شناسایی مجرمان به کمک ریاضیات

مدل‌هایی برای مبارزه با جرم

به گفته دانشمندان، مجرمان و تبهکاران در حقیقت مانند شکارچیانی هستند که به دنبال موقعیت‌هایی برای ارتکاب جرم می‌گردند و جدا از نوع جرمی که مرتکب می‌شوند، همگی در بسیاری از رفتارهای مجرمانه‌شان شبیه به هم بوده و یکسان عمل می‌کنند. همانگونه که گفته شد، در این مدل سعی بر آن است تا نقاط جرم‌خیز شناسایی و اقدامات پیشگیرانه در آن صورت گیرد، ولی ابتدا باید نوع نقاط حساس و جرم‌خیز را تعیین کرد که به گفته جرم‌شناسان به 2 شکل وجود دارند: نقاطی که به وسیله جرم‌های کوچک ایجاد شده و به آرامی رشد می‌کند و کم‌کم تبدیل به منطقه‌ای وسیع می‌گردد که اصطلاحاً (supper- critical hotspots) نامیده می‌شوند و دیگری نقاط جرم‌خیزی که شامل منطقه‌ای وسیع در جرم و جنایت است و مجرمان را در خود سازماندهی کرده است که به subcritical hotspots معروف است. این دو منطقه در ظاهر بسیاربه هم شبیهند ولی چنین نیست و سیاست‌ها و اقدامات پیشگیرانه‌ای که باید در این نقاط اعمال شود، بسیار متفاوت است. باید دانست تنها با نگاه کردن به نقشه این نقاط نمی‌توان دریافت آیا این نقطه با تغییر و دگرگونی در جرم‌های کوچک به وجود آمده یا به‌وسیله جرم‌های بزرگ و سازماندهی شده ایجاد شده است. اما به وسیله این مدل ریاضی دقیق می‌توان نوع مناطق جرم‌خیز را شناسایی و سیاست پیشگیرانه مناسب را به کار برد. دانشمندان با این مدل همچنین قادرند پیش‌بینی کنند که هر کدام از این مناطق جرم‌خیز چگونه به سیاست‌های افزایشی پلیس واکنش نشان خواهند داد. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که چرا برخی نقاط جرم‌خیز توسط اجرای سیاست‌های پیشگیرانه پلیس، پاکسازی شده و از بین می‌روند، ولی برخی دیگر در واکنش به این اقدامات به نقطه‌ای دیگر جابه جا می‌شود. از نظر محققان، پیش‌بینی و به کارگیری استراتژی مناسب برای جلوگیری از وقوع جرم به یک توصیف دقیق ریاضی و دانستن این که جرم‌ها چگونه و چرا اتفاق می‌افتند و این‌که چه زمانی و کجا واقع می‌شوند، نیاز دارد. در حقیقت هدف اصلی این مدل پیشگیری از جرم قبل از وقوع آن است.

این مدل ریاضی یک مدل غیرخطی است و به صورت الگوهای پیچیده در فضا و زمان گسترش می‌یابد. این ویژگی‌ها در همه مدل‌های علمی در حوزه‌های دیگر علم شناخته شده است. محققان برای تهیه این مدل، الگوها و نقشه‌های جرم‌های 10 سال اخیر را در لس‌آنجلس مورد بررسی و مطالعه قرار دادند و اطلاعات زیادی را جمع‌آوری کردند تا توانستند نقاط جرم‌خیز را شناسایی کنند مانند نقاط حساس به جرم‌های خشن چون قتل و تجاوز، نقاط حساس به سرقت خودرو و نقاط حساس به دزدی و دستبرد. آنها می‌گویند تجزیه و تحلیلشان تنوع گسترده‌ای از جرم‌ها را دربرمی‌گیرد و اعتقاد دارند که کلید فهم حوادث دنیای واقعی را یافته‌اند که این کلید ریاضیات و ابزارهای قدرتمند آن است.

به گفته یکی از محققان، اگر امروز خانه‌ای مورد دستبرد قرار گیرد، این احتمال وجود دارد که در آینده‌ای نزدیک دوباره مورد دستبرد واقع شود. در این خصوص دلایل خوبی وجود دارد، زیرا اولاً آنها یک بار موانع ورود به خانه را از پیش رو برداشته‌اند و دوم آن‌که دقیقاً می‌دانند در خانه چه چیزهایی وجود دارد که این اطلاعات، احتمال بازگشت سارقان را افزایش می‌دهد. در این باره نه تنها احتمال سرقت مجدد همان خانه وجود دارد، بلکه خانه‌های اطراف نیز در معرض خطر قرار دارند زیرا سارقان در این منطقه احساس آرامش بیشتری می‌کنند و چون یک بار موفق بوده‌اند، برای موارد بعدی نیز برنامه‌ریزی می‌کنند.

در ادامه پژوهشگران در حال بررسی هستند که آیا الگوهای جنایت در لس‌آنجلس شبیه به کشتارها و جنایات گروه‌های شورشی مخالف مثلاً در عراق است یا نه؟ از نظر آنان عمل یک شورشی که قصد دارد مواد منفجره را در یک مکان خاص منفجرکند شبیه به همان دزدی است که می‌خواهد ماشینی را برای سرقت انتخاب کند. هر دوی آنها به مناطقی می‌روند که احساس آرامش و امنیت می‌کنند و بخوبی همه جای آن را می‌شناسند و درواقع دنبال جایی هستند که فعالیتشان آشکار نباشد و کسی به آنان مشکوک نشود تا بتوانند با خیال راحت به اعمال مجرمانه بپردازند. ریاضیات به ما می‌گوید الگوی عمل یک شورشی برای بمبگذاری بسیار شبیه الگوی فعالیت مجرمان و تبهکاران دیگر است و محققان در حال بررسی همین مساله هستند که شباهت‌ها و تفاوت‌ها را در اعمال مجرمان بررسی و کشف کنند و بر اساس آن الگوها و مدل‌های ریاضی را طراحی و اجرا نمایند.

از نظر بسیاری از دانشمندان علوم انسانی، رفتار انسان در اعمال مجرمانه بسیار پیچیده است و تنها با الگوهای ریاضی نمی‌توان آن را توجیه کرد و نیاز به مطالعات گسترده‌ای است. اما در مقابل دانشمندان ریاضی معتقدند این مورد خیلی هم پیچیده و بغرنج نیست. آنها می‌گویند سعی ندارند همه چیز را توصیف یا توجیه کنند، اما بر این باورند که جنبه‌هایی از رفتار آدمی را می‌توان در قالب ساختارها و الگوهای ریاضی درک و توصیف کرد. آنها می‌گویند هدف این نیست که آیا یک رفتار خاص تبدیل به یک جرم می‌شود یا نه یا این‌که آیا شخصیتی خاص در آینده مجرم می‌شود یا نه. بلکه هدف این است که بتوان از وقوع جرم یا افزایش جرم در یک محل آگاه شد و از آن پیشگیری کرد و این موضوع در گرو همکاری پژوهشگران انسان‌شناسی و جرم‌شناسان در مطالعه رفتار مجرمان و استفاده از نتایج آن در طراحی یک مدل ریاضی دقیق است.

تا امروز از ریاضیات در حوزه‌های مختلف علم استفاده بسیاری شده است و باید بتوان از این علم مفید برای حل مشکلات اجتماعی نیز بهره جست تا مردم بتوانند از مزایای آن در زندگی بهره‌مند شوند. محققان امیدوارند در آینده‌ای نه چندان دور بتوانند با ریاضیات به کمک انسان‌ها بشتابند و جرم و جنایت را نه تنها در آمریکا که در همه جای دنیا به حداقل برسانند و امنیت و آرامش را به همه هدیه کنند که این مهم در گرو سعی و تلاش فراوان و همکاری دانشمندان علوم مختلف و نیروهای امنیتی و پلیس با دانشمندان علم ریاضی است.