نفسهایی که به شماره می‌افتد

با تغییر سبک زندگی از شیوه زندگی روستایی به شهری در دنیای امروز، بیماری‌های غیرواگیر و مزمن همچون آسم نسبت به گذشته شیوع بیشتری پیدا کرده است. آمار شیوع آسم در کشور ما نیز رو به رشد است به نحوی که این میزان بین 5 تا 15درصد در کشور می‌رسد، به عبارت دیگر برآورد می‌شود در حدود 5/6 میلیون نفر در ایران مبتلا به آسم هستند. بیماری آسم ممکن است باعث ناتوانی افراد بشود به نحوی که سالانه بیش از 15 میلیون نفر در جهان به همین علت دچار از کارافتادگی می‌شوند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد آسم اولین علت مراجعه کودکان و بزرگسالان به مراکز درمانی، وسیع‌ترین علت بستری شدن بیماران در مراکز درمانی و اصلی‌ترین علت غیبت از کار و تحصیل محسوب می‌شود. هزینه‌های این بیماری نیز برای کشور بسیار سنگین است. برآورد می‌شود سالانه تنها حدود 60 میلیون دلار هزینه داروهای مصرفی آسم در کشور می‌شود.

می‌توانید آسم خود را کنترل کنید

شعار «شما می‌توانید آسم خود را کنترل کنید»، پیام مشارکت و همکاری تنگاتنگ بیماران، خانواده‌ها و پزشکان را به همراه دارد.این مشارکت و همکاری در گرو آموزش و افزایش آگاهی افراد در زمینه علل و آسیب شناسی بیماری آسم، تشخیص، درمان و بویژه پیشگیری از آن است.

پیشرفت قابل توجهی طی 20 سال گذشته از نظر درمان دارویی آسم و آموزش و کنترل عوامل محیطی به دست آمده و موجب شده است بیش از 90 درصد بیماران از یک زندگی طبیعی برخوردار شوند، ولی هنوز راهبردهای علمی‌جدیدی برای پیشگیری آسم ارائه نشده است.

ایجاد رابطه نزدیک و مستمر و اشتراک مساعی میان پزشک، بیمار و خانواده، شناسایی عوامل خطر در محیط زندگی و عرصه‌های کار و تحصیل و پرهیز از آنها، ارزیابی شدت آسم، درمان سریع و درست و کافی، پایش روند بهبود بیماری، درمان سریع حمله‌های آسم و پیشگیری از تکرار آنها به عنوان اصول پیشگیری و کنترل آسم، شناخته شده است.

ارث و محیط

آسم بیماری مزمن و شایعی است که هم جنبه‌های ارثی و هم عوامل محیطی در پیدایش و پیشرفت آن نقش دارند. شهرنشینی، آلودگی هوا، تماس با دود سیگار و مصرف غذاهای آماده همه در بروز این بیماری موثر است.

یکی از عوامل مهمی‌ که در بروز این بیماری موثر است، مصرف غذاهای آماده و کنسروهاست که متاسفانه عمدتا محتویات این مواد روی آن نوشته نشده است. غذای کودک بخصوص در 6 ماه اول زندگی نیز در بروز این بیماری بسیار موثر است و حتما باید در این مورد نظارت و دقت زیادی با مشورت پزشک انجام شود.

روزی برای آسم

اولین روز جهانی آسم در سال 1998 در بیش از 35 کشور دنیا تکریم شد. بتدریج و طی سال‌های بعد میزان مشارکت سایر کشورها نیز افزایش یافت؛ به طوری که این روز به عنوان یکی از رویدادهای اساسی در افزایش آگاهی مردم در مورد آسم به حساب می‌آید.

روز جهانی آسم با سازماندهی سازمان جهانی آسم در اولین سه‌شنبه ماه می هر سال (که امسال مصادف با 15 اردیبهشت است) در راستای همکاری با گروه‌های مراقبت بهداشتی و مراقبین آسم در جهت افزایش آگاهی نسبت به آسم و بهبود وضعیت مراقبت از آسم در سراسر جهان برگزار می‌شود.

روز جهانی آسم، زمان افزایش سطح آگاهی شهروندان و اهتمام مسوولان در سطح ملی و جهانی به اهمیت پیشگیری و کنترل بیماری آسم و اولویت این مساله خطیر بهداشتی و اجتماعی در نظام بهداشت و سلامت کشورهاست. سلامت شاخص مهم عدالت اجتماعی و توسعه و پیشرفت در هر جامعه‌ای است و پیشگیری هم از مهم ترین عوامل موثر تامین سلامت است.

سال‌های از دست رفته

هرچند آسم جزو بیماری‌های چندان شایع محسوب نمی‌شود، اما به لحاظ اثرگذاری روی کیفیت زندگی جزو 10 بیماری مهم است .آسم به لحاظ هزینه‌های بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی رکورددار است و علت اصلی غیبت از کلاس درس، کار و فعالیت اجتماعی است. بیماری آسم در زمان حاضر دهمین عامل کاهش سطح زندگی و سال‌های عمر از دست رفته در کشور است و از این نظر در سطح بیماری اسکیزوفرنی و سیروز کبدی است. آسم اولین علت مراجعه کودکان و بزرگسالان به مراکز درمانی، وسیع‌ترین علت بستری شدن بیماران در مراکز درمانی و اصلی‌ترین علت غیبت از کار و تحصیل محسوب می‌شود.

ضرورت فرهنگ سازی

آسم برای خیلی از خانواده‌ها همچون یک تابو است و فکر می‌کنند مثل طاعون قابل علاج نیست و این مساله باعث ترس بسیاری از خانواده‌ها شده است . عدم همکاری خانواده‌های دارای بیمار مبتلا به آسم با پزشکان، یکی از چالش‌های پیش روی سیستم درمان آسم در کشور است. برخی از بیماران یک یا دو هفته از داروها استفاده کرده ولی از آنجا که علایم بهبودی را فورا نمی‌بینند، داروها را قطع می‌کنند.

مسخره شدن دانش‌آموز مبتلا به آسم هنگام استفاده از دستگاه استنشاقی توسط دیگر همکلاسی‌ها یکی دیگر از چالش‌های پیش روی آسم در کشور است. شاید اگر معلمان و مربیان بهداشت مدارس به دانش‌آموزان نحوه برخورد با دانش‌آموز مبتلا به آسم را آموزش دهند، کودک بیمار بتواند در مواقع لزوم براحتی از این دستگاه استفاده کند و با مشکلات کمتری مواجه شود.

آسم در نقاط حاشیه‌نشینی و کارگری و افراد با درآمد اقتصادی پایین، شیوع بالاتری دارد. لذا اصلاح وضع درونی منازل، خانه‌سازی و ایجاد مسکن مناسب در شیوع آسم موثرست. مهم‌ترین نقش در پیشگیری، نقش آموزش است. همچنین آشنایی خانواده‌ها با زمینه‌های ارثی و ژنتیک، عوامل محیطی، عوامل آلرژی‌زا و عوامل محرک و آلرژی مواد غذایی مانند آبمیوه‌های بسته بندی شده می‌تواند دلیل جلوگیری از بیماری آسم باشد. به عنوان مثال دود سیگار و اسپند چه در منزل و حتی خارج از آن یک عامل مهم آلرژی زاست و همچنین دود کردن اسپند در منزل نیز می‌تواند عامل دیگری برای بروز آلرژی در بیمار باشد که با رعایت و شناخت عوامل می‌توان از بروز آسم و تشدید آن در فرد جلوگیری کرد.

در کنار این موضوع، اولویت بیشتر کنترل آسم در راهکارهای بهداشتی و سلامت کشور، ارائه آموزش‌های بهداشتی، فرهنگی، اجتماعی در زمینه پیشگیری و کنترل آسم، ارتقای سطح آگاهی‌های عمومی ‌و کادرهای تخصصی در خصوص اهمیت آسم و آلرژی به طور قطع می‌تواند میزان مؤثر شیوع آسم را در کشور کاهش دهد.