نوشابه کمتر، سلامتی بیشتر

براساس آمارهای وزارت بهداشت در یکی دو دهه اخیر، مصرف نوشابه‌هاى گازدار در کشور، نزدیک به 15 درصد رشد داشته، در حالى که در طى این سال‌ها، مصرف شیر و لبنیات، تنها حدود یک دهم درصد رشد کرده و سرانه مصرف لبنیات در ایران کمتر از یک سوم استاندارد جهانى است.

طبق آمار، 90 درصد کودکان 25 ماهه تا 12ساله کشورمان، روزانه حداقل یک بار پفک و نوشابه مصرف کرده‌اند و از این‌رو 25 درصد از کودکان ایرانى به نوعى به سوءتغذیه دچارند و در نهایت یک سوم از مرگ و میرهاى کشور به سبب بیمارى‌هاى قلبى ـ عروقى است که یکى از عوامل اصلى بروز آن، تغذیه غلط است.

یک متخصص تغذیه و رژیم درمانی می‌گوید: حداقل ضرری که مصرف نوشابه دارد آن است که ذائقه انسان را به طعم شیرینی سوق می‌دهد و به سبب وجود 26 گرم قند در هر یک لیوان نوشابه، به صورت یک نوع عادت به طعم شیرین در انسان درمی‌آید.

منصور رضایی ادامه می‌دهد: اگر گاز نوشابه را از بین ببرید، آنگاه آن را بنوشید متوجه می‌شوید که مانند شربت بسیار شیرین است و دیگر به آسانی آن را نمی‌نوشید زیرا قند موجود در نوشابه سبب بروز دیابت و فشارخون و نیز چاقی می‌شود.

رئیس اداره تغذیه بیمارستان دکتر مسیح دانشوری با اشاره به این ‌که مصرف نوشابه‌های کافئین‌دار به صورت یک عادت در انسان درمی‌آید و فرد را به نوعی به نوشابه معتاد می‌کند، می‌افزاید: افراد پس از مصرف این نوع نوشابه‌ها به سختی می‌توانند آن را ترک کنند و در مرحله نخست با مصرف این نوشابه‌ها دچار تشدید بی‌خوابی، تپش قلب و افزایش ادرار می‌شوند.

او به فارس می‌گوید: اسید فسفریک موجود در نوشابه می‌تواند محیط دندان را اسیدی کند و در هنگام دفع اسید عوارض استخوانی ایجاد کند که شرایط را برای رشد مواد پتوژن و باکتری‌ها در دهان آماده می‌کند.

به گفته او پوکی استخوان، بیماری‌های دهان و دندان، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های کلیه و سندر‌ م متابولیک که همان چاقی است از عوارض مصرف نوشابه محسوب می‌شود.

این متخصص تغذیه و رژیم‌ درمانی با اشاره به این ‌که در حال حاضر مصرف بی‌رویه نوشابه در جامعه از سایر مایعات مانند شیر، دوغ و حتی آب بالاتر رفته است، می‌افزاید: هنگامی که نوشابه را به همراه غذا می‌نوشیم، شیره‌های گوارشی را رقیق می‌کند و سبب می‌شود هضم غذا دچار مشکل شود و خاصیت ضدباکتری که معده دارد را کمتر می‌کند.

جالب است بدانید که براى سوزاندن میزان قندى که با یک لیوان نوشابه وارد بدن مى‌شود، نیاز به یک ساعت راهپیمایى است و این در حالی‌ است که در هر لیوان نوشابه 35 تا 55 میلى‌گرم کافئین وجود دارد که سبب بى‌خوابى و افزایش تپش قلب مى‌شود و رنگ‌هاى غیراستاندارد بعضى نوشابه‌ها نیز با تجمع در کبد به مرور باعث ایجاد نارسایى در این عضو مى‌شود.

مصرف مداوم و روزانه نوشابه‌های گازدار به علت وجود اسید فسفریک و ایجاد اختلال در تنظیم کلسیم و فسفر بدن سبب پوکی استخوان شده و اگر این نوشابه‌ها حاوی کافئین هم باشد ضمن این ‌که مایع محرکی است، سبب کاهش جذب کلسیم در استخوان‌ها می‌شود.

علاوه بر اختلال در جذب کلسیم، تشدید پوسیدگی دندان، مشکلات گوارشی و ابتلا به چاقی متخصصان تغذیه نسبت به مصرف زیاد نوشابه برای کودکان هشدار می‌دهند.

مسوول کمیته آموزش همگانی انجمن تغذیه ایران می‌گوید، فسفر موجود در نوشابه موجب اختلال در رشد کودکان و بروز بیماری راشیتیسم در آنها می‌شود.

برلیانت بزرگمهر در گفت‌وگو با فارس، ادامه می‌دهد: نوشابه‌های گازدار به دلیل داشتن قند موجب چاقی، افزایش وزن و افزایش فشارخون در سالمندان و میانسال می‌شود.

مصرف زیاد نوشابه موجب افزایش چربی‌های نامطلوب در خون می‌شود و به دلیل این‌ که اسید فسفریک به نوشابه‌ها اضافه می‌کنند. موجب افزایش فسفر خون می‌شود که در فرآیند جذب اختلال ایجاد می‌کند.

به گفته او فسفر موجود در نوشابه موجب اختلال در رشد کودکان است و قند موجود در نوشابه موجب کور شدن اشتهای آنها می‌شود.

بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان یک بیماری مربوط به رشد استخوان‌ها است که در نوزادان و کودکان دیده می‌شود. در این بیماری استخوان‌های کودکان به دلایلی نرم باقی می‌مانند و این مساله موجب خمیدگی و رشد ناقص استخوان‌ها می‌شود.

مصرف متعادل نوشابه در برخی از غذاهایی که خمیر بسیاری دارد، به هضم غذا کمک می‌کند، اما تحقیقات نشان داده است که رنگ‌های مصنوعی در نوشابه در افراد منجر به بروز سرطان‌های گوناگون از جمله سرطان مثانه می‌شود. با وجود این مضرات بهتر است مصرف نوشابه در خانواده‌ها کم شود.

اگر بخواهیم نوشابه نخوریم باید برای آن جایگزین پیدا کنیم و بدون جایگزین نمی‌توان مصرف آن را ترک کرد که ابتدایی‌ترین جایگزین آن، استفاده از دوغ‌های خانگی کم‌نمک با طعم نعنا است.

رضایی، متخصص تغذیه و رژیم‌ درمانی برای ترک نوشابه توصیه‌ می‌کند: با آهسته خوردن نوشابه می‌توان رفع هوس کرده و به جای یک بطری به یک نصف استکان اکتفا کنیم و نیز نوشابه را با نی بخوریم تا سطح تماس اسید با حفره دهان و دندان کمتر شود.

بر این اساس بهترین جایگزین برای نوشابه‌های گازدار، انواع دوغ است که در گذشته جایگاه خوبی در سبد غذایی ما ایرانیان داشته است و نه تنها فاقد اثرات پوسیدگی دندان‌هاست بلکه باعث تامین کلسیم موردنیاز بدون نیز می‌شود.

یک قوطی نوشابه‌ انرژی‌زا معمولا 80 میلی‌گرم کافئین، دقیقا به اندازه کافئین موجود در یک فنجان قهوه دارد که بسیار زیاد است، در حالی‌ که یک قوطی نوشابه گازدار به طور متوسط 18 تا 48 میلی‌گرم کافئین دارد.

نوشابه‌های انرژی‌زا مقدار زیادی کافئین و شکر دارند تا بتوانند به اصطلاح انرژی تولید کنند و برای افرادی ساخته شده‌اند که می‌خواهند در سراسر روز، بیش از حد انرژی داشته باشند؛ با وجود آن که سازندگان این نوشابه‌ها مدعی هستند که آنها کاملا بی‌خطر هستند اما پزشکان عقیده دیگری دارند.آنها معتقدند آنچه که این انرژی کاذب را در بدن افراد به وجود می‌آورد، تنها به دلیل وجود مقدار بسیار زیادی شکر و کافئین است که برای بدن بسیار ضرر دارد.

از نظر آنها وجود کافئین در این نوشیدنی باعث می‌شود که خواب افراد بشدت به هم ریزد و در واقع آنها بی‌خواب شوند؛ وجود فعالیت‌های شیمیایی و اختلال در هورمون‌ها در مغز نیز که به همین خاطر پدید ‌می‌آیند، سبب بالا رفتن ضربان قلب شده و فعالیت چشم را مختل می‌کنند.

مریم روزبهانی