دانش عمومی کد خبر: ۲۴۱۲۰ ۲۹ ارديبهشت ۱۳۸۲ | ۱۵:۵۰

حرکت بازگشتی سیارات خارجی

اگر مسیر حرکت مشتری را در چند ماه اخیر دنبال کرده باشید ، ملاحظه کرده اید که سرعت و جهت حرکت آن فرق می کند. گاهی با سرعت حرکت می کند ، ترمز می کند ، متوقف می شود ، دنده عقب حرکت می کند ، دور می زند و خلاصه پس از یک عالمه حرکتهای عجیب و غریب دیگر دوباره

با سرعت به حرکت قبلی خود ادامه می دهد. این پدیده را مردم هزاران سال پیش بخوبی می شناختند (شاید به آن دلیل که این اجرام ، چراغهای شبانه آنان بودند و مردم با دیدن آنها به خواب می رفتند) و به دلیل رفتار عجیبش این حرکت را حرکت بازگشتی (رجعی) نامیده بودند. در آن زمان فقط مریخ ، مشتری و زحل دارای این حرکت بودند و امروز اورانوس ، نپتون و پلوتو هم به آنها افزوده شده است . به عبارت دیگر، برای سیارات خارج مدار زمین پدیده ای به نام حرکت بازگشتی روی می دهد ، بدین شکل که سیاره ناگهان در آسمان دور می زند. دلیل این پدیده خیلی هم سخت نیست . همان طور که می دانید ، زمین نسبت به سیارات خارجی به خورشید نزدیکتر است . به همین دلیل هم با سرعت بیشتری به دور خورشید می چرخد و هم در مدت زمان کمتری ، یکبار به دور آن می چرخد. به همین دلیل ، سرعت نسبی سیاره نسبت به زمین مقادیر مختلفی می گیرد. بعضی مواقع که 2سیاره با یک سرعت به دور خورشید می چرخند (البته مولفه ای از سرعت که عمود بر خط دید سیاره باشد) ، زمین و سیاره خارجی نسبت به هم ساکن دیده می شوند و به نظر می رسد سیاره در آسمان زمین ساکن است . این حالت را اقامت می گوییم . وقتی هم که زمین سیاره را پشت سر می گذارد، به نظر می رسد که سیاره در آسمان عقب رفته است و هنگامی که زمین به سیاره نزدیک می شود ، به نظر می رسد سیاره در حال حرکت به جلو است . در واقع این پدیده را سرعتهای نسبی زمین و سیاره رقم می زنند. متاسفانه حرکت رجعی مشتری به پایان رسیده است ؛ اما می توانید از آخر امسال شاهد آغاز حرکت بازگشتی 2-3ماهه آن باشید ؛ اما اگر خیلی علاقه مند هستید زودتر یک حرکت رجعی را رصد کنید به مریخ متوجه شوید. از اواسط تابستان ، حرکت بازگشتی مریخ آغاز می شود و باتوجه به درخشندگی بالای آن و مناسب بودن وضع هوا، می توانید هر شب حرکت آن را زیر نظر داشته باشید. کافی است هر شب موقعیت مریخ را نسبت به سیارات اطراف روی نقشه رسم کنید تا پس از یکی دو ماه ، حرکت زیبای آن را ببینید. زحل هم حرکت رجعی دارد ؛ ولی برای دیدن آن بایستی تا 5ماه دیگر صبر کنید. 3سیاره خارجی دیگر یعنی اورانوس ، نپتون و پلوتو هم حرکت رجعی دارند ؛ ولی بدون تلسکوپ نمی توان آن را مشاهده کرد.

ذوالفقار دانشی

ارسال نظر