چشم‌ها زیر تیغ زیبایی

اما نکته‌ای که شاید کمتر در نظر آید لزوم توجه ویژه به چشم‌ها در اعمال جراحی پلاستیک در ناحیه فوقانی صورت است، چراکه در این نوع از جراحی‌ها به علت همجواری با کره چشم، علاوه بر دقت در نوع جراحی پلاستیک این ناحیه، باید دقت لازم بر تاثیر جراحی‌ در عملکرد چشم و ضمایم چشمی اعمال شود تا از عوارض پس از عمل جلوگیری به عمل آید، بنابراین باید جراحی در این منطقه پیچیده و حساس توسط متخصصی صورت گیرد که آناتومی آن را به‌درستی می‌شناسد و ارتباط مناطق با چشم را بخوبی درک می‌کند.

گفتگوی ما را با دکتر محسن بهمنی کشکولی، معاون پژوهشی مرکز تحقیقات چشم‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران و فوق‌تخصصی جراحی‌های پلاستیک و ترمیمی چشم درباره جراحی پلاستیک این عضو حیاتی و مهم بدن بخوانید.

جراحی پلاستیک و ترمیم چشم برخلاف دیگر روش‌های جراحی از موضوعاتی است که میان مردم عادی هنوز شناخته شده نیست و شاید بجز افرادی که تاکنون با مسائل مربوط به آن درگیر بوده‌اند، دیگران چیزی درباره آن نمی‌دانند.اما این نوع جراحی از چه زمان و در کدام کشورها طراحی شده است؟

پس از جنگ جهانی دوم با توجه به نیاز مبرم به اعمال جراحی ترمیمی و پلاستیک در بخش فوقانی و میانی صورت، انجمن پلاستیک چشم آمریکا‌ (ASOPRS) این‌گونه جراحی‌ها را به طور رسمی آغاز کرد. این انجمن متشکل از متخصصان چشم بود که در رشته فوق تخصصی پلاستیک چشم فعالیت می‌کردند. انجمن پلاستیک چشم اروپا (ESOPRS) هم از حدود 30 سال پیش با همان اهداف شروع به کار کرد. در ایران هم انجمن پلاستیک چشم (IrSOPRS) به طور رسمی از سال 1386 با تشکیل مجمع عمومی و انتخاب اولین هیات مدیره زیر نظر انجمن چشم‌پزشکی ایران شروع به فعالیت کرده است.

به کمک این نوع از جراحی پلاستیک چه مشکلاتی قابل درمان هستند؟

به طور کلی جراحی‌های پلاستیک و ترمیمی چشم در 4 بخش عمده خلاصه می‌شوند: 1 اعمال جراحی زیبایی بخش فوقانی و میانی صورت با مرکزیت چشم به علت اثرات آنها بر چشم و عملکرد آن مثل اعمال جراحی پلک، ابرو، پیشانی و...2 اعمال جراحی حدقه (اربیت شامل شکستگی‌های حدقه، تومورها، جراحی‌های ترمیمی تروئید چشم و... 3‌ اعمال جراحی مجاری اشکی در بیماران با اشک ریزش4‌ اعمال جراحی مربوط به چشم مصنوعی شامل تخلیه چشم، کاشت ایمپلنت‌های مربوط و...

بنابراین و با توجه به کاربرد گسترده این نوع جراحی به نظر می‌رسد مشکلات خیلی از افراد به کمک آن رفع می‌شود؛ اما این جراحی از چه زمانی در کشور شروع شده و در حال حاضر درمان بیماران متقاضی در چه شرایطی است؟

استادان معدودی سال‌ها در این زمینه در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی مشغول فعالیت بوده‌اند. این رشته فوق‌تخصصی تا مدت‌ها همراه با رشته‌های دیگر فوق تخصصی در زیر مجموعه تخصصی چشم تدریس می‌شده و به طور رسمی به عنوان یک رشته فوق‌تخصصی مستقل طی چند سال اخیر در مراکز دانشگاه فعال شده است. اکنون انجمن جراحی‌های پلاستیک و ترمیمی چشم ایران با 45 عضو و هیات مدیره زیر نظر انجمن چشم‌پزشکی ایران فعالیت می‌کند. این رشته به صورت دوره فلوشیپ مصوب وزارت بهداشت و درمان هم‌اکنون در 3 مرکز دانشگاهی تهران بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران، بیمارستان لبافی‌نژاد وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و بیمارستان فارابی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران تدریس می‌شود. کوریکولوم آموزشی این رشته تحت نظر معاونت آموزشی وزارت بهداشت و درمان توسط استادان این رشته تدوین شده است.

در این نوع جراحی‌ها چه بخش‌هایی از صورت مورد هدف هستند و چرا؟

تمامی جراحان درگیر در جراحی‌های بخش فوقانی و میاتی صورت سال‌ها متوجه این مساله شده‌اند که تقریبا تمامی عوارض جراحی‌های این ناحیه به چشم و ضمائم چشمی مربوط می‌شوند. این مساله باعث شد معاینات چشمی و بررسی ضمائم چشمی پیش از این جراحی‌ها ضرورت یابد. به دنبال این نیاز، بخشی از بدنه جراحان چشم ده‌ها سال قبل رشته فوق‌تخصصی جراحی‌های پلاستیک و ترمیمی چشم را به وجود آورده‌‌اند که هم‌اکنون به طور رسمی در تمام دنیا فعالیت می‌کنند. ایجاد این رشته فوق‌تخصصی باعث شد در تمام جراحی‌های پلاستیک و ترمیمی صورت با مرکزیت چشم نه‌تنها نتایج زیبایی بهبود یابد؛ بلکه از ایجاد عوارض چشم و ضمائم آن جلوگیری شود.

اهمیت این رشته از نظر علمی و اقتصادی چیست؟

از نظر علمی، فعالیت این رشته فوق‌تخصصی باعث مطالعات عمیق‌تر در بخش فوقانی و میانی صورت در ارتباط با ارگان مهم بینایی شده و منجر به روش‌های جدید جراحی برای جلوگیری از عوارض مربوط می‌شود. از نظر اقتصادی، انجام چنین اعمال جراحی توسط جراحانی که با تخصص چشم‌پزشکی در حیطه جراحی‌های پلاستیک چشم فعالیت می‌کنند باعث می‌شود از دوباره‌کاری و همچنین عوارضی که منجر به جراحی‌های بعدی می‌شود جلوگیری شود.

در حال حاضر این نوع جراحی‌ها در چه مراکزی انجام می‌شود؟

تقریبا در تمام مراکز دانشگاهی شهرهای بزرگ کشور استادان این رشته مشغول به کار هستند.. تعداد زیادی از همکاران نیز به طور آزاد و مستقل از مراکز دانشگاهی این سرویس فوق تخصصی را به بیماران محترم با مشکلات حدقه، مجاری اشکی، چشم مصنوعی و همچنین افراد متقاضی جراحی‌های زیبایی صورت با مرکزیت چشم ارائه می‌دهند.

امکان پذیرش بیماران خارجی برای این نوع جراحی‌ها در کشور وجود دارد؟

چون به نظر می‌رسد درمان بیماران به کمک این شاخه از جراحی، پتانسیل خوبی برای توریسم درمانی به حساب می‌آید در کشورهای خاورمیانه بیماران زیادی با مشکلات مربوطه هم‌اکنون به مراکز دانشگاهی و غیردانشگاهی در ایران هدایت می‌شوند. ضمن آنکه انجمن جراحان پلاستیک و ترمیمی چشم ایران آمادگی خود را برای همکاری با ارگان‌های مربوط جهت افزایش توریسم‌درمانی اعلام می‌کند.

آیا در زمینه جراحی‌های پلاستیک و ترمیم چشم در کشور کار جدیدی انجام شده و مقاله‌ای در نشریات بین‌المللی به چاپ رسیده است؟

مقالات متعددی از همکاران چه در بخش دانشگاه و چه در بخش غیردانشگاهی در نشریات معتبر بین‌المللی در آمریکا و اروپا به چاپ رسیده است.

ارائه یک روش جراحی نوین در افتادگی پلک برای اولین بار در دنیا، مطالعه جراحی امواج رادیویی در روی پلک، مطالعاتی در مورد تاثیر داروهای مختلف روی مجاری اشکی، نقش مواد مختلف استفاده شده در ایمپلنت‌های چشم، روش‌های جدید جراحی ترمیمی حدقه پس از تخلیه چشم و... تنها نمونه‌ای از این مقالات است که در صورت نیاز هر کدام از مقالات چاپ شده قابل ارائه به جامعه پزشکی از طریق سایت‌های معتبر است.

بهاره صفوی