کابوس سرطان

عوامل سرطان زا

1 ـ سیگار: در ایران سالانه 70 هزار نفر به سرطان مبتلا می‌شوند و 30 هزار نفر به دلیل عوارض ناشی از پیشرفت آن می‌میرند. دخانیات عامل اصلی ابتلا به سرطان است و دلیل 87 درصد مرگ و میرهای ناشی از سرطان ریه محسوب می‌شود. مصرف سیگار در ایران به سالانه 60 میلیارد نخ رسیده و در مجموع هر سال بیش از 70 هزار قربانی می‌گیرد. بیماری‌های مرتبط با استعمال دخانیات نظیر سرطان ریه، حنجره‌، دهان،‌ مری، مثانه، معده، مغز و استخوان در جامعه ما در هر دو جنسیت رشد شتابان دارد. دود سیگار حدود 4000 عنصر شیمیایی دارد که 60 ماده آن سرطان‌زاست. سیگار کشیدن این مواد سرطانی‌ را به ریه افراد دیگری می‌رساند که سیگاری نیستند، اما در معرض دود سیگار هستند.

2 ـ فست‌فودها: تغذیه ناسالم عامل حدود 30 درصد سرطان‌های شایع است و در این میان فست‌فودها و انواع غذاهای فرآوری شده و کنسروها متهم اصلی هستند. نیترات سدیم در تهیه انواع برگر، سوسیس و کالباس مورد استفاده قرار می‌گیرد و در بدن به نیتروزامین مبدل می‌شود که صددرصد سرطان‌زاست. استفاده مکرر از روغن‌های نامرغوب برای سرخ کردن فست‌فودها، روش‌های نگهداری نامناسب،‌ اضافه‌کردن مواد شیمیایی نظیر طعم‌دهنده‌ها و رنگ‌های خوراکی به مخلفاتی که همراه فست‌فودها سرو می‌شوند و... احتمال بروز انواع سرطان‌های دستگاه گوارش را بالا می‌برند. میزان خطر مواد فرآوری شده بویژه سوسیس، کالباس و همبرگرها به قدری است که متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند به کودکان زیر 12 سال اصلا خورانده نشود. علاوه بر آن مصرف فست‌فودها با تغییر عادات غذایی و به دلیل چربی و شور بودن به چاقی مفرط می‌انجامد که خود یکی از عوامل اصلی سرطان است. موضوع دیگری که فست‌فود خوری را به عادتی مضر برای تغذیه تبدیل می‌کند انرژی بالا و خاصیت تغذیه‌‌ای پایین این نوع خوراکی‌هاست.

فست‌فودها اغلب همراه مخلفاتی مصرف می‌شوند که کالری زیادی دارند و در مقابل روند تغذیه سلولی را مختل می‌کنند و در بلندمدت باعث کمبود املاح و مواد معدنی ضروری بدن می‌شوند. عملکرد طبیعی و کنترل شده دستگاه‌‌های حیاتی بدن نیز با تامین ویتامین‌ها و مواد معدنی و آلی ارتباط مستقیم دارد.

3 ـ چاقی: آمار چاقی در جامعه ما با وجود حساسیت‌هایی که بویژه نزد بانوان می‌توان سراغ گرفت رو به افزایش است. تجمع چربی در بافت‌های بدن بخصوص در نواحی اطراف شکم عرصه را بر فعالیت اندام‌های شکمی تنگ می‌کند و اختلال در رشد و فعالیت سلول‌های بافت حیاتی را در پی دارد. چاقی عامل اصلی بروز انواع بیماری‌های مزمن ازجمله سرطان است و نقش تجمع چربی در بدن و رژیم تغذیه‌ای چربی در افزایش خطر سرطان پروستات ثابت شده است. علاوه بر آن چاقی عمومی اغلب نشان‌دهنده کمبود املاح و ویتامین‌های بدن به دلیل تغذیه نادرست است و از این طریق نیز در بروز سرطان نقش دارد.

4 ـ مواد شیمیایی: در دنیای امروز مواد شیمیایی به دلایل مختلف و از طرق متنوعی با انسان در تماس هستند. روش فراگیر تماس مواد شیمیایی با بدن از طریق استفاده کودهای شیمیایی برای تولید محصولات زراعی و باغی صورت می‌گیرد. در بسیاری از نقاط جهان برای کمیت و کیفیت استفاده از کودهای شیمیایی استانداردهای دقیق و روشن طراحی و اعمال می‌شود. عناصر تشکیل‌دهنده این کودها به دقت اندازه‌گیری می‌شود تا از ورود مقادیر غیرمجاز این عناصر به محصولات و سپس بدن انسان جلوگیری شود. متاسفانه در ایران استانداردهای کافی و مناسب درباره کودهای شیمیایی وجود ندارد و اغلب کودهای باکیفیت نازل در مزارع استفاده می‌شود.

از سوی دیگر مصرف کود در بخش کشاورزی بسیار بالاست و حدود 90 درصد آن نیز کودهای اوره ـ فسفر هستند که به دلیل دارا بودن کادمیوم و نیترات سرطان‌زا محسوب می‌شوند. در این باره دخالت بخش‌های دولتی و تخصصی برای تدوین استانداردهای قابل اجرا ضروری است. برای پرهیز از مواد شیمیایی موجود در سموم دفع آفات نیز تنها راهکار پیش روی مصرف‌کنندگان، شستن و چند دقیقه خواباندن میوه‌ها درون ظرف آب تمیز است.

در پایان ناگفته نماند مصرف الکل، رژیم غذایی بدون میوه و سبزی، آلودگی‌ هوا، رابطه جنسی نامطمئن و استفاده از سرنگ‌های مصرف شده دیگر عوامل اصلی سرطان هستند.

امین رحیمی