تبلیغات پزشکی غیرقانونی اما فراگیر

اما قانون، اجازه کار به پزشکانی از این دست را نمی‌دهد، درواقع اجازه کار چه به‌صورت موقت و چه به صورت دائم برای پزشکان ایرانی مقیم خارج در داخل کشور باید از سوی وزارت بهداشت تایید شود.

حسن امامی‌رضوی، معاون سلامت وزارت بهداشت در این خصوص به «جام‌جم» می‌گوید: مدرک و اجازه کار هر پزشکی که برای ادامه کار به ایران می‌آید، باید از سوی وزارت بهداشت تایید شود، در غیر این صورت این کار خلاف قانون است.

او تاکید می‌کند: البته پزشکان متخصص و خبره‌ای که شهرت جهانی دارند و مورد شناخت مردم هستند، از این امر مستثنا هستند. علاوه بر این اگر سازمان یا ارگانی با هماهنگی‌های لازم از پزشکی در خارج از کشور دعوت به کار می‌کند، قابل توجیه است؛ اما اگر به شکل فردی یا مثلا از سوی بیمارستانی بدون هماهنگی و تایید وزارت بهداشت این کار انجام شود، غیرقانونی محسوب می‌شود.

رئیس جامعه جراحان نیز با بیان این‌که عده‌ای جراح از خارج کشور به ایران آمده و پس از انجام جراحی‌هایی کشور را ترک می‌کنند، می‌گوید: این امر غیرقانونی است و پزشکان خارج از کشور برای طبابت در ایران باید مجوز رسمی از وزارت بهداشت داشته باشند. در این خصوص حدود یک ماه گذشته، نامه‌ای به وزارت بهداشت برای برخورد با این موضوع ارسال شده است؛ چراکه این موضوع می‌تواند سوءاستفاده‌های بزرگ مالی را به دنبال داشته باشد. از طرف دیگر عوارض ناشی از اقدامات این‌گونه پزشکان را کسی پاسخگو نیست.

ایرج فاضل، تبلیغات پزشکی را امری ممنوع عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: اصولا در حرفه‌ پزشکی تبلیغات ممنوع است؛ چراکه تبلیغ برای تجارت و کسب ثروت است و پزشکی کالا نیست.

علی‌رغم این اظهارنظر و تایید سایر مراجع مربوط نسبت به ممنوعیت تبلیغات پزشکی، آمار یا اعلام رسمی درخصوص برخورد  یا نحوه برخورد با تبلیغات گمراه‌کننده نظیر انواع روش‌های چاقی، لاغری، افزایش قد و مباحثی از این دست، اعلام نشده و نمی‌شود.

نظارت؟

علاوه بر این‌که تبلیغات در حوزه سلامت و پزشکی ممنوع است، براساس آیین‌نامه تبلیغات پزشکی، ضوابطی هم در این خصوص وجود دارد که از سال 85 از سوی سازمان نظام پزشکی ابلاغ شده؛ اما ظاهرا فقط روی کاغذ اجرا می‌شود.

معاون سلامت وزیر بهداشت علاوه بر این‌که تاکید می‌کند نظارت بر امر تبلیغات پزشکی از وظایف سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت است، می‌گوید: اگر شکایتی در خصوص تبلیغی گمراه‌کننده در این حوزه وجود داشته باشد، حتما بررسی می‌شود.

علی‌رغم این اظهار نظر معاون سلامت وزیر بهداشت، پاسخ مشخصی برای این سوال که چرا نظارت دقیقی قبل از چاپ و اعلام یک تبلیغ گمراه‌کننده وجود ندارد، عنوان نمی‌کند؛ اما معتقد است: هماهنگی لازم بین وزارت ارشاد برای بررسی و تایید تبلیغات پزشکی و سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت وجود ندارد.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز معتقد است: نظارت بر تخلفات پزشکی برعهده نظام پزشکی، معاونت درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی و معاونت سلامت وزارت بهداشت است؛ اما در این زمینه نظارت جدی صورت نمی‌گیرد.

حسینعلی شهریاری می‌گوید: تبلیغات پزشکی گمراه‌کننده بویژه جراحی‌های پلاستیک و زیبایی در مطبوعات مشاهده می‌شود که باعث بروز مشکلات زیادی برای مردم می‌شود.

او ادامه می‌دهد: سازمان نظام پزشکی، بیشترین نقش را در جلوگیری از تبلیغات پزشکی گمراه‌کننده دارد؛ چون با تصویب قوانین در این زمینه، اختیارات گسترده‌ای به این سازمان داده شده است.

به گفته شهریاری، براساس قوانین حتی تابلوهای مطب پزشکان باید واقعی بوده و از کلمات و جملات اضافی که باعث گمراهی بیماران می‌شود، خودداری شود. همچنین تبلیغاتی که پزشکان در رسانه‌ها انجام می‌دهند، باید واقعی باشد؛ اما متاسفانه نظارت و رسیدگی بر این تبلیغات بدرستی صورت نمی‌گیرد.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس می‌گوید: برخی تبلیغات پزشکی که به صورت غیرواقعی و کاذب ارائه می‌شود، فقط با هدف جذب بیمار  یا به اصطلاح جذب مشتری برای پزشک صورت می‌گیرد.

زیبایی، بیشترین تخلفات

سرپرست دادسرای ویژه جرایم پزشکی، بیشترین تخلفات پزشکی را مربوط به جراحی‌های زیبایی در بینی، ‌گونه، سینه و تنظیم اندازه قد می‌داند و می‌گوید: ژل‌های تزریقی حالت‌دهنده به لب در اکثر مواقع مشکل‌ساز است که ‌وزارت بهداشت وظیفه پیگیری این موارد را به عهده دارد.

محمدرضا الهی‌منش در گفتگو با ایسنا می‌گوید: اخیرا ژل‌های تزریقی حالت‌دهنده به لب وارد بازار شده که عوارض پزشکی زیادی دارد. از وزارت بهداشت و درمان می‌خواهیم این موضوع را بررسی و پیگیری کند تا پیشگیری از وقوع جرم و تخلف شود.

الهی‌منش، تبلیغات در برخی روزنامه‌ها را از علل افزایش تخلفات پزشکی در بخش جراحی‌های زیبایی ‌دانسته و می‌افزاید: اشخاص، آگهی در روزنامه را مجوزی بر صحت کار دانسته و به آدرس مندرج در روزنامه مراجعه و با اعتماد به آن، اقدام به جراحی خاص می‌کنند که موضوع برخورد با تبلیغات کاذب را به وزیر فرهنگ و ارشاد اطلاع داده‌ایم اما تاکنون ثمره‌ای نداشته است.

او سودآور بودن جراحی‌های زیبایی را یکی از دلایل افزایش این دسته جرایم می‌داند و می‌گوید:‌ تبلیغات افزایش یا کاهش قد، لاغری و چاقی در یک روز از جمله تبلیغات کاذب است که توجه بیشتر وزارت بهداشت، دانشگاه‌های علوم پزشکی و سازمان نظام پزشکی را نیازمند است.

آیین‌نامه تبلیغات پزشکی

بر اساس قانون، تنظیم دستورالعمل‌های تبلیغاتی و آگهی‌های امور پزشکی به عهده سازمان نظام پزشکی است. بر این اساس شورای عالی نظام پزشکی کشور نیز آیین‌نامه مربوط به شکل نسخه، تابلو و تبلیغات امور پزشکی را در تاریخ 18 آذر سال 1382 تصویب کرده که طبق بند 2 این آیین‌نامه، درج هر گونه آگهی گمراه‌کننده در مطبوعات ممنوع بوده و مرجع تشخیص آن سازمان نظام پزشکی است.

مطالبی که در آگهی‌های پزشکی به کار برده می‌شود، باید قبل از استفاده به معاونت نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی ارسال و پس از تایید مطالب آگهی از سوی کارشناسان این معاونت، آگهی قابل انتشار و انعکاس خواهد بود. تخلفات در تبلیغات و آگهی‌های پزشکی در مرحله نخست، تذکر به دنبال دارد و در صورت تکرار، دادسرای ویژه انتظامی سازمان نظام پزشکی، به این گونه تخلفات رسیدگی می‌کند.

چنانچه تخلف در امر تبلیغات پزشکی از سوی فرد غیرپزشک صورت گرفته باشد، سازمان نظام پزشکی به عنوان شاکی و مدعی‌العموم، موضوع را از طریق قوه قضاییه پیگیری می‌کند.

همچنین رسیدگی به تخلفات تبلیغاتی موسسات پزشکی که از وزارت بهداشت پروانه کار دارند نیز به عهده سازمان نظام پزشکی است. با این تفاسیر و با وجود این که بیش از یک سال است که از ابلاغ آیین‌نامه تبلیغات پزشکی، مواد خوراکی و بهداشتی می‌گذرد، حذف تبلیغات گمراه‌کننده در رسانه توقع زیادی نیست.

البته باور مردم هم در افزایش یا کاهش این تبلیغات بی‌تاثیر نیست، بویژه که وجود آیین‌نامه تبلیغات پزشکی سبب اعتماد بیشتر مردم به این آگهی‌ها می‌شود. در هر شکل مردم نیز باید هوشیار باشند و به این آگهی‌ها که عموما کذب است، توجهی نکنند.