صف وام ازدواج؛ از بهارستان تا میرداماد

انسیه کتابچی، معاون دبیر ستاد ملی جمعیت ریاست جمهوری می‌گوید: تا پایان خردادماه امسال ۴۲۸ هزار نفر در صف دریافت وام فرزندآوری و ۲۳۸ هزار نفر در صف وام ازدواج قرار داشتند.حال با توجه به گذشته ۴۷ روز از تابستان ۱۴۰۳ صف دریافت وام ازدواج و فرزندآوری طویل‌تر شده و بانک‌ها به بهانه‌های مختلف از زیر بار اعطای وام شانه خالی می‌کنند. محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در مورد پرداخت وام ازدواج می‌گوید میزان منابع این وام مشخص و در قانون بودجه ابلاغ شده است. این عدد بین بانک‌ها تقسیم شده و میزان سقف پرداخت وام ازدواج نمی‌تواند تغییر کند، مگر این‌که مجلس مبلغ آن را افزایش دهد.

سخنان رئیس کل بانک مرکزی در حالی است که سقف منابع برای پرداخت تسهیلات ازدواج پایین است. در قانون بودجه امسال رقم ۲۰۰هزار میلیارد تومان برای پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزندآوری دیده است؛ البته نمایندگان مجلس می‌گویند رقم مصوب مجلس ۳۰۰هزار میلیارد تومان بود که با رایزنی و انتقاد بانک مرکزی، مجمع تشخیص مصلحت نظام آن را به ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کاهش داد.براساس بند ث تبصره ۱۳ قانون بودجه۱۴۰۳، بانک مرکزی مکلف است مطابق با قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و قوانین مربوط به ایثارگران، از محل سپرده‌های قرض‌الحسنه به هر یک از زوج‌هایی که تاریخ ازدواج آنها بعد از۱۳۹۹.۰۱.۰۱است، مبلغ ۳۰۰میلیون تومان و برای زوج‌های زیر ۲۵ سال و زوجه‌های زیر ۲۳ سال مبلغ ۳۵۰ میلیون تومان وام ازدواج پرداخت کند. سقف‌ وام ازدواج برای خانواده‌های شهدا و ایثارگران دو برابر است.بانک مرکزی در روزهای نخست امسال دستورالعمل پرداخت وام ازدواج را به نظام بانکی ابلاغ کردوباید به صورت مستمر بر سامانه تسهیلات وام ازدواج نظارت کند؛ همچنین در ارتباط با ضامن نیز بر‌اساس قانون، بانک‌ها باید براساس امتیاز مکسوبه متقاضیان در اعتبارسنجی نسبت به اخذ یک فقره سفته و یک ضامن اقدام کنند. برهمین اساس،بسته به اعتبارسنجی انجام شده موردتایید قانون‌گذار، از متقاضیان تضامین اخذ می‌شود.مجلس مبلغ وام ازدواج امسال را نسبت به سال گذشته ۶۰ درصدافزایش داد؛این موضوع با توجه به منابع کم و میزان افرادی که می‌توانند این وام را دریافت کنند، نسبت به سال گذشته نصف خواهدشد؛یعنی حدود ۴۰۰هزارنفرمی‌توانندامسال وام ازدواج بگیرند بنابراین به افرادی که درصف هستنداضافه خواهدشد. براساس پیگیری‌های خبرنگار جام‌جم با توجه به ۲۰۰ هزار میلیارد تومان منابع برای تسهیلات ازدواج و فرزندآوری، سهم پرداخت تسهیلات ازدواج ۱۵۴ هزار میلیارد تومان و برای وام فرزندآوری نیز ۴۶هزار میلیارد تومان تعیین شده است. همچنین بانک مرکزی مبلغ ۲۰۰هزار میلیارد تومان را به بانک‌ها ابلاغ کرده است.
   
امسال چند نفر وام ازدواج گرفتند؟
براساس گزارش بانک مرکزی،بانک‌ها از ابتدای امسال تا نیمه مرداد ماه سال جاری ۵۶.۳هزار میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به متقاضیان پرداخت کرده‌اند که در مقایسه با سهمیه تکلیفی برای این تسهیلات (مبلغ ۵۴.۴هزار میلیارد تومان تعیین شده)، عملکرد بیش از ۱۰۳.۵درصدی داشته است، همچنین تسهیلات قرض‌الحسنه فرزندآوری نیز از ابتدای سال جاری تا ۱۴ مردادماه بالغ بر ۱۳.۸هزارمیلیارد تومان پرداخت شده است. بر اساس آمارها، تاکنون بیش از۱۷۰هزارنفر وام ازدواج گرفتند و فقط ۲۳۰ هزار نفر دیگر نیز می‌توانند امسال این وام را بگیرند و امکان اضافه‌شدن آن نیست. بیش از ۹۸هزار میلیارد تومان وام ازدواج در صف پرداخت بانک‌ها قرار دارد، یعنی ثبت‌نام و تعیین‌شعبه شده و از طرف بانک‌ها باید پرداخت شود. این در حالی است که سقف وام ازدواج برای امسال (ثبت‌نام شده) تکمیل شده است؛ یعنی با توجه به این شرایط ثبت‌نام نیز برای پرداخت وام ازدواج تا پایان سال نخواهد شد و این موضوع سبب خواهد شد جوانان بیش از چند ماه در صف بمانند.بر اساس دستورالعمل بانک مرکزی در تمام استان‌ها و شهرستان‌های کشور همواره حداقل پنج بانک فعال جهت ثبت‌نام متقاضیان در سامانه بایستی وجود داشته باشد. همچنین سهمیه بانک‌ها به گونه‌ای مدیریت می‌شود تا توزیع آن متمرکز در چند ماه ابتدایی نبوده و در طول سال این سهمیه توزیع شود، اما متقاضیان دریافت این وام برای ثبت‌نام در سامانه وام ازدواج با این پیام که «در حال حاضر هیچ بانکی در استان انتخابی شما دارای اعتبار نمی‌باشد» مواجه می‌شوند و امکان ثبت‌نام ندارند.
 
۱.۵میلیون نفر سال۱۴۰۲وام ازدواج و فرزندآوری گرفتند
مهدی صحابی، مدیر اداره اعتبارات بانک مرکزی اعلام کرد: در سال۱۴۰۲مبلغ ۱۵۸هزار میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به۷۷۳هزارو۳۳نفرمتقاضی پرداخت شده است؛ همچنین دراین سال ۴۶هزارمیلیارد تومان تسهیلات فرزندآوری به ۷۴۰هزار و ۳۸۷ نفر از متقاضیان پرداخت شده است.
   
جمع‌شدن صف وام ازدواج چقدر پول می‌خواهد؟
سیدشمس‌الدین حسینی،رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی پیش ازاین در گفت‌وگویی با اشاره به تکلیف بودجه سال‌جاری به شبکه بانکی در زمینه پرداخت تسهیلات ازدواج گفت: براساس مصوبه مجلس امسال باید به ۳.۴میلیون نفرتسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج وفرزندپرداخت شودکه این تعداد بااحتساب متقاضیان درصف سال گذشته به۳.۸میلیون نفرمی‌رسدوصفرشدن این صف نیازمند بیش از ۸۰۰هزار میلیارد تومان منابع است، حال آن‌که کل منابع قرض‌الحسنه در اختیار شبکه بانکی در سالجاری ۳۰۰ همت است.

عزم جدی برای نظارت بر بانک‌ها برای وام ازدواج نیست
ارسلان محمدی، کارشناس اقتصادی در خصوص پرداخت تسهیلات خرد توسط بانک‌ها، با اشاره به تسهیلات ازدواج و فرزندآوری گفت: برای شروع زندگی، مسأله مربوط به وام‌های قرض‌الحسنه با اقساط بلندمدت بسیار مهم است. از این رو این تسهیلات نیاز بسیاری از جوانان را برای تشکیل زندگی برطرف می‌کند. این تسهیلات خرد اعطایی از طرف حاکمیت برای ازدواج یا فرزندآوری از نظر کمک‌های مالی موردنیاز برای شروع یک زندگی جدید مهم است و باید به‌موقع و بهنگام پرداخت گردد. وی با اشاره به صف بلند ایجاد شده در بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات ازدواج گفت: متاسفانه در سال جاری، برای دریافت وام ازدواج و وام فرزندآوری صف زیادی تشکیل شده که دلیل اصلی آن نیز نظام بانکی است زیرا وام‌های قرض‌الحسنه خود را به جای تخصیص به نیازهای ضروری مردم، به سمت پرداخت وام‌هایی با بهره کم به بخش‌های غیرمولد و همچنین زیرمجموعه‌های خود برده و شاهد پرداخت نشدن وام ازدواج به جوانان هستیم. این کارشناس اقتصادی با اذعان به این‌که عزم جدی برای نظارت بر شبکه بانکی در زمینه تسهیلات ازدواج نیست، گفت: طبق گزارش‌های اعلامی خود شبکه بانکی، فقط اصل تسهیلات پرداختی بانک‌ها به کارکنان خود در سال گذشته بیش از ۱۶۵ هزار میلیارد تومان بوده که به جای اعطا به بخش مولد اقتصاد یا جوانان جهت وام ازدواج فقط به یک درصد جمعیت کشور که همین کارمندان شبکه بانکی هستند؛ تعلق گرفته است. پس جای سؤال دارد که چگونه چنین قدرت خلق پولی را بدون نظارت کافی و تکالیف قانونی جهت هدایت آن به نفع جامعه و تولید کشور به بانک‌های خصوصی دادیم.