حلقه‌ای برای بازتر شدن

نگاهی به روند اخراج مربیان در فصل جاری نشان می‌دهد به طور متوسط تقریبا هر 5/2 هفته یکبار، یک مربی لیگ برتری از کار خود اخراج شده است؛ آماری که شاید به نسبت اخراج‌های پیاپی سال گذشته، کمی تعدیل شده باشد.

مهدی تارتار بازیکن مربی 36 ساله راه‌آهن پس از اخراج برندتس، برای چندمین بار طی سال‌های اخیر، مسوولیت هدایت تیم بدون مربی باشگاهش را به عهده گرفت. هرچند گفته می‌شود به سبب علاقه وافر مدیرعامل باشگاه راه‌آهن به مربیگری استفاده مکرر او از مربیان جوان کم نام و نشان فرصتی است تا خود مدیرعامل به مربیگری پشت پرده تیم مشغول شود. اساسا استفاده از مربیان ایرانی کاملا آشنا به یک تیم پس از کار چندین ماهه یک مربی خارجی، تجربه خوبی است که قبلا هم فوایدش را به باشگاهی مثل راه‌آهن نشان داده و این تیم به دفعات توانسته پس از اخراج مربیان مولف خود، تا مدت کوتاهی امتیازات زیادی با مربیان جوان داخلی بگیرد.

تجربه امتیازگیری‌های عالی مربیان جانشین مربیان سختگیر خارجی، نه‌تنها در راه‌آهن بلکه طی سال‌های اخیر در تعدادی از تیم‌های دیگر هم اثر خود را کاملا نشان داده است. مثلا علی دایی چند ماه پس از نشستن به جای ورنر لوران در تیم سایپا، نخستین تجربه مربیگری را با قهرمان کردن سایپا تجربه کرد. علی‌اصغر مدیرروستا ماه‌ها پس از جایگزینی‌اش به جای ساموئل دارابنیان، در پیکان به نتایجی خارق‌العاده رسید. محمد مایلی‌کهن سال گذشته پس از جانشینی پیر لیت بارسکی تا هفته‌ها به پیروزی‌های پی در پی عادت کرده بود یا بیژن ذوالفقارنسب 2 سال پیش به جانشینی زوران جورجویچ صرب، ذوب‌آهن را قهرمان نیم‌فصل دوم لیگ کرد. منصور پورحیدری هم به کسب نتایجی عالی با استقلال و حتی تیم ملی، پس از کنار رفتن مربیان خوب خارجی این تیم‌ها عادت داشت و... .

شاید پیش از این‌که در فوتبال ما چنین تجربه‌ای به دست آید عربستانی‌ها در این مورد پیشدستی کرده باشند. آنها بارها پس از اخراج مربیان سرشناس خارجی خود نتایجی باور نکردنی با ناصر الجوهر (دستیار بومی آن مربیان)‌ به دست آورده‌اند؛ اما تجربه حضور در جام‌جهانی 2002 و نتایج تلخ عربستانی‌ها در آن جام (از جمله شکست 8 بر صفر از آلمان)‌ نشان داد که الجوهر، جوهره نتیجه‌گیری بلندمدت و انجام کار اساسی در تیم ملی این کشور را ندارد و بدین ترتیب او دوباره به نقش همیشگی خود (دستیاری)‌ بازگشت. با این اوصاف باید در هفته‌های آینده منتظر تکرار نتایج خوب هفته‌های پایانی لیگ سال قبل و جام حذفی پارسال توسط تارتار باشیم؛ حرکتی که عکس آن را در تیم مس کرمان شاهدیم. در حقیقت جایگزینی لوکابوناچیچ کروات به جای محمدی (مربی موقت کرمانی)‌ و پرویز مظلومی، درست 180 درجه مغایر با راهبرد راه‌آهنی‌هاست.

مظلومی پس از 17 بازی جای خود را به محمدی سپرد در حالی که طی این تعداد بازی، امسال تیمش 5 برد، 4 تساوی و 8 باخت یعنی 19 امتیاز کسب کرده بود. البته این تعداد امتیاز، ‌آمار چندان بدی برای تیمی که فصل بدنسازی را هم از دست داده بود نیست ولی انتظارهای معقول یا نامعقول از تیم پرستاره مس بیش از اینهاست. به همین سبب عمر مربیگری محمدی هم بیش از 2 بازی نبود و لوکابوناچیچ عنوان نخستین مربی اخراجی‌ دوباره به کار گرفته شده این فصل را این بار در تیم صنعتی دیگری به دست آورد. او در 8 بازی ابتدایی فولاد روی نیمکت این تیم نشست و بدون کسب حتی یک پیروزی و با پذیرش 4 تساوی و 4 شکست، جایش را به مجید جلالی چهره کاملا آشنای مربیگری در فوتبال ایران سپرد.

3 هفته پیش هم صبا، مربی نه‌چندان ناموفق خود را برکنار کرد و جای او را نه به یک مربی خارجی و نه یک مربی جوان، بلکه به مربی پرتجربه‌تر دیگری سپرد. ضیایی در 16 هفته‌ای که روی نیمکت صبا نشست 6 برد، 2 تساوی، 8 باخت و 20 امتیاز کسب کرد. گفته می‌شود دلیل تمایل مدیران صبا به سرمربیگری رسول کربکندی علاوه بر پیشینه قابل قبول در تیم‌هایی مثل سپاهان و ذوب آهن، انعطاف‌زیاد این مربی در پذیرش شرایط همکاری بوده است. به هر حال کربکندی شرایط تلخ دوری طولانی‌مدت از کار را تجربه کرده بود و به همین سبب حاضر می‌شد امتیازات زیادی برای بازگشت به دایره تنگ مربیان شاغل در لیگ برتر بپردازد. دایره‌ای که به گفته بسیاری از مربیان متاسفانه مثل خیلی جاهای دیگر بیش از آن که تابعی از شایستگی‌های افراد باشد به روابط‌شان مرتبط می‌شود. دیگر تیم‌هایی که در این فصل مربی عوض کرده‌اند عبارتند از:

1- شاهین بوشهر که در پایان هفته پنجم و پس از کسب 2 تساوی و 3 باخت محمود یاوری کهنه‌کار و پرتجربه را جایگزین حمید کللی‌فرد مربی بومی پیشین این تیم کرد. یاوری هم خیلی سریع شاهین را از قعر جدول لیگ بالا کشید.

2- استقلال اهواز که در پایان هفته هفتم عبدالمجید باقری‌نیا را که سابقه دیرینه‌‌ای در نجات این تیم از بحران‌ها داشت جایگزین مربی سرشناس و جوان پیشین خود خداداد عزیزی کرد. عزیزی طی 7 هفته، یک برد، 2 تساوی و 4 باخت با این تیم رقم زده بود.

3- ابومسلم مشهد که بیش از هر تیم دیگری بلاتکلیفی در پست سرمربیگری خود را شاهد بود. این تیم در پایان هفته هشتم ناصر پورمهدی را که 4 تساوی و 4 باخت با این تیم به دست آورده بود از کار کنار گذاشت ولی درحال حاضر با وجود آن که فرهاد کاظمی از سوی این باشگاه به عنوان سرمربی اعلام می‌شود ولی مدتی طولانی است که نیمکت مربیگری ابومسلم در روز مسابقه دست به دست می‌چرخد تا شاید روزی مشکل کاظمی با سازمان لیگ حل شود و او با خروج از فهرست سیاه مربیان منشوری، کارت سرمربیگری بگیرد.

4- پاس همدان باشگاهی که حتی مدیر عامل خود را هم به دلیل حمایت 10 هفته‌ای او از سرمربیگری علیرضا منصوریان برکنارکرد. منصوریان یک برد، 3 تساوی و 6 باخت را به ارمغان آورد و سپس تیم را تحویل علی‌اصغر مدیرروستا همبازی سابقش در تیم ملی داد. اولیایی هم صندلی مدیرعاملی را به کریم ملاحی سپرد تا پاس حرکتی تازه را برای بقا در لیگ برتر ادامه دهد.

***

به هر حال آنچه مشخص است احتیاط شدید اغلب مدیران باشگاه‌های لیگ برتری فهرست کوتاهی از مربیان را به وجود آورده که اغلب عزل و نصب‌ها حول و حوش همین افراد محدود می‌چرخد و در شرایطی که تعدادی از افراد حاضر در همین لیست مثل بیژن ذوالفقارنسب، فیروز کریمی، غلام پیروانی، نادر دست‌نشان، یحیی گل‌محمدی، اصغر شرفی، اکبر میثاقیان و... هم به مربیگری در لیگ دسته اول منتقل شده‌اند، جای چندانی برای ظهور و عرض اندام دیگر مربیان صاحب دانش روز، دارای قدرت مدیریت و توانمند در برقراری ارتباط موثر با اعضای تیم پیدا نمی‌شود. متاسفانه دایره مربیگری در لیگ برتر نه تنها به اندازه کافی نمی‌تواند به رشد طبیعی و نو شدن برسد، بلکه شماری از مربیان خارج شده از این فهرست هم راه بسیار دشواری برای بازگشت به همین حلقه پیش‌رو می‌بینند!

اساسا به نظر می‌رسد در لیگ‌های برتر و آزادگان ارتباطات ویژه و تسلط و حضوردرحاشیهها خیلی بیش ازدانش و شایستگی‌های اصیل مربیگری و دارا بودن تجربه کارساز می شود.

مجید عباسقلی