طرح پیشگیری از تنبلی چشم

"آمبلیوپی" یا تنبلی چشم اختلالی است که اگر بموقع تشخیص داده نشود فرد را از یک یا هر دو چشم بسیار کم بینا یا نابینا خواهد کرد. اما همین اختلال با تشخیص بموقع، به آسانی کاملا قابل درمان است.

چشمان بعضی از کودکان با آن که سالم و طبیعی به نظر می رسند، اما از سلامتی و دید کافی برخوردار نیستند.
رشد و تکامل مرکز بینایی در مغز، از دوران جنینی تا حدود 10 سالگی ادامه دارد. اما حداکثر سرعت رشد آن تا سه سالگی است.

نتیجه تکامل دستگاه بینایی در این دوران دید واضح و کامل است و در این مدت بویژه در سه سال اول زندگی هر عملی که باعث اشکال دید در یک یا هر دو چشم کودک شود، رشد و تکامل دستگاه بینایی را متوقف می سازد و در نتیجه باعث کاهش میزان بینایی کودک می شود. به این مفهوم که امکان دارد چشم به ظاهر سالم، از بینایی طبیعی برخوردار نباشد.

در صورتی که اشکال دید کودک بیش از پنج سالگی درمان شود، حتی اگر چشم در این مدت تنبل شده باشد با درمان، بینایی کامل به دست می آید.

پس از پنج سالگی هر چه درمان چشم تنبل بیشتر به عقب بیافتد، احتمال به دست آوردن بینایی کامل کمتر می شود بطوری که پس از هفت تا 10 سالگی درمان هیچ تاثیری در بینایی نخواهد داشت.

یکی از عوامل ایجاد کننده تنبلی چشم اشکالات مادرزادی در ساختمان چشم مانند آب مروارید و پایین افتادگی پلک است؛ چرا که چشم نمی تواند تصویر واضحی از اشیا دریافت کند و بتدریج دچار تنبلی چشم می شود.

یکی دیگر از علل ایجاد کننده تنبلی چشم می تواند نزدیک بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم باشد. چرا که در صورت کم بودن دید، هر دو چشم یا چشم ضعیف تر به این اختلال دچار می شود.

انحراف چشم یا لوچی نیز می تواند باعث دوبینی شده و در نتیجه تصویر واضحی روی شبکیه چشم تشکیل نشود و مغز بتدریج برای حذف دوبینی، تصویر شکل گزفته از چشم منحرف را حذف کرده و تنبلی چشم ایجاد می شود.

تنها راه پیشگیری از تنبلی چشم، تشخیص بموقع عوامل ایجاد کننده آن است و چون بسیاری از این عوامل برای خانواده ها ناشناخته است، چشم همه کودکان باید حداقل سه بار پیش از دبستان در سنین دو تا سه سالگی، سه تا چهار سالگی و پنج تا شش سالگی معاینه شود.

درمان تنبلی چشم معمولا بستن چشم سالم است تا چشم تنبل به کار بیافتد و تنبلی آن برطرف شود که مدت بستن را نیز متخصص تعیین می کند و در فواصل مشخص نیز باید وسیله متخصص معاینه شود. اما گاهی اوقات برای درمان، عینک و در بعضی موارد جراحی توصیه می شود.

اگر تنبلی چشم بر اثر بیماریهای مادرزادی یا دیگر عیوب ساختمانی چشم ایجاد شده باشد، باید پیش از سه ماهگی درمان شود و اگر به علل دیگر به وجود آمده باشد، درمان قطعی آن تا پیش از پنج سالگی امکان پذیر است و پس از آن درمان معمولا نتیجه خوبی ندارد.

مدت درمان ممکن است چندین سال به طول بیانجامد که در این صورت والدین کودک باید پشتکار و حوصله لازم را به خرج دهند.

صورت کودک باید همیشه تمیز باشد و از ریختن داروهای سنتی در داخل چشم باید خودداری شود.

والدین باید درصورت تجویز عینک، کودک را به استفاده دائمی از آن تشویق کنند و در صورت نیاز به بستن چشم، درست طبق دستور پزشک عمل کنند.

سازمان بهداشت جهانی برای مراقبت از چشم کودک به والدین توصیه کرده است: در صورت مشاهده هر نوع اختلال بینایی، ظاهر غیر طبیعی چشم مانند مردمک سفید، قرمزی چشم و حوادث چشمی، کودک را نزد بینایی سنج یا چشم پزشک ببرند.

ایرنا