زیستگاه‌های سمندر لرستانی در خطر نابودی؛ بی‌توجهی ملی به گونه‌ای که تنها در ایران زیست می‌کند.

مدیرعامل انجمن دیده‌بان زاگرس با هشدار درباره وضعیت بحرانی زیستگاه‌های سمندر لرستانی، گفت که این گونه منحصر‌به‌فرد تنها در مرز استان‌های لرستان و خوزستان زیست می‌کند و ادامه حیات آن به سلامت چشمه‌ها و حفظ منابع آبی طبیعی وابسته است.

ابوذر بزرگی قلاوند، مدیرعامل انجمن دیده‌بان زاگرس اظهار کرد: خط مرزی استان‌های لرستان و خوزستان، به‌ویژه در محدوده شهرستان اندیمشک، زیستگاه اصلی گونه اندمیک(بومی) سمندر لرستانی با نام علمی Neurergus kaiseri  است که در میان مردم محلی با نام‌های حاجی باریکاب و چِرق پِروق شناخته می‌شود؛ این منطقه، تنها زیستگاه شناخته شده این گونه در جهان است و از ارزش بالایی در مطالعات اکولوژیک و زیستی برخوردار است.

وی ادامه داد: حیات سمندر لرستانی به‌طور کامل به وجود و سلامت منابع آبی طبیعی وابسته است. هرگونه تغییر در چشمه‌ها، کاهش سطح آب یا برداشت بی‌رویه از منابع طبیعی، مستقیماً آینده جمعیتی این گونه را تهدید می‌کند. در واقع حفظ حق‌آبه طبیعی چشمه‌ها برای بقا و پایداری این گونه حیاتی است.

بزرگی قلاوند با اشاره به تهدیدهای متعدد زیستگاه‌های سمندر لرستانی گفت:دستکاری چشمه‌ها توسط برخی ارگان‌ها از جمله امور عشایر برای آبرسانی، گسترش خشکسالی، وجود بیش از ظرفیت دام در عرصه‌های طبیعی و صید و فروش غیرقانونی این گونه از مهم‌ترین عوامل تهدید کننده است. 
وی ادامه داد: متأسفانه در سال‌های اخیر برداشت غیرمجاز سمندر برای فروش در آکواریوم‌ها و حتی استفاده در سفره‌های هفت‌سین نیز رواج یافته است.

این فعال محیط زیست تأکید کرد: با وجود اهمیت بالای گونه خاص سمندر لرستانی تاکنون هیچ اقدام مؤثر، مداوم و ساختاریافته‌ای برای حفاظت از آن در سطح ملی یا محلی صورت نگرفته است و متأسفانه هیچ مرجع تخصصی برای پایش جمعیت یا بررسی وضعیت زیستگاه‌ها وجود ندارد و این خلأ اطلاعاتی، روند حفاظت را دشوار کرده است.

مدیرعامل انجمن دیده‌بان زاگرس یادآور شد: انجمن دیده‌بان زاگرس طی سال‌های گذشته مکاتبات و نشست‌های متعددی با اداره محیط‌زیست شهرستان اندیمشک و اداره‌کل محیط‌زیست خوزستان داشته و پیشنهادهایی برای تدوین برنامه حفاظتی ارائه داده است، اما تا امروز اقدام مؤثری از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط مشاهده نشده است.

او با بیان اینکه نخستین گام برای حفاظت از سمندر لرستانی، ایجاد دبیرخانه‌ای تخصصی برای پژوهش و اقدام علمی و عملی در این حوزه است، افزود: جوامع محلی می‌توانند نقش کلیدی در حفظ این گونه داشته باشند. آموزش و جلب مشارکت مردم محلی، همراه با تعیین و حفاظت از حریم چشمه‌ها، باید در اولویت برنامه‌ها قرار گیرد تا هیچ ارگانی نتواند بدون اخذ مجوز زیست محیطی در این مناطق عملیات اجرایی انجام دهد.

بزرگی قلاوند در پایان گفت: سمندر لرستانی هنوز برای بسیاری از مردم ناشناخته است؛ در حالی‌که از نظر ارزش زیستی و انحصار جهانی، می‌توان آن را هم‌سنگ یوزپلنگ آسیایی دانست. در حقیقت معرفی این گونه و برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری اکوتوریسمی از زیستگاه‌های آن، ضمن ایجاد فرصت‌های توسعه محلی، می‌تواند به حفاظت پایدار از یکی از ارزشمندترین گونه‌های جانوری کشور منجر شود.