انسان‌ها؛ طعمه حیوانات خانگی!

آمار عجیب‌وغریبی که ارقام بالایی را نشان می‌دهد و نگرانی مردم و فعالان محیط‌زیست را دوچندان می‌کند. البته طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۵، سالانه حدود ۵۹هزار نفر در جهان با ابتلا به بیماری هاری جان خود را از دست داده و بیش از ۹۵درصد از مرگ‌ومیر انسان‌ها براثر هاری در آفریقا و آسیا رخ می‌‌دهد. از طرفی ۹۹ درصد این افراد معمولا توسط سگ دچار گازگرفتگی می‌شوند. موضوعی که اگر کسی هم نگران آن نباشد، با شنیدنش دچار تنش و اضطراب می‌شود.با وجود این‌که سالانه هزینه‌های گزاف و زیادی صرف پیشگیری از بیماری‌هایی چون هاری می‌شود اما حیوان‌گزیدگی و در صدر آن سگ‌گزیدگی در کشور به شکل قابل‌توجهی رو به افزایش است و ایران در بین کشورهای صدرنشین در ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری هاری قرار دارد. در این بین سگ‌های بلاصاحبی که بارها آسیب‌های مختلفی را به انسان و در موارد بسیاری به کودکان زده‌اند، می‌تواند یک تهدید بالقوه برای انقراض جانوران کمیاب یا بیمارشدن سایر گونه‌های جانوری باشد. این درحالی‌است که بند ۱۵ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها می‌گوید که جمع‌آوری حیوانات بدون صاحب و دفع حیوانات بیمار، مزاحم و ولگرد از وظایف شهرداری‌هاست؛ اما به نظر می‌رسد بودجه چنین اقدامات مهمی که سلامت مردم در گرو آن است، در جایی دیگر هزینه می‌شود.
 
هزینه‌های هاری بر دوش دولت!
هاری، یکی از مهم‌‌ترین و کشنده‌ترین بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان است که تمام پستانداران ازجمله انسان را مبتلا می‌کند. انواع حیوانات گوشتخوار و سگ‌سانان می‌‌توانند هاری را انتقال دهند؛ پس به‌جز سگ؛ گرگ، روباه، شغال، کفتار، شیر، پلنگ و حتی انواع گربه‌‌سانان و حیوانات اهلی همچون بز، گوسفند، قاطر و...هم می‌‌توانند به هاری مبتلا شوندواگر انسان را گاز بگیرند بیماری را به انسان منتقل می‌‌کنند.طبق گفته محمد دادرس،رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت هم از ابتدای طرح سلامت نوروزی امسال ۲۳۶۷مورد واکسیناسیون هاری انجام شده است، ولی به نظر می‌رسد بالابودن هزینه‌‌های درمان پس از گزش حیوانات و کنترل و مراقبت حیوانات خانگی و اهلی باهدف جلوگیری از ابتلا به ویروس هاری، بودجه‌های سنگینی را برای دولتمردان رقم زده است؛ اما به‌هرحال این موضوع هم به علت افزایش جمعیت سگ ‌ها، گربه‌ها و سایر حیوانات خانگی، یکی از معضلات مهم این روزهای کشور به‌شمارمی‌رود که باید توجه بسیاری از مسئولان ازجمله، وزارت بهداشتی‌ها را به خود جلب کند، چراکه کم نیست اتفاقات و گزارش‌هایی که از گازگزفتگی و هاری حیوانات به گوش‌مان می‌رسد.
 
حذف حیوانات گزنده یا واکسیناسیون؟
با وجود این‌که شهنام عرشی، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت از روند نگران‌کننده و رو به رشد گاز گرفته‌شدن توسط حیوانات خانگی خبر داده و می‌گوید: «در چهار سال گذشته آمار گاز گرفته‌شدن رو به افزایش بوده؛ به ‌گونه‌‌ای که در سال اول صدهزار مورد، در سال دوم ۲۰۰هزارمورد،سال سوم ۳۳۰هزار مورد و سال چهارم که سال گذشته است، ۳۶۰هزار مورد گازگرفتگی گزارش شده است.»بااین‌حال امیر سبزی، یکی از فعالان حقوق حیوانات درباره این موضوع به خبرنگار جام‌جم توضیح می‌دهد: «حیوان‌گزیدگی در بین سگ‌های گله و مناطق غیرشهری متداول‌تر است چراکه کنترل بیماری در این مناطق وجود ندارد و تعداد سگ‌ها متفاوت است.»
اما راهکار مناسب برای مواجهه با چنین موضوعی چیست؟ سبزی دراین‌باره می‌گوید: «راهکار مدیریت‌کردن هاری، واکسیناسیون و کنترل جمعیت و محیط‌هایی است که سگ‌های رهاشده زندگی می‌کنند.»
وی همچنین می‌افزاید که هرساله بودجه‌هایی برای چنین اقداماتی در اختیار دستگاه‌های مختلفی همچون شهرداری‌ها قرار می‌گیرد و هرسال هم این هزینه‌ها انجام می‌شود اما همچنان بدون نتیجه است.

خلأهای قانونی در مدیریت حیوانات
مدیریت سگ‌های ولگرد و بلاصاحب، با چالش‌ها و خلأهای قانونی متعددی همراه است. البته سال‌های زیادی است که کشور‌های اروپایی و غربی نیز قوانین بسیار سفت‌وسختی را برای محدودکردن تردد سگ‌‌ها چه در قالب سگ‌های باصاحب و چه درخصوص سگ‌های بلاصاحب وضع کرده‌‌اند. بااین‌حال خلأ چارچوب قانونی مناسب علاوه‌ بر تشدید آثار سوء بر محیط‌زیست و از همه مهم‌تر سلامت مردم و همچنین افزایش حیوان‌‌آزاری وتضییع حقوق حیوانات،مقدمات این موضوع رابرای افرادفرصت‌‌طلب فراهم می‌‌سازد تا از شرایط موجود در جهت رسیدن به اهداف خود استفاده کنند.