شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران آخرین آمار مربوط به تاخیر پروازهای داخلی در اردیبهشت۱۴۰۲ را بهروزرسانی کرد. براساس این گزارش در اردیبهشت۱۴۰۲ شرکتهای کیشایر و تابان با ۴۴ و ۳۹ درصد بیشترین و شرکتهای هواپیمایی ماهان، آساجت و فالی پرشیا به ترتیب با ۶، ۶ و ۱۰درصد در پروازهای برنامهای مسافری، کمترین درصد تأخیرات را دارند و میانگین تاخیر در پروازهای داخلی نیز به ۸۴ دقیقه رسیده است.بررسی میزان تاخیر پروازها در سالهای گذشته نشان میدهد که تاخیر بین ۸۰ تا ۱۰۰دقیقه شناور بوده و عملا تغییر محسوسی درخصوص کاهش این تاخیر صورت نگرفته است. البته این نرخ اعلامی میانگین تاخیر بوده و بعضا در برخی از پروازها تاخیر ۱۲ساعته را نیز شاهد بودیم، شرکتهای هواپیمایی تاخیر در پروازها را ناشی از فرسودگی ناوگان هوایی کشور و بروز نقصفنی هواپیماها، همچنین نامساعد بودن شرایط جوی در مبدا برای پرواز و مقصد میدانند؛ البته باید ضعف قوانین و عدم رعایت سازمان هواپیمایی نسبت به حقوق مسافران را نیز مزید استمرار این تاخیر دانست.
ضعف برنامهریزی دولتی
رئیس سازمان هواپیمایی کشور کمبود هواپیما را عامل اصلی کیفیت پایین خدمات ارائه شده به مسافران میداند. به گفته محمد محمدبخش تعداد ناوگان هوایی کشور حدود ۱۹۰ فروند است که برای ارائه خدمات بهتر باید این تعداد به ۵۵۰ عدد افزایش مییافت.با بررسی این ارقام، ضعف برنامهریزی دولتی برای افزایش تعداد ناوگان در سالهای اخیر کاملا محسوس است چرا که تعداد هواپیماها متناسب با رشد جمعیت و افزایش تقاضا رشد نکرده است و بهدلیل همین فرسودگی، اکثر هواپیماهای کشور دچار نقص فنی میشوند و مسافر باید منتظر بماند تا با برداشته شدن نقص فنی، سوار شود.
فشار تحریم بر دوش مسافران
در کنار عدم برنامهریزی صحیح دولتها برای افزایش ظرفیت ناوگان، باید از اثرات منفی تحریمهای اعمالی بر این صنعت نیز سخن به میان آورد. از تحریم ممنوعیت فروش هواپیما به ایران نزدیک به چهاردهه میگذرد. تحریمهای ظالمانه علیه صنعت هواپیمایی ایران باعث شده جریان خرید هواپیما و قطعات مورد نیاز آن با موانع جدی همراه شود. البته در سال ۲۰۱۶ با توافق برجام، محدودیت فروش هواپیما مسافری برای ایران برداشته شد و قرارداد خرید ۸۰فروند هواپیما بسته شد اما با سنگاندازیهای سیاسی دولت ترامپ و اعمال تحریمهای جدید، این قراردادها ناکام ماند. این تحریم اثر منفی درخصوص نوسازی ناوگان هواپیمایی داشته است.
تضعیف شرکتهای داخلی
قیمتگذاری دستوری باعث شده بسیاری از ایرلاینها با زیان انباشت شده مواجه شوند و نتوانند نسبت به نوسازی ناوگان خود اقدام کنند. زیان انباشت شده شرکت هواپیمایی هما بیش از ۹۰۰۰ میلیارد تومان است. زیان انباشت شده شرکت ایرانایر نیز در سال ۹۹ حدود ۸۰۰ میلیون دلار اعلام شد. این انباشت بدهی عمدتا بهدلیل نرخ بهرهوری پایین و قیمتگذاری دستوری بوده است و بعید است با این شرایط بتوان کیفیت را افزایش داد.
