نمایش زنانه جرم

اغلب مورد استقبال بیشتری از سوی مخاطبان روبهرو میشوند. رواج نمایش تجمل در آثار تولیدی دهههای گذشته با تفاوتی بنیادین در دهه ۹۰ به نمایش اغراقشده فقر رسید. اما حالا چند سالی است حداقل در تولیدات رسانه ملی میتوان شاهد روایتی از زندگی در قالب سریال بود که موارد مشابه آن در جامعه پیرامونمان قابل مشاهده است؛ اصلی که حداقل در تولیدات نمایش خانگی به چشم نمی‎خورد. مصداق جالب آن هم درباره زنان به نمایشدرآمده در این آثار است. به عنوان مثال تصویری که از اشتغال زنان در سریالهای نمایش خانگی به نمایش درمیآید تفاوتی عجیب با واقعیات موجود کار و فعالیت آنان دارد؛ برخی مشاغل به صورت کلیشهای و آسیبزا برجسته شده و گروه زیادی نادیده گرفته میشوند. زنان در ایران مانند بسیاری دیگر از کشورها در مشاغل گوناگون مشغول به کارند. طبق آمار منتشرشده از مرکز آمار ایران در تابستان ۹۵، حدود ۱۷ درصد از زنان ۱۵ ساله و بالاتر شاغل بودهاند. در بیش از ۱۵ سریالی که از سال ۱۴۰۰ در شبکه نمایش خانگی به نمایش درآمده است حداقل یک شخصیت زن شاغل دارند به طوری که از ۸۸ شخصیت زن ۴۶ نفر شاغل هستند. این اشتغال شامل طیفها و اصناف مختلف میشود؛ از مدیرکارخانه و مدرسه گرفته تا طراح جواهرات، از نقاش تا خیاط و از ناخدای لنج گرفته تا حتی قاچاقچی و شاید جزو اولین سوالاتی که به ذهن برسد این است که چقدر انتخاب این مشاغل متناسب با واقعیات فعلی اشتغال زنان است؟ نکته عجیب در این سریالها این است که در میان ۵۰ درصد کل آثار بررسیشده، شخصیت زن قاچاقچی، خلافکار، کلاهبردار و... به چشم میخورد در حالی که در واقعیت، زنان سهم بسیار اندکی در این آسیبهای اجتماعی دارند و این مساله میتواند موجب بدبینی به جامعه زنان شود. بخش مهم دیگری از واقعیات که در سریالها به خوبی منعکس نمیشود مشکلاتی است که زنان در مشاغل با آن دست و پنجه نرم میکنند؛ زنان گاهی برای ورود به برخی مشاغل دچار مشکل میشوند و گاهی در اشتغال خود به مشکلاتی برمیخورند. به عنوان مثال، زنان متاهل برای ایجاد تعادل بین اشتغال و نقش خانوادگی خود دچار مسائلی هستند، در حالی که سریالها نهتنها این مسائل را به خوبی نمایش نمیدهد بلکه وضعیتهایی را نشان میدهد که دور از دسترس عموم زنان است؛ به عنوان نمونه در۴۱.۶درصد سریالها، خانوادهها دارای خدمتکار هستند. ما در اشتغال زنان شاهد تنوعی هستیم که به نظر میرسد در سریالها به خوبی این طیفبندی دیده نمیشود. این که در یک سال از سریالهای نمایش خانگی بعضی اقشار هیچ حضوری ندارند، میتواند رویکرد این سریالها نسبت به اشتغال زنان را نشان دهد. در ادامه به برخی از این نمونهها اشاره میکنیم. وقتی نگاهی به آمارهای اشتغال زنان روستایی میاندازیم، متوجه میشویم که غالب این زنان در بخش کشاورزی کار میکنند. طبق آمار نیروی کار، تابستان ۹۵ از میان زنان ۱۵ساله و بالاتر شاغل در روستاها ۶۴.۱درصد در بخش کشاورزی مشغول به کار بودهاند و مابقی در بخشهای صنعت و خدمات. این درحالی است که هیچ یک از سریالهای نمایش خانگی شخصیت زن شاغل در بخش کشاورزی نداشتهاند گویی اساسا ما زنان را فقط شامل زنان شهری میدانیم. طبق گزارش مرکز آمار ایران از فعالیتهای تحقیق و توسعه در سال ۹۸، ما در ایران بیش از ۲۰ هزار محقق در شرکتهای دانشبنیان داریم که نزدیک به ۲۴ درصد یعنی حدود ۴۸۰۰ نفر از آنان از زنان هستند. این قشر هم هیچ جایی بین شخصیتهای سریالها ندارند.