مادر در «مهمان مامان»*‌

شخصیت مادر فیلم «مهمان مامان» یک مادر ایرانی تمام‌عیار است؛ مادری مهربان، شکیبا، سرزنده، پرجنب و جوش، زحمتکش، سنتی، مهمان‌نواز و البته بیش از حد معمول دل‌نگران آبروی خانواده.

اولین جمله‌ای که از او می‌شنویم، اولین نشانه مهمان‌نوازی اوست: «تشریف بیارین قدمتون سر چشم... نخیر چه زحمتی... هستیم». صحنه‌ای که راه رفتن سریع مادر را در حیاط خانه همراه با موسیقی ریتمیک و پرتحرک نشان می‌دهد، از جنب و جوش زیاد مادر و زحمتکش و سرزنده بودن او خبر می‌دهد.

این جملات هم حکایت از تقید مادر به رسم و رسومات سنتی ـ که در نظر او برای حفظ آبروی خانواده ضروری‌اند ـ دارد: «هیچی تو خونه ندارم خدا به دادم برسه. آبروم جلوشون می‌ره. من باید عروس خانم رو پاگشا می‌کردم. عروسیشون هم که نتونستم برم. با چی می‌رفتم؟ دست خالی که نمیشه باید یه کادویی چیزی می‌بردم. با کدوم پول؟» برای شناخت روحیه سنتی مادر از این مهم‌تر وقتی است که مهمان‌ها را در حیاط سر پا نگه می‌دارد تا برود برایشان اسفند آماده کند و با سلام و صلوات و دود اسفند ازشان استقبال کند و بگوید: «اسفند شگون داره، الهی به پای هم پیر شین.»

عفت خانم یا همان مادر فیلم مهمان مامان، رک و صریح است و صاف و ساده و صادق. وقتی خواهرزاده‌اش ـ که درجه‌اش ستوان سومی است ـ از او می‌خواهد به اسم سرهنگ صدایش نکند، مادر در جواب می‌گوید: «تو از جناب سرهنگ هم برای من بالاتری. بابا بذار ما هم یه خورده پز بدیم چی می‌شه مگه؟ آخه در و همسایه خیال می‌کنن تو هنوز همون شاگرد سبزی فروشی. باید بدونن تموم شد اون دوران. تو باید قدر خودت رو بدونی تا بقیه هم قدر تو رو بدونن.»

زن زندگی است و صبور و به قول معروف، بساز. با همه نداری شوهرش ساخته و کاری هم به کار فیلمبازی‌های او نداشته با این‌که از این بابت حسابی از دست او شاکی است؛ همین باعث شده یدالله وقتی دارد از سختی‌های گذشته، پیش مهمان‌ها درددل می‌کند، از خوبی عفت به گریه بیفتد و اعتراف کند: «من خاله‌تون رو بدجوری اذیت کردم. عفت طفلک خیلی زحمتکشه.» مش مریم درباره خوبی عفت می‌گوید: «همچین زنی، مادری نزاییده... این زن نیست، جواهره.»

این مادر نمونه اما یک نقطه ضعف مهم هم دارد که بی‌ارتباط با خوبی‌های او نیست. آن را از زبان دکتر بیمارستان بشنویم: «استرس و فشار عصبی، بزرگ‌ترین مشکل ایشونه.» و ما خوب می‌دانیم که این فشار عصبی نتیجه همان مهربانی‌ها، دلسوزی‌ها و دل‌نگرانی‌های اوست.