درخت کاری یا درخت داری؟

نرجس نظری-دکتری محیط زیست-امید داریم در سال‌های آتی، در روز پانزده اسفند، نگاه ما از ماجرای معمول نهال کاری ناپایدار تغییر کرده و معطوف شود به حفظ پوشش گیاهی پایدار موجود.

درختان کهن سال از جمله همان پوشش های گیاهی پایدار هستند که به شدت در معرض از بین رفتن قرار گرفته اند:

در اکثر شهرها و روستاهای ایران، درختان کهن سال بی شماری وجود دارند که به دلیل عملیات عمرانی و جاده سازی و پیاده رو سازی در معرض آسیب جدی و مرگ قرار گرفته اند.

در عملیات عمرانی مانند آسفالت کردن خیابان ها و کوچه ها و موزاییک کاری یا بتن کردن پیاده روها، معمولا تا چند سانتی متری تنه‌ی درختان، آسفالت و موزاییک و بتن ریخته می شود.

این اقدام علاوه بر این که جلوی تنفس درخت را می گیرد و آن را به اصطلاح خفه می کند و دسترسی به مواد غذایی را ناممکن می سازد، باعث می شود تا در زمستان ها که برای ذوب برف، نمک پاشی می شود، آب نمک در پای درختان جاری و به مرگ تدریجی این ارزش های زیستی شهرها و روستاها منجر شود.

پیشنهاد می‌شود، شهرداران و دهیاران محترم با کمک فعالان محیط زیست، برای روز درخت کاری به جای نهال کاری در کوهستان ها، این درختان کهن سال را شناسایی و با در نظر گرفتن حریم زیستی مناسب و جدول کشی به پایداری و زندگی با کیفیت و عادلانه‌ی آن ها کمک کنند.

این اقدام مدیران محترم شهری و روستایی علاوه بر کمک به آگاهی بخشی عمومی و احترام به این نمادهای فرهنگی، شرایط را برای برقراری عدالت زیستی مهیا خواهد کرد. بنابراین مهم ترین و کلیدی ترین و اساسی ترین اقدام ممکن در روز ۱۵ اسفند، ترویج این تفکر است که حفظ پوشش گیاهی پایدار موجود در اولویت اول قرار دارد.

هر سال در روز درختکاری شاهد کاشتن نهال های بسیاری هستیم اما هیچ فکر کردید این همه نهال کجا هستند؟

چرا با وجود این همه نهالی که هر ساله در کشور کاشته می‌شود ایران گلستان نمی‌شود؟

دلیل آن، این است که با توجه به شرایطی که کشور ما دارد (چرای بی رویه‌ی دام، آتشسوزی، بیماری ها، پروژه های عمرانی نظیر سدسازی و جاده سازی و ...) کاشتن نهال تقریبا بی نتیجه است، چون حفاظتی برای آنها صورت نمی‌گیرد.

در چنین شرایطی تلاش ما باید برای حفاظت از گونه های گیاهی موجود باشد؛

الویت ما باید حفظ پوشش گیاهی موجود باشد که سالیان درازی از بلایایی که عرض شد حفظ شده اند، کاش مسئولین بجای حرکات نمایشی درختکاری، در حفاظت از درختان قدیمی تلاش کنند.

واقعیت این است که ما در کشورمان تنها در چند منطقه میتوانیم جنگل داشته باشیم:

۱)البرز(خزری) ۲)زاگرس ۳)حرا ۴)در امتداد رودخانه ها

اگر تمایل به برپایی جنگل داریم، باید اجازه دهیم رودخانه ها بصورت طبیعی احیا شوند، آن زمان است که شاهد بوجود آمدن جنگل های طبیعی با درختان و پوشش گیاهی بومی همان منطقه خواهیم بود.

برخی ها تصور می کنند، اگر رویش گیاه در منطقه ای کم است به خاطر نبود بذر است که البته تصور درستی نیست، چرا که در هر قسمت از طبیعت میلیاردها بذر از گونه های بومی همان منطقه وجود دارد و اگر شرایط اکولوژیکی منطقه مساعد باشد به سرعت رشد کرده و تمام کوهستان ها و دشت ها و کویر ها را مملو از گونه های مختلف گیاهی خواهند کرد،طبیعت منتظر تعارف من و شما نمی‌ماند و خود را به بهترین شکل ممکن و مطابق با نیاز طبیعی آن زیستگاه، بازسازی و احیا می کند .

 از طرف دیگر باید توجه داشت که نهال یک موجود زنده است و ما حق نداریم با رفتاری نادرست مرگ را برای او به ارمغان بیاوریم. ضمن اینکه برخی گونه ها در مناطق غیربومی مهاجم محسوب می‌شوند و نه تنها برای اکوسیستم منطقه ای مفید نیستند، بلکه اگر در مناطق غیر بومی کاشته شوند، مضر هم هستند!

 امیدوارم مسوولان ما با درک صحیح از سازوکار طبیعت متوجه شوند که بهترین راه کمک به طبیعت، تلاش برای حفظ پوشش گیاهی موجود است.