افغانستانی دیگر

آنان در اعتراض به این وضعیت قیام کرده و خواستار توجه دولت مرکزی شدهاند اما واکنش دولت یمن سرکوب شیعیان در استان صعده بوده و عربستان سعودی نیز که تحت سلطه وهابیون است، به بهانه کمک به دولت یمن و تامین امنیت در مرزهای خود با یمن، با تمام توان و به‌کارگیری گسترده انواع سلاح‌ها و جنگنده‌های نظامی و فروریختن بمب‌های فسفری به سرکوب شیعیان الحوثی پرداخته است. این اقدام در حالی از سوی حاکمان سعودی صورت می‌گیرد که آنان، سال‌هاست از طریق رونق مدارس سلفی و وهابی در سراسر یمن و بویژه جنوب این کشور و حمایت‌های مالی از برخی سران عشایر و قبایل و شخصیت‌های یمنی، به‌دنبال نفوذ و سلطه بر یمن بوده‌اند.این سیاست عربستان موجب شده است تا فعالیت القاعده در یمن طی سال‌های اخیر افزایش یافته و همین امر، شرایط را به گونه‌ای پیش ببرد که آمریکا با ابراز نگرانی از شرایط یمن و وضعیت فعالیت هواداران القاعده، اقدام به کمکهای گسترده نظامی و مداخله تدریجی در این کشور کند. آنچه پیش رو دارید، گزارش روزنامه انگلیسی ساندی تایمز درباره تبدیل یمن به افغانستانی دیگر از نگاه آمریکایی‌هاست.

یمن کشوری است که در آن شمار اسلحه‌ها بیشتر از شمار جمعیت است و نیمی از جمعیت آن بی‌سواد هستند.نزدیک به یک چهارم مردم آن قادر به پیدا کردن شغل نیستند و درگیری‌های داخلی باعث شده هزاران تن، محل سکونت خود را ترک کنند.این مسائل، یمن را تبدیل به مکانی مناسب برای حضور و فعالیت افراط‌گرایان کرده است.

یمن در جنوب شبه جزیره عربستان واقع شده و جمعیت آن 24 میلیون نفر است.از طرفی این کشور یکی از فقیر‌ترین کشورهای خاورمیانه محسوب می‌شود.در دهه 1980 میلادی و همزمان با حمله شوروی سابق به افغانستان، هزاران افراط‌گرا از این کشور به افغانستان رفتند تا در مقابل ارتش روسیه به مبارزه بپردازند.از طرفی با توجه به شمار شبه نظامیان بازداشت شده و کشته شده در عراق که هویت یمنی آنها مشخص شده، می‌توان گفت که یمن یکی از بزرگ‌ترین تامین کنندگان جنگجویان افراطی‌ برای درگیری‌های منطقه‌ای است.

در صنعا، پایتخت یمن، همه به این موضوع واقف هستند که دولت شمال یمن برای شکست دولت جنوب در جنگ داخلی این کشور، از افراطیون کمک گرفت.جنگ داخلی یمن در سال 1994 پایان یافت، اما روابط توام با همزیستی دولت یمن و القاعده پس از یازده سپتامبر و حمله آمریکا به عراق تغییر یافت.دولت یمن احساس خطر کرد که حمله نظامی آمریکا به منطقه، دامن یمن را نیز بگیرد، بنابراین در قتل یکی از رهبران القاعده در سال 2002 به واشنگتن کمک کرد.این رهبر القاعده در حمله یکی از هواپیما‌های بدون سرنشین ارتش آمریکا کشته شد.در همین زمان دولت یمن چشمان خود را روی سایر افراط‌گرایان تا زمانی که مشکل ساز نبودند، بست.

در سال 2006 چندین تن از افراطیون توانستند از زندان فرار کنند، این در حالی بود که گزارش‌های متعددی مبنی بر تبانی مقامات یمنی و شبه نظامیان وجود داشت.نتیجه این شد که هم اکنون القاعده با تعداد بسیاری از نیروهای خود به یمن بازگشته است و سازمان تروریستی این گروه در حال رشد کردن در جامعه‌ای است که به طور فزاینده‌ای با مشکلات اجتماعی و امنیتی روبه‌روست.القاعده توانسته در چنین مردابی به آرامی راه یابد.

یکی از نگرانی‌های ویژه آژانس‌های اطلاعاتی غرب، ترکیب رهبران القاعده در یمن است.ساعد علی الشهیری، یک تبعه عربستانی است که پس از دستگیری در مرز پاکستان افغانستان در دسامبر 2001 شش سال در زندان گوانتانامو به سر برده است.وی در سال 2007 از زندان گوانتانامو آزاد شد و در اختیار دولت عربستان قرار گرفت تا در برنامه ضد افراطیسازی این دولت برای تروریست‌ها حضور داشته باشد.در این برنامه مشاوره‌های روانی، کلاس‌های مذهبی متعادل‌تر و هنردرمانی ارائه می‌شد.مقامات عربستانی ادعا کرده‌اند موفقیت این کلاس‌ها 80 درصد بوده است.

اما به گفته برخی منابع آمریکایی، الشهیری تنها 6 هفته در این مراکز درمانی نگه داشته شد و تنها چند روز پس از آزادی در سال 2008 با عبور از مرز وارد یمن شد و تشکیل یک گروه جدید را آغاز کرد؛ گروهی به نام «القاعده در شبه جزیره عرب (AQAP)» این گروه مسوولیت بمب‌گذاری نافرجام در خطوط هوایی آمریکا در روز کریسمس را بر عهده گرفت.

گروهAQAP به طور پایدار به ارتقای ظرفیت‌های خود پرداخت.مقامات وزارت خارجه آمریکا اعلام کردند که آمریکا برای یمن دارای محدودیت منابع است، با این وجود، تمرکز شدیدی بر این کشور صورت می‌گیرد.مقامات آمریکایی می‌پرسند با توجه به فساد فراگیر در یمن، آیا کمک‌های مالی به طور موثری مورد استفاده قرار می‌گیرد یا خیر؟ همچنین با توجه به لیست بلندبالای مشکلات در یمن از جمله کمبود آب، ذخایر نفتی رو به تحلیل، جنبش‌های انشعابی در جنوب، شورش گسترده در شمال و جمعیت جوان در حال رشد و بیکار، مقامات آمریکایی می‌گویند باید در مورد اقداماتی که می‌توان در یمن انجام داد، واقع‌بین بود.هفته گذشته هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا، اظهار داشت در کشورهایی مانند یمن که پرورش دهنده افراط‌گرایی هستند، نابرابری و احتمالات بسیارند، اما از طرفی هزینه نشستن و انجام ندادن هیچ کاری بسیار بالاست.

بزرگ ترین مشکل می‌تواند رئیس‌جمهور یمن یعنی علی عبدالله صالح باشد.در حالی که مقامات آمریکایی می‌گویند وی برای ریشه‌کنی عناصر القاعده مصمم به نظر می‌رسد، تصمیم‌گیری او تا حدی متزلزل شده است، زیرا او مشغول محاسبه این موضوع است که آیا افراط‌گرایی یک تهدید است و یا به نفع اوست.

صالح همچنین نگران آن است که هویت وی به طور دقیق برای آمریکا فاش شود.یکی از مقامات ارشد دولت آمریکا درباره صالح می‌گوید: «او همیشه مایل به دریافت حمایت آمریکا نبوده است.»علی الاحمد، مدیر موسسه امور خلیج (فارس) در واشنگتن معتقد است که یمن هم اکنون تبدیل به سومین پناهگاه امن بزرگ برای القاعده شده است و این گروه در یمن در مقایسه با بخش های دیگر القاعده در عراق و جنوب آسیا از ثبات بیشتری برخوردار است. وی افزود: گروه القاعده در یمن در حال حاضر راحت‌ترین شاخه القاعده و شاید بهترین شاخه القاعده از نظر تغذیه مالی باشد.این گروه بهترین شاخه آموزش دیده القاعده نیست و بهترین استعدادهای افراطیون نیز در آن حضور ندارند و به همین دلیل است که قادر به انجام عملیات‌های موفقیت آمیز نبوده است.اما در سال‌های آتی این گروه تبدیل به گروهی قدرتمند می‌شود که تهدید بزرگی محسوب خواهد شد. در شرایطی که به نظر می‌رسد یمن در آستانه تبدیل شدن به کشور «سقوط کرده» دیگر و نیز پایگاه منطقه‌ای القاعده است دولت به انجام یک سری حملات هوایی و زمینی با کمک آمریکا پرداخته که شدیدا باعث کاهش بودجه آن شده است.تحلیلگران سیاسی معتقدند این اقدامات کارآمد نیستند.گریگوری جانسون، کارشناس امور مربوط به یمن در دانشگاه پرینستون می‌گوید: «این حملات غیر سازنده‌اند، زیرا دربرگیرنده‌ تلفات غیرنظامیان است.»در حقیقت این حملات مانند لطف و بخشش در راستای تقویت القاعده است.محمد قوحتان از حزب الاصلاح یمن می‌گوید: تهدید القاعده در یمن تهدیدی واقعی است، اما هم اکنون پس از بمب گذاری نافرجام در خطوط هوایی آمریکا و بمباران اراضی قبایلی برای ریشه‌کنی به اصلاح تروریست‌ها که با حمایت آمریکا صورت گرفت، این تهدید بزرگ تر هم خواهد شد.القاعده قادر خواهد شد جوانان بیشتری را به استخدام خود در آورد، دست کم از میان قبایلی که آسیب دیده‌اند می‌تواند این کار را بکند.همچنین القاعده دلایل منطقی بیشتری برای جذب نیرو از میان مردم یمن به طور کلی خواهد داشت.این یک چشم انداز وحشتناک برای کشوری در آستانه سقوط است.یک مقام غربی در صنعا گفت یمن به سرعت در حال تبدیل شدن به پاکستان و افغانستان در قلب جهان عرب است.شما در یمن شاهد تبانی میان دولت و القاعده، توافقنامه‌های صلح، کمپ‌های آموزشی تروریستی و اعزام جنگجویان افراط‌گرا به کشورهای همسایه هستید، ما پیش از این شاهد این نقشه راه بوده‌ایم.

منبع: ساندی تایمز
ترجمه : ایسنا