکه نوع قند به کار رفته در آنها در دهان غیر قابل متابولیسم است و از این رو نقشی در پوسیدگی دندان‌ها ندارند، با این وجود قند موجود در آدامس را نمی‌توان عامل مهمی در ایجاد پوسیدگی دندان‌ها قلمداد کرد. زیرا با افزایش ترشح بزاق، ماندگاری قندها (از جمله قند موجود در خود آدامس) در مجاورت دندان‌ها کم می‌شود.

حالا با وجود تمام نکاتی که اشاره شد و در کنار افرادی که از مصرف آدامس منع یا به استفاده از آن تشویق می‌شوند تکلیف کودکانمان چه می‌شود؟ آیا باید آنها را همچنان از جویدن آدامس منع کرد؟ مهم‌ترین دغدغه خاطری که شما به عنوان پدر و مادر، در مورد مواد غذایی که فرزندان‌تان مصرف می‌کنند، باید داشته باشید، وجود یا نبود خاصیت پوسیدگی‌زایی آنهاست. با این تفسیر، جویدن آدامس اگر هیچ فایده‌ای برای سلامت دندان کودکان‌تان نداشته باشد، هیچ‌گونه ضرری هم نخواهد داشت؛ حتی جویدن آن در مقایسه با مصرف مواد شیرین و پوسیدگی‌زایی چون شکلات بسیار مطلوب‌تر است. گرچه برای هر دوی این مواد، جایگزین‌های مفیدتر و مناسب‌تری مانند دانه‌های روغنی و خشکبار وجود دارد که علاوه بر خاصیت ضد پوسیدگی، انرژی‌زا نیز هستند.

دکتر سیامک شایان امین