نقش‌هنر در توسعه‌فرهنگ

با توجه به دیدار رهبر انقلاب با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در قالب یک اینفوگراف به بازخوانی نگاه رهبری و حاکمیت به هنر که بازوی اجرایی فرهنگ است، می‌کنیم.

۱- وظایف حاکمیت در قبال هنر
رهبر انقلاب در تعیین‏ سیاست‌های کلی نظام‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران وظایفی را برای متولیان عرصه هنر به‌منظور کمک به هنرمندان مشخص کرده‌اند. از منظر رهبری نگاه بلند مدت به هنر، انعکاس معارف اسلامی، تعالی دادن آثار هنری، انگیزه‌سازی در هنر، توسعه و رشد به سوی هدف‌های والای جمهوری اسلامی، حمایت از هنرمندان، جدا کردن هنر از بازی‌های سیاسی، آموزش برنامه‌ریزی شده و هدفمند، توجه به هنر انقلابی و... از جمله وظایفی است که مسئولان در برنامه‌ریزی‌های خود باید به آن توجه کنند:

۲- تاکید برنگاه بلند مدت به هنر
در سخنان و راهبری‌های رهبر انقلاب «نگاه به هنر اسلامی و سینمای دینی باید نگاهی بلندمدت و همراه با برنامه‌ریزی دقیق و امید به آینده و بهره‌گیری مناسب از ابزار هنر برای تأثیرگذاری حداکثری» باشد. این نگاه که بی‌شک ریشه در شناخت استوار ایشان از بنیاد‌های فرهنگ ایرانی-اسلامی دارد، این وظیفه را بر دوش مسئولان و متو‌لیان حوزه فرهنگی می‌گذارد که در تدوین برنامه‌ها، چشم‌اندازی روشن و شفاف داشته باشند.

۳- تعالی دادن آثار هنری به سوی اهداف والای انقلاب
تعالی دادن به آثار هنری از یکسو و توسعه و رشد آن به سوی اهداف والای انقلاب دو مقوله مهمی است که بی‌شک حکومت برای آن‌ها برنامه‌ریزی داشته باشد. نظارت بر تعالی آثار هنری توصیه‌ای است که رهبری در این خصوص به مسئولان دارد. به اعتقاد ایشان «یک مشکل مسأله رشد هنر است و مشکل دیگر مسأله هدایت صحیح آن به سمت هدف‌های والای جمهوری اسلامی است».

۴- توجه به پیوست فرهنگی
توسعه و ترویج فرهنگ امکان‌پذیر نیست مگر آن‌که از تمامی قدرت هنر در فرهنگ‌سازی استفاده کنیم و در این مسیر نیاز به حمایت مسئولان و متولیان هنری، داشتن یک چشم‌انداز شفاف و قابل اجرا و در نهایت هماهنگی و همسویی همه خانواده هنر لازم است.

۵- اقتصاد هنر
یکی از موضوعات مورد اهمیت در تعالی هنر، توجه به وضع زندگی و معیشت هنرمندان است که رهبری آن را عاملی برای گیشه‌گرایی می‌دانند. «.. وضع خود هنرمندان از لحاظ زندگی، چندان ممتاز نیست و در خیلی جا‌ها در حدّ قابل قبولی نیست؛ کسانی هم که در رشته‌های هنری سرمایه‌گذاری می‌کنند، غالباً وقتی به چیز‌هایی پایبند هستند، نمی‌توانند بازده مالی داشته باشند. یقیناً باید به این‌ها کمک شود

۶- حمایت از هنرمندان‌
یکی دیگر از تاکیدات رهبری در خصوص اقتصاد در هنر و حمایت از هنرمند است. ایشان در یکی از رهنمود‌های خود به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امر کردند «از‌هنرمندانی که کار هنری آنان بازده مالی مناسب ندارد حمایت کند تا آنان به سوی ایجاد جاذبه‌های ناصحیح در آثار خود به منظور جلب مشتری کشیده نشوند».

۷- رابطه دو طرفه هنر و پژوهش
جدی گرفتن جایگاه هنر به طور عام و پژوهش هنر به صورت خاص و اختصاص سهم مناسب از اعتبارات عمومی و پژوهشی به این بخش، تضمین امنیت اندیشه در حوزه هنر، فراهم آوردن زیرساخت‌های مطالعاتی و رسانه‌ای و عنایــت لازم و کافــی به امر آموزش و پژوهش از جمله مسئولیت‌های متولیان حوزه فرهنگ است که تاثیر بسیار زیادی بر تحقق اهداف دارد. رهبر انقلاب نیز همواره بر بحث تحقیق و پژوهش تاکید موکد داشته‌اند و کار تحقیقی را مهم می‌داند. از نگاه ایشان «تحقیق در زمینه‌های مفاهیم فرهنگی و مسائل گوناگونی که رسانه ملی با آن‌ها سروکار دارد، از جمله کار‌های بسیار مهم است».

۸- نظارت بر عملکرد هنرمندان
یکی دیگر از موضوعات مهم تاکیدات رهبری، نظارت بر عملکرد هنرمندان است. ایشان نظارت قوی و بدون رودربایستی را یکی از موضوعات مهم در حوزه مدیریت فرهنگی می‌دانند و از ضعف در این بخش گله می‌کنند که «متأسفانه در تشکیلات ما، آن نظارت قوی، آن دقت نظر، آن هوشیاری کامل و آن بی‌رودربایستی‌گرىِ لازم وجود ندارد؛ لذا یک نفر هنرمند را می‌آورند، بعد یک میکرفون به دست او می‌دهند و این مال او می‌شود؛ دیگر او تعیین‌کننده و حاکم است! به این جهت شما باید مراقب باشید و عناصر مورد اعتماد را بیاورید و برای مردم استفاده کنید».

۹- هنر جناح‌بندی نشود
از دیگر تاکیدات رهبری در ارتباط با هنر، عدم نگاه جناحی به هنرمندان است. ایشان به کسانی که با کار هنری سر و کار دارند در ارتباط با هنرمندان توصیه می‌کند «این‌ها را به بازی‌های خطّی و سیاسی نکشانید».
با این وجود رهبری یک استثنا در این خصوص قائل است و آن زمانی است که پای حفظ ارزش‌ها و تداوم بخشیدن به آن‌ها مطرح است.

آسیب کم‌توجهی به هنرمندان انقلابی از نگاه رهبری

رهبری یکی از دلایل ضعف فرهنگی در کشور را عدم توجه و حمایت از هنرمندان انقلابی عنوان می‌کند و با طرح این سوال که «فرض کنید که یک شخصیت فرهنگی هست که همه عمر خودش را در راه انقلاب گذاشته، یک شخصیّت فرهنگی هم هست که هر وقت توانسته به انقلاب نیش زده؛ شما رفتارتان با این دو نفر چه‌جور است؟ شما که مسئول دولتی هستید یا مسئول فرهنگی هستید یا مسئول وزارت مثلا ارشاد هستید یا وزارت علوم هستید یا سازمان تبلیغات اسلامی هستید -فقط مخصوص کار‌های دولتی نیست، دیگران هم همین‌جور هستند- یا صداوسیما، رفتار شما و برخورد شما با این دو آدم چه‌جور است؟». ایشان پاسخ به این سوال را یک موضوع مهم در عرصه فرهنگی می‌دانند و تاکید دارند «ما اگر به این نکات توجه نکنیم و بر اثر جوزدگی برویم سراغ مثلا فرض کنید که فلان کسی که از بنِ دندان با انقلاب اسلامی و با حکومت اسلامی و با نظام اسلامی مخالف است، خب این خلاف یک حرکت فرهنگی عاقلانه است».

روزنامه جام جم