هوش مصنوعی؛ فرصت طلایی آموزش در مدارس

موضوعی که موجب اعتلای نظام آموزشی کشور میشود، اما با وجود همه مزایای آن، سیستم آموزشی را با چالشهایی هم مواجه میکند.پیشرفت در زمینه تکنولوژیای نظیر هوش مصنوعی میتواند غوغایی را در حوزه فناوری ایجاد کند، چراکه طبق تحقیقات، بازار هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۵ به صنعت۱۹۰میلیارد دلاری تبدیل خواهد شد.صنعتی که حوزه آموزش را هم تحت تاثیر قرار میدهد. البته با وجود استقبال برخی از این فناوری، بسیاری از افراد ازجمله معلمان هم ازگسترش آن در کلاس درس و مدرسه احساس نگرانی میکنند.این درحالیاست کهچندی پیش محمدمهدی کاظمی،معاون آموزش متوسطه وزارت آموزشوپرورش گفته بود که بیش از ۲۵هزار معلم در زمینه هوش مصنوعی آموزش دیدند. حالا سؤال اینجاست در کنار فراهمشدن زیرساختهایی برای این موضوع، آیا ورود چنین تکنولوژیهایی عدالت آموزشی رابه حاشیه نمیکشاند؟ آموزشوپرورشی که در دریافت کارت ورود به جلسه امتحانات نهایی امسال به مشکل برخورد، آیا برای مهیا شدن این فضا آمادگیهای لازم را دارد؟ کارگزاران فناوری در مدارس!به هر میزان که دانشآموزان با هوش مصنوعی تعامل داشته باشند، این فناوری میتواند ذائقه، دانش و تفکر آنها را شناسایی کند و آموزش متناسب با آنان را ارائه دهد. البته علی شاکر، پژوهشگر ارتباطات و هوش مصنوعی در گفتوگو با جامجم میگوید: «مهمترین اتفاقی که با حضور هوش مصنوعی رخ میدهد این است که مرجعیت از معلم به سمت ایجنت یا یک کارگزار هوشمند حرکت میکند. یعنی معلمها و اولیای مدرسه دیگر آن مرجعیت سابق را نخواهند داشت»؛ مسألهای که شاید به نقش معلمان آسیب بزند، معلمانی که نقش بسیار حیاتی و تعیینکنندهای در توسعه زندگی دانشآموزان دارند . اما شاکر به ما میگوید که با ورود هوش مصنوعی به مدارس، یک ایجنتی میآید که بهمراتب بهتر از معلم درس میدهد و خودش بهوسیله شرکتهای بزرگ فناوری در حال آموزشدیدن است اما نباید جایگزین معلمان شود. هوش مصنوعی فرصت یا تهدید؟درحالحاضر استفاده از هوش مصنوعی در برخی کشورهای اروپایی همچون فنلاند تغییرات چشمگیری در نظام آموزشی به همراه داشته است.اماهمین فناوری میتواند تهدیدهایی هم ایجاد کند؛ خانوادههایی که از تحصیلات و درآمد بالاتری برخوردارند، از ابزارهای فناوری بهتری بهرهمند میشوند، درحالیکه خانوادههای طبقات پایینتر و روستایی ممکن است به این امکانات دسترسی نداشته باشند. یکی دیگر از تهدیدهای چنین فناوریهایی آموزش این ایجنتها توسط شرکتهای بزرگ فناوری است که علی شاکر از آن بهعنوان سوگیریهای الگوریتمی یاد میکند و میگوید: «موضوعی که در اینجا مطرح میشود این است که چه کسی این دانشآموزان را تربیت میکند و این تربیت بر اساس کدام ارزش است؟ اگر ما بخواهیم صرفا مصرفکننده این پدیده باشیم، مسلم است که آنها فرهنگشان را در این فناوری منعکس میکنند. پس بهتر است که ما فرهنگ و زبانمان را وارد پلتفرمهای هوش مصنوعی کنیم.» آموزش در مواجهه با تکنولوژیهای نوینامروزه در مدارس با نسلی مواجه هستیم که برخلاف نسلهای گذشته با رسانههای مجازی بیشتری تعامل دارند. دانشآموزانی که علاوه بر زندگی در فضای حقیقی، زندگی دومی هم در فضای سایبری تجربه کردهاند. اما مسألهای که در اینجا نگرانکننده است، آموزش به افراد است که اصلا این تکنولوژی چیست و چه کاراییای دارد؟ علی شاکر، پژوهشگر هوش مصنوعی دراینباره به ما میگوید:«نظام آموزشی کشور در ابتدا باید به معلمان آموزش دهد ودرخوشههای ارتباطی مجازی آنان این موضوع را مطرح و برایشان محتوا، تولید و ارسال کند. درغیراینصورت با وجود چنین تکنولوژیای، از آن در کارهای بسیار سطح پایین استفاده میکنیم درحالیکه هوش مصنوعی شروع کننده تحول درعلم خواهدبود.» وی همچنین میافزاید: «ما میتوانیم از این فناوری به گونهای استفاده کنیم و از آن بخواهیم برای ما بازیهایی را طراحی کند که دانشآموزان در قالب این بازیها بسیاری از مطالب و دروس را یاد بگیرند، چراکه این ابزار آمده تا گستره علم را بیشتر کند و یادگرفتن ما را تسهیل بخشد.» با این حال، ممکن است در آیندهای نهچندان دور شاهد تغییراتی در نقش مدارس و معلمان باشیم. ابزارهای تکنولوژی میتواننداین محیطهای اجتماعی رادستخوش تغییرات گستردهتری کنند. بنابراین دراینجا نقش دولت ومخصوصا آموزشوپرورش مهم است که بتواند با سیاستگذاری مناسب، فرصتها و تهدیدها را بهدرستی مدیریت و شناسایی کند.