چارچوب عیدی۱۴۰۱

برخی کشورها، از مزایای ترکیب شده استفاده می‌کنند به این معنی که علاوه بر حمایت‌های مستقیم (پرداخت حقوق بالاتر از حداقل، افزایش حقوق در دو نوبت یا چند نوبت از سال (حقوق شناور) کمک هزینه بیمه درمانی، کمک هزینه عائله‌مندی یا همان حق همسر و...) کمک‌های غیرمستقیم مثل سهامدار کردن بازنشسستگان، ساخت مسکن و توزیع کارت‌های اعتباری با تضمین وثیقه از محل حقوق بازنشستگی را هم در نظر می گیرند. به این ترتیب هم مزایای تعریف شده وجود دارد و هم مزایای جانبی تا بازنشسته در دورانی که نیازمند خدمات حمایتی، رفاهی و درمانی است، دست خالی نماند.

نقص نظام بازنشستگی ایران

ایران اما به سبب نوع نظام بازنشستگی‌اش که مبتنی بر «کسور تعریف شده» است، چندان در زمینه مزایای ترکیب شده موفق عمل نکرده است. کسور تعریف شده به این معنی است که افراد بر حسب حق بیمه‌ای که از بابت حقوق دوران اشتغال خود به اضافه سهم کارفرما پرداخت کرده‌اند، از مزایای بازنشستگی بهره‌مند می‌شوند.

چنانچه افراد در دوران اشتغال حداقل حقوق را دریافت کنند درصد کسر حق بیمه آنها پایین‌تر از افرادی است که حقوق بالاتری دریافت می‌کردند و بر همین اساس حق بیمه پرداخت می‌کردند. در نتیجه زمانی که فرد با حداقل حقوق بازنشسته می‌شود، نمی‌تواند مانند فردی که در دوران اشتغال ۷ برابر حداقل حقوق را دریافت می‌کرده و بر همین اساس حق بیمه پرداخت می‌کرده، به یک میزان از حقوق بازنشستگی بهره‌مند شود.

برداشته شدن سقف حق اولاد

به همین دلیل صندوق‌های بازنشستگی ناچار به استفاده از تدابیری برای حمایت از معیشت بازنشستگان هستند. این موضوع به ویژه از سال ۱۴۰۰ که قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تصویب شد، محل بحث قرار گرفت. در قانون قرار بر این بود که از خانواده حمایت شود و نه این‌که صرفا بر جوان‌سازی جمعیت از روش تشویق به فرزندآوری تاکید شود.

به همین دلیل، صندوق‌های بازنشستگی که تمرکز بیشتری بر کسور تعریف شده دارند باید متناسب با قانون حمایت از خانواده عمل کنند. به تازگی مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی که صندوق زیرمجموعه وزارت کار محسوب می‌شود، دستور داده که عیدی بازنشستگان بر اساس فرزندان تحت تکفل آنها (حق اولاد) ترمیم شود؛ به این معنی که محدودیتی برای تعداد فرزندان در محاسبه عیدی وجود نداشته باشد. تاکنون قانون تنها از ۳ فرزند تحت تکفل حمایت می کرد و نه بیشتر. این موضوع که بازنشسته برای بیشتر از ۳ فرزند عیدی دریافت نکند، تاکید قانون نظام هماهنگ پرداخت مصوب سال ۱۳۷۰ بود. دلیل تصویب این بند در قانون، سیاست دولت وقت بود چرا که به این نتیجه رسیده بود که جمعیت کشور در دوران جنگ ۸ ساله افزایش یافته و باید با تدابیری آن را کاهش داد.

جزئیات عیدی ۱۴۰۱

از طرفی مبلغ عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی و در کل بازنشستگان دستگاه های مختلف که بر اساس مصوبه هیات دولت تعیین می شود، چندان بالا نیست. برای پایان سال۱۴۰۱ از بابت سال۱۴۰۲، تنها یک میلیون و ۸۰۰هزار تومان(حداقل عیدی) برای بازنشستگان در نظر گرفته شده است. در نتیجه دولت باید فکری به حال ترمیم این عیدی متناسب با تورم پایان سال می کرد.

به هر شکل با اعمال نظر دولت و دستور مدیرعامل سازمان، مقرر شده که علاوه بر مبلغ پایه عیدی (یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار تومان) به اضافه ۵۰۰هزار تومان عائله مندی به اضافه ۲۰۰هزار تومان از بابت هر فرزند تحت تکفل به بازنشستگان به عنوان عیدی ۱۴۰۱ پرداخت شود.

میزان عیدی ۱۴۰۱ بازنشستگان

در نتیجه اگر یک بازنشسته ۳ فرزند تحت تکفل داشته باشد، باید ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان عیدی دریافت کند. با توجه به اینکه سقف ۳ فرزند برداشته شده چنانچه دو بازنشسته ۴ یا ۵ فرزند تحت تکفل داشته باشد باید به ترتیب ۳میلیون و ۱۰۰ هزار تومان و ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان عیدی دریافت کنند.

از آنجا که هر بازنشسته حداقل یک یا ۲ فرزند تحت تکفل دارد باید به ترتیب ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان عیدی دریافت کند. به این ترتیب عیدی بازنشستگانی که عائله و فرزند تحت تکفل دارند کمتر از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان نیست.

این مبلغ عیدی باید در پایان سال به بازنشستگان پرداخت شود اما مبلغ یاد شده در پایان هر سال نیازمند بروزرسانی است چرا که تورم دو رقمی در اقتصاد ایران حاکم است.

تمایز بین شاغل و بازنشسته

در قانون جوانی جمعیت برای شاغلان دولتی و لشکری این ترتیب پیش بینی شده است. بر اساس ماده ۱۶ این قانون، از ابتدای سال ۱۴۰۱، باید به مدت پنج سال، افزایش حقوق سالانه در سقف ردیف حقوق و جبران خدمت باید به گونه ای اعمال شود که هرساله، کمک هزینه اولاد و حق عائله مندی مشمولین این ماده در چارچوب افزایش سنواتی حقوق و دستمزد به ترتیب به میزان ۱۰۰درصد و ۵۰درصد افزایش یابد، اما برای بازنشستگان مصوبات دولت لازم است و قانون واحدی هم برای آن وجود ندارد چرا که صندوق ها بر اساس قوانین واحد عمل نمی کنند. برای مثال تامین اجتماعی باید عیدی بازنشستگان را از منابع داخلی خود تامین کند اما صندوق های کشوری و لشکری با چنین چارچوبی کار نمی کنند. در نتیجه دولت منابع آنها را تامین می کند. به هر صورت این نقیصه باید از طریق چارچوب های حمایتی در قانون برطرف شود.