ممیزی انرژی درخدمت صنایع پرمصرف

تحلیل و پردازش اطلاعات انرژی برای یک کارخانه ، پیدا کردن گلوگاه های انرژی در کارخانه و یافتن پارامترهایی که به ما کمک می کند مصرف انرژی را در کارخانه پایین بیاوریم ، ممیزی انرژی می نامند.

کد خبر: ۱۵۲۵۱۴

این فرآیند شامل بررسی روند مصرف از گذشته تا حال ، اندازه گیری پارامترهای انرژی و در نهایت تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده است. اطلاعات انرژی گذشته در یک کارخانه می تواند کمک زیادی به ممیزی انرژی بکند. حتی بدون وارد شدن به کارخانه و با بررسی روند 3 سال تولید و مصرف انرژی در یک کارخانه و چند پرسش ساده از کارشناسان هر بخش می توان راهی کم هزینه یافت که مصرف انرژی و هزینه ها را تا حد زیادی کاهش دهد. به طور کلی ، راهکارهایی که ارائه می شود، به 2 بخش مکانیکی و برقی تقسیم می گردند. از دید هزینه هم می توان 3 نوع روش بدون هزینه ، کم هزینه و پرهزینه را در نظر گرفت.

ممیزی انرژی در 3 مرحله انجام می گیرد: در مرحله اول با بازدید از کارخانه می توان تشخیص داد که کجا مشکل دارد. مثلا از دود اگزوز می توان فهمید که بویلر خوب کار نمی کند. در مرحله دوم ، اندازه گیری نیز وجود دارد که تجهیزات اندازه گیری در کارخانه نصب و با کمک آنها مصارف انرژی اندازه گیری می شود. در مرحله سوم وارد جزییات کار می شویم و راندمان تجهیزات را نیز بررسی می کنیم.
اهمیت اجرای این راهکارها را می توان از 3 جهت مورد توجه قرار داد:
1- کاهش هزینه برای کارخانه ها
2- کاهش مصرف انرژی (با توجه به این که یارانه زیادی بابت انرژی در کشور پرداخت می شود.)
3- کاهش آلودگی محیط زیست.

تاریخچه ممیزی انرژی در دنیا

بهینه سازی و توجه به مدیریت انرژی از دهه 70 و همراه با بحران نفت مورد توجه قرار گرفت. پیشرفت غرب در این زمینه به گونه ای بود که از سال 1975 تا 1980 توانستند فقط یک درصد از مصرف انرژی را کاهش دهند. از سال 1980 تا 1985 این کاهش به 15 تا 20 درصد رسید. در سالهای اول مشکلات بررسی و قوانین مورد نیاز وضع شد. ازجمله این قوانین می توان به قوانین مالیاتی اشاره کرد. در حال حاضر، غرب به جایی رسیده است که برای صرفه جویی در انرژی نیاز به هزینه های بسیار بالایی دارد، یعنی فناوری مورد استفاده از سوی کشورهای پیشرفته در حال حاضر حداکثر بازدهی را دارد.
بنابراین اگر بخواهند فناوری بهتری را استفاده کنند، باید سرمایه گذاری زیادی انجام دهند. قوانین سازمان های بین المللی نیز آنها را مجبور به کاهش مصرف و در نتیجه کاهش آلاینده ها کرده است. به همین علت ، کشورهای پیشرفته به فکر افتاده اند طرحهای بهینه سازی را در کشورهای در حال توسعه انجام دهند و نیز فناوری های پرمصرف را به این کشورها منتقل کنند. از طرف دیگر، چون مساله محیط زیست هم مطرح است و یک بحث جهانی است ، بنابراین کاهش مصرف در کشورهای در حال توسعه به نفع کشورهای پیشرفته نیز خواهد بود.
به همین منظور ژاپن در سال آینده 2.1 میلیون دلار در ایران برای بهینه سازی مصرف انرژی سرمایه گذاری خواهد کرد.

شاخص مصرف انرژی

برای هر صنعت خاص ، پارامتری با عنوان شاخص مصرف انرژی (Consumption Speciefic Energy) یا SEC تعریف و محاسبه می گردد. شاخص مصرف انرژی نشان دهنده مقدار انرژی مصرفی به ازای واحد محصول تولیدی است.
به عنوان مثال انرژی مصرفی برای تولید یک تن فولاد یا آلومینیوم یا یک متر پارچه ، نشان دهنده شاخص مصرف انرژی هر کدام از این تولیدات است. شاخص یاد شده هم برای داخل کشور و هم کشورهای صنعتی محاسبه می شود. بعضی از این شاخصها به عنوان یک شاخص بین المللی شناخته شده است . برای نمونه ، در دنیا حدود 90 کیلووات ساعت الکتریسیته به ازای تولید یک تن سیمان مصرف می شود. در اوایل سال 75 این مصرف در ایران حدود 140 کیلووات ساعت به ازای یک تن سیمان تولیدی بود که درحال حاضر به 117 کیلووات ساعت رسیده است . بنابراین اولین قدم در آوردن شاخص مصرف انرژی در داخل و مقایسه آن با کشورهای صنعتی بود. در مرحله بعد، در هر یک از صنایعی که مد نظر بود، میانگین (Average) شاخص مصرف انرژی را براساس تولید انجام گرفته محاسبه کردیم . مثلا در 40 کارخانه که یک محصول تولید می کنند، بررسی انجام و میانگین مصرف انرژی تعیین شد. در میان این کارخانجات تعدادی بالای این میانگین هستند و تعدادی زیر میانگین قرار دارند. درخصوص آنهایی که بالای میانگین هستند، پیشنهاد داده شد تا خود را به این میانگین برسانند و در مرحله بعد سعی شد به طور مدام این میانگین تا حد رسیدن به میانگین جهانی کاهش داده شود.

فعالیت های بخش صنعت سابا

فعالیت های سازمان بهره وری انرژی ایران از سال 1375 آغاز شده است. در بخش صنعت ابتدا با کمک بانک جهانی ، صنایع کشور به چند دسته مختلف تقسیم بندی شد. سپس بانک جهانی با کمک کارشناسان داخلی صنایع پرمصرف را مشخص کردند و بررسی صنایع پرمصرف آغاز شد. اولین صنعت مورد بررسی ، صنعت سیمان بود، بعد به ترتیب صنایع نساجی ، آلومینیم ، ریخته گری ، فولاد و اخیرا صنایع قند و شکر، لاستیک ، چوپ و کاغذ بررسی شدند.
صنایع ذکر شده پرمصرف ترین صنایع کشور از نظر انرژی به حساب می آیند. پس از بررسی های گذشته در حال حاضر در صدد بازنگری در آنها هستیم و دوباره همه آنها را بررسی می کنیم. در مرحله اول ممیزی های انرژی انجام شده ، زیاد کامل نبود و در حال حاضر در صدد بازنگری در آنها هستیم. تا به حال حدود 80 کارخانه بررسی و ممیزی انرژی شده است و برای سال آینده نیز صنایع غذایی بررسی می شود.

وام بهینه سازی مصرف انرژی

درباره طرح های ملی ، ممیزی انرژی از طرف سابا انجام می گیرد و رایگان است . با این کار موارد اشکال و نقص در این صنایع را یافته و به آنها ارائه می شود. مرحله بعدی اجرای این طرحهاست که نیاز به هزینه دارد. سابا تا جایی که می تواند از طریق تبصره 12 برای دریافت وام به صنایع کمک می کند. البته خود صنعت هم باید کمی هزینه کند و فناوری خود و فناوری های موجود را بررسی کند. از طرفی مشکلات مالی ، قادر نبودن در تامین هزینه ها، فناوری های قدیمی با مصرف بالا که نیاز به تعمیر و نگهداری زیادی دارد و باعث کاهش سود می شود، موارد دیگری هستند که باعث کم توجهی بعضی از صنایع به بهینه سازی مصرف انرژی شده است.