شیر‌ مادر... تا کی؟

بررسی‌های دقیق پزشکی نشان می‌دهد که تغذیه، تنها با شیر مادر فقط حدود 6 ماه اول زندگی کودک مناسب است و بعد از آن، ترکیبی از شیر مادر و غذاهای جامد پیشنهاد می‌شود و این روند تا یک سالگی ادامه می‌یابد.

برخی متخصصان معتقدند که پس از جشن تولد یک سالگی، بهترین زمان برای گرفتن کودک از شیر مادر است؛ چراکه در این موقع کودک، بیشتر از هر زمان دیگری می‌تواند با تغییرات کنار بیاید. در حالی که مثلا کودکی 2 ساله که هنوز از شیر مادر تغذیه می‌کند، انعطاف‌پذیری کمتری در این مورد دارد. کودک یک‌ساله همچنین غذاهای جامد بیشتری می‌خورد و بنابراین به طور طبیعی، علاقه کمتری به شیر مادر دارد و امتحان دیگر مواد غذایی برای او از جذابیت بیشتری برخوردار است. از شیر گرفتن کودک در این سن، مشکل کمتری هم برای مادر دارد؛ چراکه با کاهش تقاضای کودک برای شیر، میزان تولید شیر نیز کاهش می‌یابد.

گرفتن کودک از شیر نباید تبدیل به یک موضوع انعطاف‌ناپذیر شود. مثلا برخی مادران تصمیم می‌گیرند که طی روز به کودک شیر ندهند، در حالی که در طول شب از شیر خود، کودک را تغذیه می‌کنند که اغلب این تصمیم ناشی از شرایط شغلی و برنامه زمانی زندگی مادر است. برخی کودکان قبل از این که مادر تمایلی داشته باشد، دیگر شیر مادر را نمی‌خورند و برخی کودکان نیز هنگامی که مادر کاملا آماده است، در مقابل از شیر گرفته شدن ‌مقاومت می‌کنند.

از شیر گرفتن کودک، هنگامی ساده‌تر می‌شود که کودک از منابع دیگری شیر دریافت کند. پس سعی کنید گاهی از شیرهای پاستوریزه به جای شیر خود برای کودکتان استفاده کنید تا کم‌کم به این موضوع عادت کند. حتی اگر در حال حاضر هنوز قصد دارید که کودک را از شیر خود تغذیه کنید، استفاده گهگاهی از شیرهای پاستوریزه می‌تواند در آینده به شما کمک کند تا او را راحت‌تر از شیر خود جدا کنید. با این کار،‌دیگر اعضای خانواده هم می‌توانند در غذا خوراندن به کودک کمک کنند و مادر نیز می‌تواند گاهی کودک خود را به کسی بسپارد و به‌دنبال کارهای خود برود.

اگر قبل از یک سالگی تصمیم گرفتید که کودک را از شیر بگیرید یا احساس کردید که شیر کافی ندارید، باید از قطره آهن برای کودک استفاده کنید. البته در این مورد حتما با پزشک مشورت کنید.

اگرچه برخی کودکان خیلی زیاد وابسته به شیر مادر هستند و تنها مادر باید زمان از شیر گرفتن کودک را تعیین کند، اما برخی دیگر از کودکان خودشان نشان می‌دهند که آمادگی تغذیه با مواد غذایی دیگر را هم دارند. آنها خود را در مقابل خوردن شیر مادر بی‌تفاوت نشان می‌دهند.

برای این که هم کودک و هم مادر از نظر جسمی و روحی بتوانند خود را با این تغییر وفق دهند،‌ این عمل باید به یک فرآیند تدریجی تبدیل شود.

باید فرآیند کاهش تغذیه کودک با شیر مادر را به صورت تدریجی آغاز کنید. مثلا در ابتدا یکی از وعده‌های غذایی او را به وسیله شیر پاستوریزه تامین کنید و سپس این وعده‌ها را به صورت هفته به هفته افزایش دهید. شاید بخواهید با حذف غذای نیمروزی کودک، این کار را آغاز کنید؛ چراکه این وعده معمولا کوچک‌ترین و پرزحمت‌‌ترین وعده غذایی است، بویژه برای مادران شاغل. بسیاری از مادران ترجیح می‌دهند که تغذیه هنگام خواب شبانگاهی، در آخرین مراحل حذف شود؛ چراکه این وعده غذایی نقش ویژه‌ای در تجربه ارتباط و پیوند با فرزند ایفا می‌کند.

یک راه دیگر آن است که این تصمیم را تا زمانی به تعویق بیندازید که کودک کاملا آمادگی داشته و خودش پیشقدم شود. وقتی کودک 3 وعده غذایی کامل بعلاوه میان وعده‌های کافی میل می‌کند، اغلب دیگر نیازی به تغذیه با شیر مادر نیست. در این شرایط، احتمالا شیر مادر به خاطر کاهش تقاضای کودک کم‌کم کاهش می‌یابد. اگر کودکتان تمایل کمتری به شیر شما نشان داد، مطمئن شوید که مواد غذایی کافی دیگری جایگزین شیر مادر شده‌اند. در این هنگام می‌توانید برای اطمینان بیشتر با پزشک مشورت کنید.

بسیاری از مادران هنگامی که تصمیم می‌گیرند دیگر به کودک شیر ندهند، دارای احساسات نامشخصی می‌شوند. از یک سو، این کار باعث آزادی و انعطاف‌پذیری بیشتر مادر می‌شود و از سوی دیگر به‌خاطر این که کودک به نقطه عطف بزرگی در زندگی خود رسیده، خوشحال است؛ اما شیر دادن به کودک، یک احساس قوی عاطفی بین مادر و کودک است که ترک کردن آن برای بسیاری از مادران مشکل است.

به خاطر داشته باشید که راه‌های بی‌شمار دیگری هم برای تغذیه کودک در روزهای بعدی وجود دارد.

برای این که این تغییر بزرگ در زندگی برای هر‌دوی شما راحت‌تر شود به نکات زیر توجه کنید:

سعی کنید طی زمان‌هایی که معمولا به کودک شیر می‌دادید او را به فعالیت‌های فیزیکی و بازی در خانه یا حتی در بیرون از منزل تشویق کنید.

از یک جا نشستن، برای شیر دادن، خودداری کنید و لباس‌های متفاوت بپوشید.

اگر کودک در حال تجربه تغییرات دیگری مثل درآوردن دندان یا سپرده شدن به یک پرستار است، زمان مناسبی را برای از شیر گرفتن او انتخاب نکرده‌اید.

اگر کودک کمتر از یک سال دارد، سعی کنید هنگام شیر دادن به او، وی را با شیشه شیر یا فنجان آشنا کنید. برای کودکان بزرگ‌تر می‌توانید از میان وعده‌ای سالم، یک فنجان آب یا حتی در آغوش گرفتن استفاده کنید تا فکر او را از شیر مادر منحرف سازید.

بکوشید برنامه معمول روزانه خود را تغییر دهید، مثلا در زمان همیشگی شیر ‌دادن به کودک، خود را سرگرم کار دیگری کنید.

از کمک همسرتان برای منحرف کردن توجه کودک به شیر مادر‌ استفاده کنید.

اگرکودکتان عادتی مثل مکیدن انگشت را شروع کرده، او را تنبیه نکنید. ممکن است کودک با این کار سعی در وفق دادن خود با شرایط جدید داشته باشد.

برخی متخصصان می‌گویند که تغذیه کودک با شیر مادر تا سنین بالاتر، حتی تا سنین پیش‌دبستانی هم اشکالی ندارد؛ البته اگر هم مادر و هم کودک احساس راحتی کنند. اما به هر حال با بالا رفتن سن کودک، گرفتن او از شیر مادر اغلب دشوارتر می‌شود، چرا که او به این شیر کاملا عادت کرده است.

به یاد داشته باشید که کودکان بالای 6 ماه، باید در کنار شیر مادر از غذاهای مکمل نیز استفاده کنند. پس از یک‌ سالگی، شیر به تنهایی مواد مورد نیاز بدن کودک را تامین نمی‌کند و غذاهای مکمل باید به بخش همیشگی رژیم غذایی کودک افزوده شود.

هنگامی که شروع به گرفتن کودک از شیر کردید، به یاد داشته باشید که او نیاز به زمانی دارد تا به شیر خوردن به وسیله لیوان عادت کند. پس صبور باشید و به کودک خود کمک کنید.

الهه عیوض‌زاده
منبع: kidshealth